Οι ψυχαναγκαστικές συμπεριφορές μπορεί να πάρουν διάφορες μορφές, άλλες είναι πιο εμφανείς, άλλες πιο διακριτικές. Ολα, όμως, τα ψυχαναγκαστικά σύνδρομα έχουν ένα κοινό σημείο: ένα βαθύ αίσθημα ανασφάλειας. Το άτομο για να καθησυχαστεί έχει την ανάγκη να ελέγχει τα πάντα.
«Το άτομο ντρέπεται και υποφέρει, αλλά το αίσθημα αυτό το ξεπερνά», σύμφωνα με τον Λιονέλ Νταντάν, συγγραφέα του βιβλίου «Ολα όσα χρειάζεται να ξέρεις για να νικήσεις του ψυχαναγκασμούς».
Ο ίδιος μας παρουσιάζει τις 4 πιο ψυχαναγκαστικές συμπεριφορές:
- Εμμονή με την Καθαριότητα
Αυτοί που έχουν αυτή την ιδεοληψία, που στην ψυχιατρική ονομάζεται «ιδεοληψία μόλυνσης», πλένουν τα χέρια και το σώμα τους πολλές φορές την ημέρα για να απαλλαγούν από βακτήρια κάθε είδους και να εξασφαλίσουν ότι θα έχουν έναν απόλυτα υγιεινό τρόπο ζωής.
Οι άνθρωποι που πάσχουν αποφεύγουν τις επαφές με άλλους ανθρώπους και «θα προτιμούσαν να πεθάνουν παρά να αγγίξουν μια μπάρα στο μετρό ή το κουμπί του ανελκυστήρα» εξηγεί ο Νταντάν. Μπορεί μέχρι και να χρησιμοποιήσουν μέχρι και τη γλώσσα τους για να καλέσουν το ασανσέρ προκειμένου να μην πατήσουν το κουμπί με το δάχτυλο.
- Ο φόβος ότι θα κάνουν λάθος
Πρόκειται για τον συνεχή και επίμονο φόβο ότι έχουν ξεχάσει να κάνουν κάτι ή ότι έχουν κάνει κάτι λάθος. Πρέπει, επομένως, να ελέγχουν και να ξαναελέγχουν τα πάντα. Μπορεί να ελέγξουν πέντε φορές ότι κλείδωσαν την πόρτα, ότι έκλεισαν τα πατζούρια, ότι έσβησαν το φούρνο κ.ά. Είναι επίσης πιθανό να διαβάζουν και να ξαναδιαβάζουν το ίδιο κείμενο προκειμένου να επιβεβαιώσουν ότι δεν υπάρχει κανένα λάθος.
- Εμμονή με την κακοτυχία
Ο φόβος ότι παραμονεύει κάποια συμφορά. Για παράδειγμα, ένας ασθενής σιχαίνεται τον αριθμό πέντε ή τους άντρες με μουστάκι. Αν πετύχει τυχαία έναν άντρα με μουστάκι στο δρόμο είναι πολύ πιθανό να τρέξει να ελέγξει αν έχει συμβεί εκεί κοντά κάποιο ατύχημα και άμα δεν βρει κάτι, παραμένει με την αμφιβολία. Αυτή η ιδεοληψία συνιστά μεγάλο πρόβλημα καθώς τα άτομα που υποφέρουν από αυτήν καταλήγουν να εγκαταλείπουν οποιαδήποτε δραστηριότητα μπορεί να ενέχει οποιονδήποτε κίνδυνο (π.χ. οδήγηση αυτοκινήτου, η δουλειά με δυνητικά βλαβερά εργαλεία κ.ά.)
- Εμμονή με τη συμμετρία
Πρόκειται για αυτό που οι ειδικοί ονομάζουν στην κλινική πρακτική «ιδεοληψία συμμετρίας». Μια δουλειά δεν μπορεί να γίνει αν δεν είναι όλα συμμετρικά και σε τάξη. Το γραφείο, το πληκτρολόγιο και η οθόνη του υπολογιστή δεν είναι απολύτως παράλληλα μεταξύ τους; Τρόμος! Τα άτομα αυτά γίνονται σύντομα ανυπόφορα για τους οικείους τους καθώς θέλουν τα πράγματα να είναι τακτοποιημένα με συγκεκριμένο τρόπο και οποιαδήποτε ακαταστασία τους προκαλεί πολύ έντονο άγχος.
Υπάρχουν πάντως κέντρα που χρησιμοποιούν αποτελεσματικές θεραπευτικές μεθόδους στα οποία μπορεί να απευθυνθεί κανείς για να πάρει συμβουλές αν ανησυχεί για κάποιον οικείο του.