Με την πανδημία του νέου κορωνοϊού να εξακολουθεί να σαρώνει τον πλανήτη εκφράζονται ανησυχίες μήπως ο SARS-CoV-2 μεταλλαχθεί με τρόπο που να αυξήσει την μεταδοτικότητα και την επικινδυνότητά του.
Σε μια τέτοια περίπτωση η υγειονομική κρίση κινδυνεύει να επιδεινωθεί ακόμη περισσότερο σ’ έναν πλανήτη, που θρηνεί ήδη πάνω 280.000 νεκρούς.
Όλοι οι ιοί μεταλλάσσονται και ο νέος κορωνοϊός που προκαλεί την Covid-19 δεν αποτελεί εξαίρεση στον κανόνα. Οι μεταλλάξεις προκύπτουν όταν ο ιός αναπαράγεται εντός των κυττάρων και γίνονται λάθη κατά την αντιγραφή του γενετικού του κώδικα.
Πόσο γρήγορα μεταλλάσσεται ο κορωνοϊός;
Ο SARS-CoV-2, όπως εξηγεί ο Guardian, είναι σχετικά σταθερός. Από τα μέσα Μαρτίου επιστήμονες στη Βρετανία έχουν αναλύσει περίπου 13.000 δείγματα και ανακάλυψαν ότι νέες μεταλλάξεις εμφανίζονται περίπου δύο φορές μηνιαίως.
Το ποσοστό των μεταλλάξεων είναι σημαντικό, επειδή όσο ταχύτερα μεταλλάσσεται ένας ιός, τόσο πιο γρήγορα αλλάζει τον τρόπο που συμπεριφέρεται. Και σε μια τέτοια περίπτωση καθίσταται ακόμη δυσχερέστερη η ανάπτυξη ενός αποτελεσματικού εμβολίου εναντίον του, επειδή μέχρι να δημιουργηθεί το εμβόλιο αυτό, μπορεί να έχουν αλλάξει τα σημεία του ιού στα οποία επιτίθεται το ανοσοποιητικό σύστημα. Ο ιός της εποχικής γρίπης μεταλλάσσεται τόσο γρήγορα, που κάθε χρόνο χρειαζόμαστε ένα νέο εμβόλιο.
Πόσα στελέχη του κορωνοϊού υπάρχουν στον πλανήτη
Πρόσφατη μελέτη του Ινστιτούτου Γενετικής του University College London (UCL) έδειξε ότι ο νέος κορωνοϊός διαδόθηκε γρήγορα ανά τον κόσμο στο τέλος του περασμένου έτους και ότι προσαρμόζεται στους ανθρώπινους ξενιστές του, Ο γενετικός κώδικας στελεχών κορωνοϊών ανά την υφήλιο δείχνει ότι χωρίζεται σε ομάδες καθώς εξαπλώνεται, πράγμα διόλου ασυνήθιστο.
Ερευνητές του Πανεπιστημίου του Κέιμπριτζ τον περασμένο μήνα χαρτογράφησαν τη γενετική ιστορία από το Δεκέμβριο μέχρι το Μάρτιο του κορωνοϊού και αναγνώρισαν τρία διακριτά στελέχη κι ενώ για την επιδημία στην Κίνα ευθύνεται μια πρώιμη μετάλλαξη, που έφθασε τάχιστα στη Βρετανία, τις ΗΠΑ σαρώνει κυρίως η αρχική εκδοχή του ιού. Γερμανοί συνάδελφοί τους ταυτοποίησαν επίσης τρεις βασικές γενετικές ομάδες, που βάφτισαν Α, Β και C. Οι ομάδες Α και C απαντώνται κυρίως σε Ευρωπαίους και Αμερικανούς, ενώ η ομάδα C ως επί το πλείστον στην ανατολική Ασία. Υπάρχουν όμως και μικρότερες ομάδες.
Μεταλλάξεις συμβαίνουν τυχαία διαρκώς κι οι περισσότερες έχουν μικρές επιπτώσεις, ενώ ορισμένες εμποδίζουν τον κορωνοϊό. Με την πάροδο του χρόνου, όμως απλές ή πολλαπλές μεταλλάξεις μπορεί να διευκολύνουν τον ιό στην διασπορά του και να τον καταστήσουν πιο επικίνδυνο, καθιστώντας τον επί παραδείγματι αποτελεσματικότερο στη μόλυνση των κυττάρων.
Ο κορωνοϊός ίσως προσαρμόζεται στους ανθρώπους
Ερευνητές της Σχολής Υγιεινής και Τροπικής Ιατρικής του Λονδίνου μελέτησαν πάνω από 5.000 γονιδιώματα του κορωνοϊού απ’ όλο τον κόσμο και ανακάλυψαν αρκετές μεταλλάξεις, που μπορεί να αποτελούν ένδειξη ότι o Covid-19 προσαρμόζεται στους ανθρώπους. Δύο μεταλλάξεις εντοπίστηκαν στην πρωτεϊνη ακίδα που χρησιμοποεί ο ιός για να εισβάλει στα κύτταρα.
Προς το παρόν οι συγκεκριμένες μεταλλάξεις στις ακίδες αυτές είναι σπάνιες, αλλά ο καθηγητής αναδυόμενων νόσων και εκ των συντακτών της μελέτης, Μάρτιν Χίμπερντ, λέει ότι θα πρέπει να παρακολουθηθεί ο ιός για να διαπιστωθεί πώς οι νέες μεταλλάξεις τον βοηθούν να εξαπλωθεί και κατά π όσον θα πρέπει να επανασχεδιαστούν τα προγράμματα των εμβολίων – συνολικά πάνω από 120 ανά την υφήλιο.
Σε μια άλλη προκαταρκτική μελέτη επιστήμονες του Πανεπιστημίου Σέφιλντ και του Εθνικού Εργαστηρίου Λος Άλαμος στο Νέο Μεξικό βρήκαν παρόμοιες μεταλλάξεις στην πρωτεϊνη ακίδα, που όπως λένε ίσως βοηθά στη διασπορά του κορωνοϊού, αν και άλλοι συνάδελφοί τους θεωρούν ότι είναι πολύ νωρίς ακόμη για να πει κανείς κατά πόσον αυτό συμβαίνει. «Για τους ανθρώπους που ανησυχούν λογικά γι’ αυτή την πανδημία είμαι σίγουρος ότι δεν έχει σημασία τι μεταλλάξεις παρουσιάσει ο ιός. Ούτως ή άλλως δεν είναι καλός ιός. Εμείς κοιτάζουμε να δούμε αν κάποιες από τις μεταλλάξεις αλλάζουν τη συμπεριφορά του και προς το παρόν δεν έχουμε ενδείξεις για κάτι τέτοιο», λέει ο καθηγητής του Πανεπιστημίου του Μπέρμιγχαμ, Νικ Λόμαν.
Τι άλλο αποκαλύπτουν οι μεταλλάξεις του κορωνοϊού
Καθώς οι επιστήμονες μαθαίνουν περισσότερα για τη γενετική σύνθεση των κορωνοϊών, θα είναι σε θέση να χρησιμοποιήσουν τις πληροφορίες για να εντοπίσουν τη μόλυνση ενός ατόμου σε κοντινές ομάδες διασποράς και τελικά πίσω στην αρχική προέλευσή του.
Αυτό μπορεί να είναι χρήσιμο για την ανίχνευση εστιών και τον εντοπισμό νέων εισαγόμενων μολύνσεων. Ωστόσο, η εντατική παρακολούθηση θα επισημάνει επίσης τον τρόπο με τον οποίο μεταλλάσσεται ο κορωνοϊός και αποκτά αντίσταση σε φάρμακα και εμβόλια που θα χρησιμοποιηθούν στο μέλλον.