Η επιδημία της μυστηριώδους φονικής πνευμονίας στην κεντρική Κίνα έχει συνδεθεί μ’ έναν νέο κοροναϊό – μια οικογένεια ιών υπεύθυνων για νόσους που ποικίλουν σε σοβαρότητα από το απλό κρύωμα μέχρι το Σοβαρό Οξύ Σύνδρομο του Αναπνευστικού (SARS).
Δεδομένου ότι ορισμένοι από τους 217 ασθενείς στην Κίνα εργάζονταν ή ψώνισαν σε ιχθυαγορά, όπου περιφέρονται ζώα ή διακινούνται κρέατα, πιστεύεται ότι ο κοροναϊός ξεκίνησε από κάποιο ζώο και μεταδόθηκε σε ανθρώπους, όπως ο SARS, αναβιώνοντας τις εφιαλτικές μνήμες της επιδημίας που σκότωσε σχεδόν 800 ανθρώπους πριν από περίπου 17 χρόνια.
«Εκείνο που γνωρίζουμε είναι ότι προκαλεί πνευμονία και δεν ανταποκρίνεται σε αγωγή με αντιβιοτικά, πράγμα που δεν προκαλεί έκπληξη. Αλλά όσον αφορά τη θνησιμότητα ο SARS σκοτώνει το 10% των ατόμων», λέει ο ιολόγος Λέο Πουν, της Σχολής Δημόσιας Υγείας του Πανεπιστημίου του Χονγκ Κονγκ, που πρώτος αποκωδικοποίησε τον νέο κοροναϊό.
Ποια είναι η ανησυχία
Κάθε φορά που εμφανίζεται ένα νέο παθογόνο σ’ έναν πληθυσμό πυροδοτεί ανησυχία επειδή συνήθως οι άνθρωποι δεν έχουν ανοσία σ’ αυτό και δεν υπάρχουν διαθέσιμα εμβόλια ή συγκεκριμένες θεραπείας. Οι νέοι κοροναϊοί προκαλούν, ωστόσο, ιδιαίτερη ανησυχία επειδή είναι γνωστό ότι προκαλούν περίπλοκες επιδημίες με χιλιάδες κρούσματα, όπως είχε συμβεί και στην περίπτωση του SARS.
Τι είναι ο κοροναϊός
Οι κοροναϊοί είνια μια μεγάλη ομάδα ιών, κοινών μεταξύ ζώων. Ορισμένοι μεταδίδονται εύκολα από άνθρωπο σε άνθρωπο, άλλοι όχι. Η επιστημονική κοινότητα αναγνωρίζει το ρόλο που παίζουν οι κοροναϊοί σε περιπτώσεις βαριάς πνευμονίας. Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ) νέοι κοροναϊοί εμφανίζονται περιοδικά σε διάφορες περιοχές του πλανήτη και αρκετοί κυκλοφορούν μεταξύ ζώων, χωρίς να έχουν επηρεάσει τους ανθρώπους. Έχουν την τάση να μεταλλάσσονται, πράγμα που σημαίνει ότι ο κίνδυνος που αντιπροσωπεύουν μπορεί να αυξηθεί όσο κυκλοφορούν.
Το σημαντικότερο σύμπτωμα των κοροναϊών είναι ο πυρετός, αν και ορισμένοι ασθενείς νιώθουν κόπωση, έχουν ξηρό βήχα και δυσκολία στην αναπνοή, συνάχι, και πιθανώς πονοκέφαλο, που μπορεί να κρατήσει λίγες μέρες. Όσοι έχουν αδύναμο ανοσοποιητικό σύστημα, όπως οι ηλικιωμένοι και τα μικρά παιδιά, υπάρχει πιθανότητα ο κοροναϊός να προκαλέσει λοίμωξη του κάτω αναπνευστικού, πνευμονία ή βρογχίτιδα. Λίγοι ανθρώπινοι κοροναϊοί, πάντως, είναι γνωστοί ως θανατηφόροι.
Τα συμπτώματα των κοροναϊών
To Aναπνευστικό Σύνδρομο της Μέσης Ανατολής είναι μια ιογενής αναπνευστική λοίμωξη, που προκαλείται από έναν κοροναϊό που ονομάστηκε Middle East Respiratory Syndrome Coronavirus (MERS-CoV) και εντοπίστηκε για πρώτη φορά στην Σαουδική Αραβία το 2012. Τρεις με τέσσερις στους 10 ασθενείς που προσβλήθηκαν από τον MERS κατέληξαν, σύμφωνα με το αμερικανικό CDC.
Το Σοβαρό Οξύ Σύνδρομο του Αναπνευστικού (SARS) είναι ο άλλος γνωστός κοροναϊός που μπορεί να προκαλέσει ακόμη σοβαρότερα συμπτώματα, από αναπνευστικά προβλήματα μέχρι διάρροια, κόπωση, δυσχέρεια στην αναπνοή, προβλήματα στα νεφρά. Ανάλογα με την ηλικία του ασθενούς το ποσοστό θνησιμότητας του SARS κυμαινόταν από 0-50% των κρουσμάτων, με τους ηλικιωμένους να είναι πιο ευάλωτοι.
Πώς μεταδίδονται οι κοροναϊοί
Οι ιοί μπορούν να μεταδοθούν από την επαφή ανθρώπων με ζώα. Επιστήμονες πιστεύουν ότι το MERS ξεκίνησε από καμήλες σύμφωνα με τον ΠΟΥ, και το SARS πιθανώς από μοσχογαλές. Όσον αφορά στη μετάδοση των ιών από άνθρωπο σε άνθρωπο, συχνά συμβαίνει όταν κάποιος έλθει σε επαφή με εκκρίσεις του ασθενούς, το βήχα, το φτάρνισμα ή τη χειραψία, αλλά όλα αυτά εξαρτώνται από το πόσο ιογενής είναι ο ιός.
Οι ιοί μπορεί να μεταδοθούν επίσης αν αγγίξει κάποιος κάτι που είχε αγγίξει προηγουμένως ένας ασθενής και στη συνέχεια αγγίξει το στόμα, τη μύτη ή τα μάτια του.
Πόσο διάστημα χρειάζεται για την ταυτοποίηση των ιών
Το διάστημα αυτό μπορεί να ποικίλλει, αφού στην περίπτωση του HIV χρειάστηκαν χρόνια για να ταυτοποιηθεί ως η αιτία του AIDS. Στην περίπτωση του SARS πολλοί από τους κορυφαίους γιατρούς στην Κίνα πίστευαν αρχικά ότι είχαν να κάνουν με μια πνευμονία, που προκαλούσαν τα χλαμύδια (σεξουαλικώς μεταδιδόμενο βακτήρια). Στην πόλη Βουχάν, από όπου πρωτοξεκίνησε ο νέος κοροναϊός, φιλοξενείται το πρώτο στην Κίνα εργαστήριο βιολογικού περιορισμού, όπου ερευνώνται τα πιο επικίνδυνα παθογόνα του πλανήτη, άρα θεωρείται ότι μπορεί να συμβάλει στην αντιμετώπιση αυτής της επιδημίας.
Η αντιμετώπιση των κοροναϊών
Συγκεκριμένη αγωγή για τους κοροναϊούς δεν υπάρχει. Στις περισσότερες περιπτώσεις τα συμπτώματα εξαφανίζονται από μόνα τους. ΟΙ γιατροί μπορούν να ανακουφίσουν τους πάσχοντες με αναλγητικά ή αντιπυρετικά φάρμακα, ενώ σύμφωνα με το Κέντρο Πρόληψης και Ελέγχου Νόσων των ΗΠΑ, οι υγραντήρες και τα ζεστά ντους μπορούν να βοηθήσουν στην αντιμετώπιση του βήχα και της κυνάγχης (πόνου στο λαιμό). Οι γιατροί συστήνουν ανάπαυση, ύπνο όσο το δυνατόν περισσότερο και κατανάλωση άφθονων υγρών.
Πώς μπορεί κανείς να αποφύγει την μόλυνση από κοροναϊούς
Εμβόλιο που να παρέχει προστασία έναντι της συγκεκριμένης οικογένειας ιών μέχρι στιγμής τουλάχιστον δεν υπάρχει, ενώ γίνονται κλινικές δοκιμές για ένα εμβόλιο κατά του MERS. Μπορεί, ωστόσο, κανείς να μειώσει τον κίνδυνο μόλυνσης αποφεύγοντας την επαφή με άτομα που έχουν προσβληθεί, να αγγίζει τα μάτια, τη μύτη και το στόμα του, να πλένει συχνά τα χέρια του με σαπούνι για τουλάχιστον 20 δευτερόλεπτα. Κι αν νοσήσει κανείς, θα πρέπει να μένει στο σπίτι του και να αποφεύγει την επαφή με άλλα άτομα, να καλύπτει το στόμα και τη μύτη όταν βήχει ή φταρνίζεται και να απολυμαίνει τα αντικείμενα και τις επιφάνειες που αγγίζει.
Κοροναϊοί και εγκυμοσύνη
Για τις εγκύους τα πιο επικίνδυνα στελέχη των κοροναϊών του MERS και του SARS μπορεί να κρύβουν σοβαρούς κινδύνους. Μελέτη του 2014 κατέγραψε περιπτώσεις θνησιγένειας σε ορισμένες γυναίκες που είχαν προσβληθεί από ΜΕRS, ενώ μια άλλη έρευνα του 2004 είχε εντοπίσει σχέση μεταξύ ασθενειών που συνδέονταν με τον SARS με σοβαρές ασθένειες εγκύων γυναικών, αποβολές, ακόμη και θανάτους.