Η μέρα έφθασε -ή φθάνει οσονούπω- για τους τυχερούς που έλαβαν -ή θα λάβουν- τη δεύτερη δόση ενός από τα εμβόλια που κυκλοφορούν για τον νέο κορωνοϊό.
Σημαίνει, όμως, αυτό ότι μπορούν πλέον να επιστρέψουν στους φυσιολογικούς ρυθμούς ζωής, την κανονικότητα που είχαν συνηθίσει πριν από την έλευση της πανδημίας, μόλις αποκτήσουν ανοσία στον κορωνοϊό; Ή μήπως θα πρέπει να συνεχίσουν να λαμβάνουν μέτρα προφύλαξης ώστε να διατηρήσουν τους εαυτούς τους και τον περίγυρό τους ασφαλείς από τον φονικό κορωνοϊό; Ειδικοί εξηγούν στο CNN τι ισχύει για τις μάσκες, τα ταξίδια, τις επισκέψεις σε φίλους, σε εστιατόρια, αθλητικές συναντήσεις και συναυλίες.
Μπορούν όσοι έλαβαν το εμβόλιο να πετάξουν τις μάσκες προστασίας;
Η απάντηση των ειδικών είναι ένα κατηγορηματικό «όχι», για πέντε βασικούς λόγους:
- Το εμβόλιο δεν εξασφαλίζει 100% προστασία από τον κορωνοϊό, αφού ακόμη και τα καλύτερα από τα διαθέσιμα είναι αποτελεσματικά έως κατά 95% μετά από δύο δόσεις, πράγμα που σημαίνει ότι υπάρχουν ακόμη 5% πιθανότητες να νοσήσει κάποιος με Covid-19 ανά πάσα στιγμή.
- Δεν αντιδρούν όλοι οι οργανισμοί το ίδιο στα υπερπαραραίτητα, όπως τονίζουν οι επιστήμονες, εμβόλια. Ορισμένοι άνθρωποι εμφανίζουν μεγαλύτερη ανοσοαπόκριση μετά από δύο δόσεις σε σχέσει με άλλους, γι’ αυτό και οι ειδικοί επιμένουν να λάβουν όλοι από δύο δόσεις εντός του προβλεπόμενου χρονικού διαστήματος. «Κοιτάζοντας τα αποτελέσματα της πρώτης και της δεύτερης φάσης των κλινικών δοκιμών διαπιστώνω ότι ορισμένοι ανέπτυξαν υψηλά επίπεδα αντισωμάτων που εξουδετερώνουν τον κορωνοϊό κι άλλοι καθόλου», λέει ο ειδικός στα εμβόλια, δρ Πίτερ Χότεζ, πρύτανης της Εθνικής Σχολικής Τροπικής Ιατρικής του Baylor College of Medicine του Χιούστον. «Γι’ αυτό χρειάζεται δεύτερη δόση για να αναπτύξουν όλοι ανοσοαπόκριση», η οποία μάλιστα μπορεί να χρειαστεί από δύο έως τρεις εβδομάδες μετά τη δεύτερη δόση.
- Οι μεταλλάξεις του κορωνοϊού. Όπως συμβαίνει γενικώς με τους ιούς, ο νέος κορωνοϊός μεταλλάσσεται εμφανίζοντας παραλλαγές που αποδεικνύονται πιο λοιμογόνες. Ειδικοί, όπως ο κορυφαίος Αμερικανός επιδημιολόγος, δρ Άντονι Φάουτσι, προειδοποιούν ότι τα αντισώματα από προηγούμενη λοίμωξη με Covid-19 δεν παρέχουν επαρκή προστασία από την επαναμόλυνση με τη νοτιοαφρικανική μετάλλαξη. Ενώ υπάρχει πιθανότητα τα εμβόλια που κυκλοφορούν τώρα να μην παρέχουν πλήρη προστασία έναντι των νέων μεταλλάξεων του κορωνοϊού.
- Ενδέχεται ο εμβολιασθείς να είναι ασυμπτωματικός φορέας. «Δεν γνωρίζουμε ακόμη κατά πόσον εφόσον κάποιος εμβολιάσθηκε παύει να είναι φορέας του κορωνοϊού. Πράγμα που σημαίνει ότι άτομα με πλήρη ανοσία, ίσως είναι ακόμη σε θέσει να μολύνουν άλλα», λέει η δρ Λιάνα Γουέν, επισκέπτρια καθηγήτρια του Milken Institute School of Public Health του Πανεπιστημίου Τζορτζ Ουάσιγκτον. «Είναι πιθανόν κάποιος να λάβει το εμβόλιο και να παραμένει ασυμπτωματικός φορέας. Μπορεί να μην εμφανίζουν συμπτώματα, αλλά να φέρουν τον ιό στη ρινική οδό τους, με αποτέλεσμα να τον διασπείρουν όταν μιλούν, αναπνέουν, φταρνίζονται κτλ».
- Είναι άγνωστο πόσο θα διαρκέσει η ανοσία από το εμβόλιο. Υπάρχει πιθανότητα να χρειαστούν ενισχυτικές ή «αναμνηστικές», όπως λέγονται, δόσεις τους επόμενους μήνες ή χρόνια, όπως ισχύει και με τα αντιτετανικά εμβόλια ή εκείνα για τη διφθερίτιδα κάθε δέκα χρόνια. Άρα, όσο παραμένει άγνωστο πόσο διαρκεί η προστασία και έναντι ποίων παραλλαγών του κορωνοϊού, οι ειδικοί συνιστούν να συνεχίσουν οι εμβολιασθέντες να φορούν μάσκα προστασίας.
Πότε θα μπορέσουν όσοι έκαναν το εμβόλιο να ξανασυναντηθούν με συγγενείς και φίλους;
Αυτό, λένε οι ειδικοί, εξαρτάται από το αν οι συγγενείς ή οι φίλοι έχουν εμβολιαστεί κι αυτοί με δύο δόσεις κατά του κορωνοϊού, οπότε μειώνεται αισθητά ο κίνδυνος των επαφών, ειδικά σε εξωτερικούς χώρους. «Είναι αρκετά ασφαλείς, πιθανώς, οι επαφές με άλλα άτομα που έχουν επίσης εμβολιαστεί, εφόσον όλοι έχουν λάβει από δύο δόσεις και περιμένουν λίγες εβδομάδες να αναπτύξουν ανοσία», λέει η δρ Γουέν. Εξίσου ασφαλείς είναι οι επαφές σε εξωτερικούς χώρους με συγγενείς και φίλους που παρέμειναν επί δέκα μέρες σε καραντίνα, εφόσον δεν έχουν λάβει το εμβόλιο, αλλά ο κίνδυνος αυξάνει για τις συναντήσεις σε κλειστούς χώρους.
Για παππούδες και γιαγιάδες που θέλουν να βρεθούν με τα εγγόνια τους σε κλειστούς χώρους, ο ασφαλέστερος τρόπος είναι να απομονωθούν όλοι για τουλάχιστον δέκα μέρες αποφεύγοντας ενέργειες, με τις οποίες θα μπορούσαν να εκτεθούν στον κορωνοϊό. Μια επιλογή είναι η καραντίνα επί μία εβδομάδα σε συνδυασμό με ένα αρνητικό τεστ, αλλά θα πρέπει όλοι να αυτοαπομονωθούν γι’ αυτό το διάστημα, εξηγεί η δρ Γουέν, επισημαίνοντας ότι σ’ αυτές τις επαφές παραμένει υποχρεωτική η χρήση μάσκας και το social distancing.
Τι ισχύει για τα γεύματα σε εστιατόρια, τις αθλητικές συναντήσεις και τις συναυλίες;
Οι ειδικοί επισημαίνουν ότι ο κίνδυνος μιας μόλυνσης με τον κορωνοίό είναι υψηλός στη διάρκεια γευμάτων σε κλειστούς χώρους εστιατορίων, εν μέρει επειδή ουδείς φορά μάσκα προστασίας όσο τρώει και επειδή τα περισσότερα εστιατόρια δεν διαθέτουν ειδικά φίλτρα στα συστήματα εξαερισμού τους. Άρα ακόμη κι όσοι έλαβαν δύο δόσεις του εμβολίου εξακολουθούν να ρισκάρουν πιθανή έκθεσή τους στην Covid-19 με αποτέλεσμα να γίνουν ασυμπτωματικοί φορείς.
«Οι αποστάσεις δύο μέτρων μεταξύ των τραπεζιών πιστεύω ότι δεν αρκεί από μόνη της», εξηγεί η Λίνσεϊ Μαρ, καθηγήτρια του Πολυτεχνείου της Βιρτζίνια (Virginia Tech) που μελετά τους τρόπους διασποράς του νέου κορωνοϊού. «Χρειάζεται επίσης καλός εξαερισμός στο μπαρ ή το εστιατόριο», λέει, επισημαίνοντας ότι ακόμη και η χρήση ειδικών φίλτρων ίσως να μην αρκεί, αφού οι περισσότερες μολύνσεις συμβαίνουν από κοντινές επαφές με φορείς του κορωνοϊού. «Κι από τη στιγμή που αδυνατώ να φορώ μάσκα όσο τρώω, απλώς αποφεύγω τα γεύματα σε κλειστούς χώρους εστιατορίων μέχρι να τελειώσει όλο αυτό», σημειώνει.
Όσον αφορά στις συναυλίες και τις αθλητικές συναντήσεις σε ανοικτούς χώρους, πιθανώς είναι ασφαλείς για όσους έχουν λάβει τις δύο δόσεις του εμβολίου εφόσον τηρούνται οι αποστάσεις ασφαλείας κι όλοι φορούν μάσκες. «Αλλά σε κλειστούς χώρους με πολλά άτομα ίσως το καλύτερο είναι να αποφεύγονται ακόμη κι αν έχουμε εμβολιαστεί», λέει η δρ Γουέν.
Μπορούν να ταξιδέψουν όσοι έχουν εμβολιαστεί;
«Θέλω να υπογραμμίσω ότι δεν είναι τώρα η ώρα για ταξίδια τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό, δεν είναι καλή περίοδος για ταξίδια», είπε η νέα διευθύντρια του αμερικανικού CDC, Ροσέλ Βαλένσκι με τον δρα Φάουτσι να συμπληρώνει ότι αυτό ισχύει και για αυτούς που έχουν ήδη λάβει το εμβόλιο για τον κορωνοϊό. «Ο εμβολιασμός δεν σημαίνει ότι έχω πλέον διαβατήριο για ταξίδια», τόνισε. «Ούτε ότι έχω το ελευθέρας για να εγκαταλείψω όλα τα μέτρα προστασίας της δημόσιας υγείας. Αν είναι απόλυτη ανάγκη το ταξίδι, τότε προφανώς θα γίνει. Αλλά δεν πρέπει να νομίζουν όσοι εμβολιάστηκαν ότι δεν ισχύουν γι’ αυτούς οι άλλες οδηγίες προφύλαξης».