O Μπιλ Γκέιτς είναι, ως γνωστόν, ο συνιδρυτής της Microsoft, αλλά μετά την αποχώρησή του από τον τεχνολογικό κολοσσό, όταν χτύπησε η πανδημία, ασχολείται ενεργά με την κλιματική αλλαγή, αλλά και την ανάσχεση της εξάπλωσης του κορωνοϊού.
Ο Γκέιτς, που πρόσφατα προέβλεψε επιστροφή του πλανήτη στην κανονικότητα έως τα τέλη του 2022 χάρη στα εμβόλια, σε μια πρόσφατη ανάρτηση στο ιστολόγιό του επεσήμανε ότι οι συνεργάτες του επιμένουν αναφορικά με το έργο του για τα διαγνωστικά τεστ, τη θεραπεία και την πρόληψη της Covid-19, να του θέτουν συνέχεια το ίδιο ερώτημα: «πώς θα επηρεάσουν οι νέες παραλλαγές του κορωνοϊού τις προσπάθειές μας να μπει ένα τέλος στην πανδημία;» - ένα θέμα, που όπως ο ίδιος παραδέχεται, του προκαλεί ανησυχίες. «Ο κόσμος έχει διανύσει μεγάλη απόσταση στη μάχη κατά της Covid-19. Αλλά οι νέες παραλλαγές του κορωνοϊού θα μπορούσαν να απειλήσουν την πρόοδο που σημειώσαμε τον περασμένο χρόνο», λέει.
Να τα πέντε πράγματα που θέλει ο Γκέιτς να γνωρίζουμε για το πώς – ή όχι – περιπλέκουν οι νέες παραλλαγές του κορωνοϊού την πορεία της πανδημίας:
1. Έχετε ήδη έλθει αντιμέτωποι με μια παραλλαγή ιού εφόσον κάνατε το αντιγριπικό εμβόλιο
Η γρίπη, δηλαδή ο ιός της γρίπης, μεταλλάσσεται γρήγορα και γι’ αυτό κάθε τόσο κυκλοφορεί διαφορετικό αντιγριπικό εμβόλιο. Άρα οι παραλλαγές των ιών δεν είναι κάτι ασυνήθιστο. Σημαίνει, όμως, ότι χρειάζονται και νέες εκδοχές των εμβολίων για να αντιμετωπίζονται και να μπορούν να τα βγάζουν πέρα με τα νέα στελέχη. Κι όπως εξηγεί ο Γκέιτς για την εξάπλωση του ιού στον οργανισμό «ο κορωνοϊός, όπως όλοι οι ιοί, έχει μόνον έναν στόχο: να αναπαραχθεί. Κάθε φορά που εισβάλλει στα κύτταρά σας, τα ξεγελά να ακολουθήσουν τις κωδικοποιημένες στο RNA του οδηγίες για να κάνουν περισσότερα αντίγραφά του. Όταν το κύτταρο φτιάχνει έναν νέο ιό, πρέπει να αντιγράψει εκείνες τις οδηγίες».
Αλλά η αντιγραφή αυτών των οδηγιών είναι σαν τα μαθήματα δακτυλογράφησης στο σχολείο, λέει ο Γκέιτς: «Είναι δύσκολο να δακτυλογραφήσεις το ίδιο πράγμα χωρίς να κάνεις έστω κι ένα λάθος». «Ο κωδικός του κορωνοϊού που προκαλεί την Covid-19 έχει μήκος περίπου 30.000 γραμμάτων. Άρα υπάρχουν πολλές ευκαιρίες κάτι να στραβώσει – κάτι που κάνει συχνά ο κορωνοϊός-. Τα περισσότερα λάθη οδηγούν σ’ έναν ιό που είναι λειτουργικά ταυτόσημος ή δεν μπορεί να αναπαραχθεί. Αλλά μια στο τόσο υπάρχει μια αλλαγή που καθιστά ευκολότερο στον ιό να μολύνει ανθρώπους ή να διαφεύγει τις άμυνες του ανοσοποιητικού συστήματος. Όταν η αλλαγή αυτή αρχίζει να εξαπλώνεται στον πληθυσμό, αναφύεται μια νέα παραλλαγή».
2. Βλέπουμε τις ίδιες μεταλλάξεις κι αυτό μπορεί να είναι καλό
Ο κορωνοϊός που προκαλεί την Covid-19 μεταλλάσσεται περίπου με τη μισή ταχύτητα εκείνης της γρίπης κι είναι ένας «πολύ απλούστερος ιός» σε σχέση με τη γρίπη, γράφει ο Γκέιτς. Όταν ο SARS-CoV-2 μεταλλάσσεται, αυτό τείνει να συμβαίνει στο ίδιο σημείο: σε μια συγκεκριμένη πρωτεϊνη ακίδα που εξέχει από την επιφάνεια του ιού. «Αυτή η πρωτεϊνη ακίδα είναι το κλειδί για την εξάπλωση του κορωνοϊού. Το σχήμα της είναι που τον διευκολύνει να αγκιστρωθεί στα ανθρώπινα κύτταρα», εξηγεί. «Αν η πρωτεϊνη ακίδα αλλάξει λίγο μόνον, ίσως προσδένεται αποτελεσματικότερα στα κύτταρα (πράγμα που καθιστά πιο μεταδοτικό τον κορωνοϊό) ή ίσως να καθίσταται δυσκολότερο για το ανοσοποιητικό σύστημα να τον στοχοποιήσει (πράγμα που καθιστά τους ανθρώπους πιο ευάλωτους). Αλλά αν αλλάξει πολύ, ο κορωνοϊός δεν μπορεί πλέον να αποκτήσει την πρόσβαση, που παίζει κεντρικό ρόλο στον κύκλο ζωής του».
Επειδή οι μεταλλάξεις συμβαίνουν σ’ αυτό το περιορισμένο σημείο, οι ίδιες μεταλλάξεις εμφανίζονται σε διαφορετικές περιοχές του πλανήτη αντί για παρά πολλές διαφορετικές παραλλαγές», λέει ο Αμερικανός δισεκατομμυριούχος. «Υπάρχει σαφώς κάτι μ’ αυτές τις ειδικές μεταλλάξεις που τις καθιστά πιθανότερο να επιτύχουν απ’ ό,τι άλλες αλλαγές. Ορισμένοι ειδικοί θεωρούν ότι ίσως έχουμε ήδη βρεθεί αντιμέτωποι με τις πιο ανησυχητικές μεταλλάξεις που είναι δυνατό να υποστεί αυτός ο κορωνοϊός. Αλλά η Covid-19 μας έχει ξαφνιάσει κι άλλη φορά παλαιότερα και φυσικά μπορεί να το ξανακάνει».
3. Ο κορωνοϊός αλλάζει, αλλά ο δρόμος μπροστά μας παραμένει ο ίδιος
Τα εμβόλια που δημιουργούνται σήμερα, δείχνουν ικανά να αποτρέψουν τη σοβαρή νόσο ακόμη και από νέες παραλλαγές του κορωνοϊού κι έτσι το επόμενο μεγάλο ερώτημα είναι κατά πόσον το εμβόλιο θα πρέπει να αναβαθμιστεί για να στοχοποιεί νέες παραλλαγές, γράφει ο Γκέιτς. Όπως και να ‘χει το φρένο στη μετάδοση είναι ο καλύτερος τρόπος ανάσχεσης της Covid-19 και αποτροπής νέων παραλλαγών.
«Προς το παρόν το κλειδί είναι να συνεχίσουμε να ακολουθούμε τις οδηγίες: αν παραμένουμε άγρυπνοι όσον αφορά στην τήρηση κοινωνικών αποστάσεων, τη χρήση μάσκας και εμβολιαζόμαστε, θα επιφέρουμε πολύ νωρίτερα το τέλος της πανδημίας».
4. Οι παραλλαγές του κορωνοϊού υπογραμμίζουν πόσο σημαντική είναι η διαθεσιμότητα των εμβολίων
Για να το θέσουμε απλά, όσο περισσότερο παραμένει ενεργός και εξαπλώνεται ο κορωνοϊός στον πλανήτη, τόσο περισσότερες πιθανότητες έχει να εξελιχθεί και να μάθει να ισχυροποιείται έναντι των εμβολίων. «Αν δεν καταφέρουμε να φθάσουν τα εμβόλια σε κάθε γωνιά του πλανήτη, θα πρέπει να αποδεχθούμε την πιθανότητα να εμφανιστεί ένα πολύ χειρότερο στέλεχος του κορωνοϊού., ή να δούμε και μια παραλλαγή που διαφεύγει τις άμυνες όλων των εμβολίων», σημειώνει ο Γκέιτς.
To ίδρυμα Gates μέσω της πρωτοβουλίας COVAX συνεργάζεται με διεθνείς οργανώσεις, όπως η Coalition for Epidemic Preparedness Innovations (CEPI) και η Global Vaccine Alliance (GAVI) για τη διανομή εμβολίων σε φτωχότερες χώρες. Μάλιστα το Bill and Melinda Gates Foundation έπαιξε σημαντικό ρόλο για τη δημιουργία της GAVA κι επένδυσε τα πρώτα 70 εκατ. δολάρια που ήταν αναγκαία για τη σύστασή της το 1999. Η COVAX έχει ανακοινώσει ότι θα μπορέσει να διανείμει 300 εκατ. δόσεις εμβολίων για το νέο κορωνοίό μέχρι τα μέσα του τρέχοντος έτους, αλλά ο Γκέιτς θεωρεί ότι αυτό δεν είναι αρκετό: «ο πλανήτης θα χρειαστεί πολλά περισσότερα αν θέλουμε πραγματικά να εξαλείψουμε την απειλή της Covid-19. Ελπίζω πλούσια κράτα να συνεχίσουν να υποστηρίζουν το έργο της COVAX, ακόμη κι αν ζωή αρχίζει σε κάποιες περιοχές του πλανήτη να επιστρέφει στην κανονικότητα», σημειώνει.
5. «Μπορούμε να τα πάμε καλύτερα την επόμενη φορά»
Αν ο πλανήτης έρθει αντιμέτωπος με μια νέα πανδημία από παθογόνο που εξαπλώνεται ανά την υφήλιο θα πρέπει να περιμένουμε ότι θα μεταλλαχθεί και προσαρμοστεί στις προσπάθειες ανάσχεσής του, όπως βλέπουμε να συμβαίνει και με τον κορωνοϊό που προκαλεί την Covid-19, σύμφωνα με τον Γκέιτς. «Ελπίζω η διαφορά την επόμενη φορά να είναι ότι θα είμαστε καλύτερα προετοιμασμένοι για να εντοπίζουμε νωρίτερα αυτές τις παραλλαγές».
Όλα τα εργαλεία και πρωτόκολλα, που έθεσαν τώρα σε ισχύ εμπειρογνώμονες υγείας, ερευνητές και επιστήμονες για την παρακολούθηση παραλλαγών του κορωνοϊού θα είναι ανεκτίμητης αξίας στο μέλλον, λέει. «Αναμφίβολα οι παραλλαγές περιπλέκουν τις προσπάθειές μας να βάλουμε ένα τέλος σ’ αυτή την πανδημία. Ακόμη κι όταν θα έχουν περάσει τα χειρότερα θα πρέπει να παραμείνουμε άγρυπνοι. Ευτυχώς, γνωρίζουμε τι πρέπει να κάνουμε για να εμποδίσουμε την εμφάνισή τους. Προς το παρόν, το καλύτερο που μπορείτε να κάνετε για να προστατευτείτε, είναι να ακολουθείτε τις οδηγίες των φορέων Δημόσιας Υγείας και να εμβολιαστείτε μόλις έρθει η σειρά σας», καταλήγει ο Γκέιτς.