Καθώς ο ρυθμός εμφάνισης νέων κρουσμάτων του νέου κορωνοϊού επιβραδύνεται σε ορισμένες χώρες, που αρχίζουν δειλά – δειλά να αίρουν κάποια από τα περιοριστικά μέτρα, παραμένει άγνωστο ποιοι από όσους ανάρρωσαν και για πόσο διάστημα έχουν αποκτήσει ανοσία στην Covid-19.
Κάποιοι εξ όσων νοσούν από τον νέο κορωνοϊό, μετά την ανάρρωσή τους φαίνεται ότι αποκτούν κάποια ανοσία που βοηθά στην μείωση της διασποράς του ιού, όπως επεσήμανε προ ημερών και ο λοιμωξιολόγος, Σωτήρης Τσιόδρας. Αλλά επιστήμονες ανά την υφήλιο προσπαθούν να κατανοήσουν σε ποιο βαθμό τα αντισώματα παρέχουν προστασία κατά της Covid-19.
Άγνωστος Χ η αντίδραση του ανοσοποιητικού συστήματος στο νέο κορωνοϊό
Όταν το ανοσοποιητικό σύστημα του οργανισμού έρχεται αντιμέτωπο μ’ έναν συγκεκριμένο ιό, αρχίζει να παράγει αντισώματα που μπορούν να τον εντοπίσουν και να του επιτεθούν. Πιστεύεται ότι όταν ένα άτομο μολυνθεί από έναν ιό, η ανοσία καθιστά αδύνατη την επαναμόλυνσή του από τον ίδιο ιό. Αλλά τα πράγματα είναι πιο περίπλοκα. Η ανοσία είναι ένα φάσμα: Όσοι αντιμετώπισαν με επιτυχία ορισμένους ιούς , όπως εκείνοι που ευθύνονται για την ιλαρά και την ανεμοβλογιά, αναπτύσσουν ανοσία εφ’ όρου ζωής. Όσον αφορά όμως στον SARS-CoV-2, όπως είναι το επίσημο όνομα του νέου κορωνοϊού, ελάχιστα είναι γνωστά για την αντίδραση του ανοσοποιητικού συστήματος σε μια μόλυνση, τόνισε στο Bloomberg o επικεφαλής Λοιμωδών Νοσημάτων και Παγκόσμιας Επιδημιολογίας του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια Σαν Φρανσίσκο, Τζορτζ Ράδερφορντ. «Θα χρειαστούμε κάποιο διάστημα για να βγάλουμε άκρη», πρόσθεσε.
Η κατανόηση του επιπέδου ανοσίας σε ιαθέντες από την Covid-19 θα αποδειχθεί κλειδί για την λήψη αποφάσεων αναφορικά με το πώς και πότε θα αρθούν περιοριστικά μέτρα. Τα τεστ που μετρούν τα αντισώματα στον κορωνοϊό έχουν χαρακτηριστεί ως σημαντικός παράγοντας στις προσπάθειες επανεκκίνησης των οικονομιών, με τον επικεφαλής της ομάδας που συγκρότησε ο Λευκός Οίκος για τη διαχείριση της πανδημίας, Άντονι Φάουτσι να αφήνει ανοικτό το ενδεχόμενο χρήσης πιστοποιητικών ανοσίας για την επιστροφή εργαζομένων στις δουλειές τους.
Για πόσο διάστημα παραμένουν τα αντισώματα στον οργανισμό
Αλλά προτού υλοποιηθούν οι ιδέες αυτές θα πρέπει πρώτα οι ερευνητές να απαντήσουν σε δύο βασικά ερωτήματα: Πόσο παραμένουν στον οργανισμό τα αντισώματα στο νέο κορωνοϊό και για πόσο διάστημα αποτρέπουν την επαναμόλυνση.
Ο δρ Ράδεφορντ λέει ότι στην ιδανική περίπτωση ο νέος κορωνοϊός θα είναι παρόμοιος με εκείνους που προκαλούν την ιλαρά και πυροδοτούν μετά την ίαση ισόβια ανοσία. Σ’ ένα τέτοιο σενάριο ο ιός θα σταματήσει κάποια στιγμή να εξαπλώνεται όταν η κοινωνία θα αποκτήσει ανοσία της αγέλης. Αλλά προς το παρόν αυτό δεν είναι παρά μια ελπίδα, αφού η ανοσία είναι ένα ζήτημα περίπλοκο όσον αφορά στους κορωνοϊούς όπως εκείνους που προκαλούν SARS και MERS, αλλά και τους εποχικούς που προκαλούν νόσους, όπως το κοινό κρυολόγημα.
«Μέχρι στιγμής δεν υπάρχουν αποδείξεις ότι θα παράσχει προστασία η ανάπτυξη μιας αντίδρασης αντισωμάτων», λέει ο καθηγητής Παθολογίας της Ιατρικής Σχολής του Χάρβαρντ, Ντέιβιντ Γουόλτ. «Δεν υπάρχει απόδειξη ακόμη ότι οι άνθρωποι δεν μπορούν να ξαναμολυνθούν από τον ιό αυτό», προσθέτει.
Τι δείχνουν μελέτες για προηγούμενους κορωνοϊούς
Μελέτες κορωνοϊών που προκαλούν το SARS και το ΜERS και συνδέονται στενά με τον SARS-Cov-2 υποδεικνύουν κάποια όρια στην ανοσολογική αντίδραση του οργανισμού. Έκθεση του 2007 για το SARS έδειξε ότι τα σχετικά αντισώματα εξαφανίστηκαν μετά από δύο χρόνια κατά μέσο όρο, καθιστώντας πιθανώς ευάλωτους σε επαναμόλυνση τους ασθενείς. Αντίστοιχη μελέτη για το MERS βρήκε ότι τα αντισώματα υπήρχαν για κάπως μεγαλύτερο διάστημα, αλλά όχι σε όλους. Και το σημαντικότερο: καμία από τις δύο αυτές έρευνες δεν έδειξε αν η παρουσία των αντισωμάτων παρέχει προστασία από μια νέα μόλυνση.
Αλλά και τα στοιχεία από άλλες, προηγούμενες μελέτες δείχνουν επίσης ότι αν μολυνθεί κάποιος μια φορά από κορωνοϊό δεν αποκτά μελλοντικά πλήρη ανοσία. Βρετανοί ερευνητές μόλυναν το 1984 εθελοντές με εποχικό ιό και στη συνέχεια τους εμβολίασαν έναν χρόνο αργότερα για να δουν αν είχαν αποκτήσει ανοσήει. Όσοι εκτέθηκαν στο ίδιο ακριβώς στέλεχος του ιού δεν νόσησαν, αλλά ορισμένοι από εκείνους που εκτέθηκαν σ’ ένα ελαφρά διαφορετικό του στέλεχος εκδήλωσαν συμπτώματα κρυολογήματος. Η έκθεση στον ιό, συμπέραναν οι ερευνητές, παρείχε μόνον «μερική ανοσία». Μια άλλη μελέτη, που δημοσιεύτηκε το 1990, βρήκε ότι σε κάποιους ανθρώπους τα επίπεδα αντισωμάτων στον ιό έπεφταν τόσο πολύ στη διάρκεια ενός έτους, που ακόμη και η έκθεση στο ίδιο στέλεχος δεν απέτρεπε κατ’ ανάγκη μια νέα μόλυνση.
Τα «εξουδετερωτικά» αντισώματα.
Την κατάσταση περιπλέκει το γεγονός ότι δεν είναι όλα τα αντισώματα ίδια. Μόνον τα λεγόμενα «εξουδετερωτικά» αντισώματα μειώνουν ή αποτρέπουν τον κίνδυνο νέας μόλυνσης με την προσκόλλησή τους στον ιό. Άλλοι τύποι αντισωμάτων απλώς αναγνωρίζουν ένα παθογόνο.
Ελπίδες δημιουργούν κάποια πρόσφατα στοιχεία ότι ο νέος κορωνοϊός προκαλεί την παραγωγή των εξουδετερικών αντισωμάτων, λέει ο καθηγητής Γουόλτ. Για παράδειγμα οι μεταγγίσεις πλάσματος αίματος από ιαθέντες δείχνουν να έχουν μια θετική επίδραση σε ασθενείς της Covid-19, που νοσηλεύονται σε κρίσιμη κατάσταση. Πολλά νοσοκομεία έχουν αρχίσει να εφαρμόζουν αυτή τη θεραπεία, ενώ έρευνες είναι σε εξέλιξη.
Αλλά και πάλι δεν είναι σαφές για πόσο διάστημα αυτά τα αντισώματα παρέχουν προστασία. Έρευνα του Κέντρου Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων της Νότιας Κορέας ανέφερε ότι 91 ασθενείς που διαγνώστηκαν αρνητικοί στον κορωνοϊό, αργότερα βρέθηκαν και πάλι θετικοί. Αυτό, βέβαια, μπορεί να οφείλεται σε διάφορους λόγους, όπως ένα λάθος στις εξετάσεις, ή η παραμονή στον οργανισμό θραυσμάτων του κορωνοϊού ακόμη και μετά την ανάρρωση του ασθενούς, έστω και αν δεν είναι πλέον ενεργός ο ιός.
Τι λέει ο ΠΟΥ
Μια άλλη προκαταρκετική μελέτη στη Σανγκάη της Κίνας έδειξε ότι κάποιοι ασθενείς «δεν είχαν ανιχνεύσιμη αντίδραση αντισωμάτων», ενώ άλλοι πολύ υψηλή. Προ ημερών αξιωματούχοι του ΠΟΥ επεσήμαναν ότι προς το παρόν παραμένει ασαφές αν ασθενείς του νέου κορωνοϊού που ανέρρωσαν, έχουν ανοσία σε μια δεύτερη μόλυνση. «Όσον αφορά στην ανάρρωση και στη συνέχεια τη νέα μόλυνση, πιστεύω ότι δεν έχουμε ακόμη απαντήσεις. Παραμένει άγνωστο», επεσήμανε ο εκτελεστικός διευθυντής προγραμμάτων έκτακτης ανάγκης του ΠΟΥ την περασμένη Δευτέρα.
Για να κατανοηθεί η ανοσία στο νέο κορωνοϊό θα πρέπει να μελετηθεί η πρόοδος της νόσου σε πολλά άτομα επί μακρύ διάστημα, με τη λήψη αρκετών δειγμάτων από τα ίδια άτομα. Πόσο θα χρειαστεί γι’ αυτό παραμένει ακόμη ζήτημα που σηκώνει πολλή συζήτηση. Ο δρ Ράδεφορντ λέει ότι οι περισσότεροι άνθρωποι πιθανώς θα έχουν κάποια ανοσιακή απόκριση στον SARS-CoV-2 κι ανάλογα με το πόσο διαρκεί αυτή η ανοσία ίσως χρειαστούν εποχικά εμβόλια, όπως για τον τέτανο: «Αν μπορέσει να αποκτήσει αρκετό τμήμα του πληθυσμού ανοσία, ίσως ο ιός αυτός να εξαφανιστεί και να γυρίσω πίσω στις νυχτερίδες, απ’ όπου προήλθε»…