Τα τελευταία χρόνια η ιατρική κοινότητα έχει γίνει μάρτυρας μιας ανησυχητικής τάσης: της αύξησης των κρουσμάτων καρκίνου του παγκρέατος σε νεότερες ηλικίες.
Κάποτε o καρκίνος του παγκρέατος θεωρούνταν μια ασθένεια που πλήττει κυρίως ενήλικες άνω των 70. Το ανησυχητικό είναι ότι ο καρκίνος του παγκρέατος διαγιγνώσκεται πλέον όλο και συχνότερα σε άτομα κάτω των 50 ετών και δυστυχώς έχει αυξητική τάση.
«Αυτή
επιδημιολογική αλλαγή υπογραμμίζει
την επείγουσα ανάγκη για αυξημένη
ευαισθητοποίηση, έγκαιρη ανίχνευση και
καινοτόμες διαγνωστικές προσεγγίσεις.
Οι
στατιστικές δείχνουν ότι το παγκρεατικό
αδενοκαρκίνωμα, αποτελεί ήδη την τρίτη
αιτία θανάτου από καρκίνο στον δυτικό
κόσμο. Δυστυχώς, ο καρκίνος του παγκρέατος
είναι “διαβόητος” για την επιθετική
του φύση και παρά τις θεραπευτικές μας
παρεμβάσεις, έχει πολύ κακή πρόγνωση»,
αναφέρει ο κ. Δημήτριος
Παναγιωτακόπουλος MD, MRCP(UK) Γαστρεντερολόγος
– Διευθυντής Δ΄ Γαστρεντερολογικής
Κλινικής Υπεύθυνος Tμήματος Eνδοσκοπικών
Yπερήχων Metropolitan
General.
Ποια είναι τα συμπτώματα του καρκίνου του παγκρέατος;
Με συμπτώματα συχνά ασαφή και μη ειδικά, ο καρκίνος του παγκρέατος διαφεύγει της ανίχνευσης μέχρι να φτάσει σε προχωρημένο στάδιο, καθιστώντας τη θεραπεία δύσκολη και με φτωχά αποτελέσματα. Ωστόσο, η έγκαιρη διάγνωση παραμένει ο ακρογωνιαίος λίθος της αποτελεσματικής διαχείρισης και της βελτίωσης των ποσοστών επιβίωσης.
Τα συμπτώματα που πρέπει να αξιολογηθούν άμεσα από έναν ειδικό είναι:
- Ο ανώδυνος ίκτερος: Δηλαδή το κιτρίνισμα των ματιών που συνήθως συνοδεύεται από σκουρόχρωμα ούρα και αποχρωματισμό των κοπράνων.
- Ο πόνος: Ο καρκίνος του παγκρέατος μπορεί να προκαλέσει πόνο, που δυστυχώς είναι ένα σύμπτωμα προχωρημένης νόσου. Ο πόνος χαρακτηριστικά είναι στο επιγάστριο με αντανάκλαση στη ράχη και εμφανίζεται κυρίως το βράδυ αφυπνώντας τον ασθενή.
- Η ανεξήγητη απώλεια βάρους: Οφείλεται στην ανορεξία αλλά και τον υπερ-καταβολισμό (καρκινική καχεξία) που προκαλεί το παγκρεατικό αδενοκαρκίνωμα.
- Μεταβολές στη διάθεση: Κυρίως η κατάθλιψη που συνήθως προηγείται μήνες πριν τη διάγνωση.
- Σακχαρώδης διαβήτης: Ο νεοεμφανιζόμενος σακχαρώδης διαβήτης ή η ξαφνική επιδείνωση υπάρχοντος διαβήτη.
Τρόποι διάγνωσης του παγκρεατικού καρκίνου
«Ο ιατρός που θα υποπτευθεί πιθανή παθολογία στο πάγκρεας οφείλει να προχωρήσει σε περαιτέρω έλεγχο που συνήθως περιλαμβάνει αξονική τομογραφία άνω κοιλίας με χρήση σκιαγραφικού. Η μαγνητική τομογραφία επίσης με σκιαγραφικό συμπληρώνει τον έλεγχο. Σε περίπτωση που βρεθεί κάποιο μόρφωμα στο πάγκρεας ο ασθενής πρέπει να παραπεμφθεί σε ειδικό κέντρο που ασχολείται με τις παθήσεις του παγκρέατος. Η διάγνωση και σταδιοποίηση του όγκου γίνεται με τη βοήθεια του ενδοσκοπικού υπερηχογραφήματος (EUS), που συνήθως συνοδεύεται και από τη λήψη υλικού βιοψίας διά βελόνης (Fine Needle Biopsy - FNB)», εξηγεί.
Ο ρόλος του ενδοσκοπικού υπερηχογραφήματος στη διάγνωση του παγκρεατικού καρκίνου
Ένα απαραίτητο εργαλείο στο οπλοστάσιο κατά του παγκρεατικού καρκίνου και κυρίως της πρώιμης διάγνωσης είναι το ενδοσκοπικό υπερηχογράφημα (Εndoscopic Ultrasound - EUS). Πρόκειται για ένα ειδικό ενδοσκόπιο που στην άκρη του έχει τοποθετημένη μια κεφαλή υπερήχων. Η εξέταση γίνεται υπό μέθη (καταστολή), διαρκεί περίπου 30 λεπτά και είναι ανώδυνη για τον ασθενή. Αυτή η προηγμένη ενδοσκοπική τεχνική απεικόνισης επιτρέπει στον εξειδικευμένο γαστρεντερολόγο να εξετάσει το πάγκρεας και τους παρακείμενους ιστούς και όργανα (το ήπαρ, τα αγγεία, τους λεμφαδένες κ.ά.) με εικόνες υψηλής ανάλυσης. Η ακρίβεια του ενδοσκοπικού υπερήχου είναι μεγαλύτερη από την αξονική ή μαγνητική τομογραφία γιατί επιτρέπει στους κλινικούς γιατρούς να ανιχνεύουν ανωμαλίες με διαστάσεις λίγων χιλιοστών.
«Το ενδοσκοπικό υπερηχογράφημα όχι μόνο βοηθά στη διάγνωση του καρκίνου του παγκρέατος, αλλά διευκολύνει επίσης τη σταδιοποίηση της νόσου, καθοδηγώντας τις θεραπευτικές αποφάσεις και τις προγνωστικές εκτιμήσεις. Το ενδοσκοπικό υπερηχογράφημα δίνει τη δυνατότητα πέραν του μορφολογικού χαρακτηρισμού του όγκου, να λάβει υλικό για βιοψία και ιστολογική ταυτοποίηση. Κάτι που στο παρελθόν γινόταν ή με χειρουργική προσέγγιση ή με βιοψία υπό αξονικό τομογράφο. Η μέθοδος λήψης βιοψιών ονομάζεται EUS - FNB (fine needle biopsy) και με την εμπειρία τόσο του εξειδικευμένου γαστρεντερολόγου και κυτταρολόγου ή παθολογοανατόμου, η ακρίβεια στη διάγνωση ξεπερνά το 90-95%»,τονίζει ο ειδικός.
Συμπερασματικά
«Εν κατακλείδι, η αύξηση των κρουσμάτων καρκίνου του παγκρέατος στις νεότερες δημογραφικές ομάδες απαιτεί την αμέριστη προσοχή μας και τη συντονισμένη δράση μας. Μέσω της αυξημένης ευαισθητοποίησης, της ενημέρωσης, της βελτιωμένης πρόσβασης σε διαγνωστικές μεθόδους όπως το ενδοσκοπικό υπερηχογράφημα (EUS) και των πρωτοβουλιών προληπτικού ελέγχου, μπορούμε να βελτιώσουμε τα αποτελέσματα και τελικά να αντιστρέψουμε το κύμα αυτής της καταστροφικής νόσου. Νέες τεχνικές αναδύονται στον ορίζοντα για διάγνωση, υγρές βιοψίες (liquid biopsies) ίσως μας δώσουν την ευκαιρία να ανταποκριθούμε στην πρόκληση και να αγωνιστούμε για ένα μέλλον όπου ο καρκίνος του παγκρέατος δεν θα είναι πλέον ένας τρομερός εχθρός, αλλά ένας αντίπαλος που μπορεί να νικηθεί», καταλήγει ο κ. Παναγιωτακόπουλος.
*Εξειδικευμένο τμήμα ενδοσκοπικών υπερήχων στο Metropolitan General
To Metropolitan General είναι από τα πρώτα κέντρα στην Ελλάδα που εφάρμοσαν την τεχνική των ενδοσκοπικών υπερήχων και σύντομα κλείνει τα είκοσι χρόνια λειτουργίας. Εφαρμόζονται οι τελευταίες τεχνικές σε διαγνωστικό επίπεδο σε ότι αφορά στις παθήσεις του παγκρέατος, όπως η ελαστογραφία, η χρήση σκιαγραφικών και η βιοψία διά βελόνης (EUS-FNB). Το τμήμα των ενδοσκοπικών υπερήχων προσφέρει υψηλής ποιότητας και αξιοπιστίας αποτελέσματα με ποσοστά που ξεπερνούν το 90-95%. Αναγνωρισμένοι συνεργάτες στο τομέα της κυτταρολογίας, απεικονιστικής, χειρουργικής παγκρέατος και ογκολογίας προσφέρουν την απαραίτητη πολυεπιστημονική προσέγγιση σε ένα τόσο σύνθετο πρόβλημα όπως το παγκρεατικό αδενοκαρκίνωμα.