Δύο νέες υποπαραλλαγές της παραλλαγής Όμικρον του κορωνοϊού, οι BQ.1 και BQ.1.1, κερδίζουν γρήγορα έδαφος στις Ηνωμένες Πολιτείες. Πολλοί λοιπόν είναι εκείνοι που αναρωτιούνται εάν μπαίνουμε και πάλι σε μια νέα φάση της πανδημίας, αφού τα δύο νέα αυτά στελέχη αντιπροσωπεύουν πλέον το 27% των λοιμώξεων από τις 29/10.
Και οι δύο είναι απόγονοι του BA.5, της παραλλαγής Όμικρον που κυριαρχεί σε όλο τον κόσμο εδώ και μερικούς μήνες. Αν και φαίνεται να είναι πιο συχνές στις ΗΠΑ σε αυτό το στάδιο, οι BQ.1 και BQ.1.1 έχουν επίσης εντοπιστεί στο Ηνωμένο Βασίλειο και σε αρκετές χώρες της Ευρώπης, με το Ευρωπαϊκό Κέντρο Πρόληψης και Ελέγχου Νοσημάτων (ECDC) να έχει ταξινομήσει το στέλεχος BQ.1 ως μια παραλλαγή ιδιαίτερου ενδιαφέροντος η οποία θα πρέπει να παρακολουθείται στενά.
Με βάση τις εκτιμήσεις μοντελοποίησης, το ECDC αναμένει ότι από τα μέσα Νοεμβρίου έως τις αρχές Δεκεμβρίου πάνω από το 50% των λοιμώξεων από Covid θα οφείλονται στις BQ.1 και BQ.1.1. Μέχρι τις αρχές του 2023 θα μπορούσαν να ευθύνονται για περισσότερο από το 80% των περιπτώσεων.
Τι ξέρουμε για τις παραλλαγές BQ.1 και BQ.1.1
Ωστόσο, όταν ακούμε για νέες παραλλαγές του κορωνοϊού, τα βασικά ερωτήματα που μας έρχονται στο μυαλό είναι τρία: Α) Πόσο πιο μεταδοτικές είναι από τις προηγούμενες; Β) Μπορούν να προκαλέσουν σοβαρή ασθένεια; Γ) Είναι ικανές να ξεφύγουν από την ανοσολογική μας απόκριση;
Απαντήσεις στα παραπάνω κρίσιμα ερωτήματα επιχείρησε να δώσει με άρθρο της στον διαδικτυακό ιστότοπο «theconversation» η Μανάλ Μοχάμεντ, ανώτερη λέκτορας Ιατρικής Μικροβιολογίας στο Πανεπιστήμιο του Ουέστμινστερ.
- Είναι πιο μεταδοτικές;
Όπως σημειώνει η ειδικός στο άρθρο της, «η μεταδοτικότητα αναφέρεται στην ικανότητα ενός παθογόνου να μπορεί να μεταδοθεί από το ένα άτομο στο άλλο. Το χαρακτηριστικό αυτό καθορίζεται από πολλούς παράγοντες που σχετίζονται με το παθογόνο, τον ξενιστή του και το περιβάλλον.
Σε αυτό το στάδιο, διαθέτουμε περιορισμένα δεδομένα σχετικά με το πόσο μεταδοτικές είναι αυτές οι δύο νέες παραλλαγές. Όμως, το BQ.1.1 φαίνεται να είναι εξαιρετικά μεταδοτικό, με αναφορές στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης να υπολογίζουν ότι χρειάστηκαν μόνο 19 ημέρες για να αυξηθεί οκταπλάσια από 5 σε 200 αλληλουχίες.
Αν και οι BQ.1 και BQ.1.1 αποτελούν επί του παρόντος ένα μικρό ποσοστό όλων των κρουσμάτων COVID παγκοσμίως, σε ορισμένες χώρες το ποσοστό των μολύνσεων αυξάνεται με ρυθμό που υποδηλώνει ότι είναι πιο μεταδοτικό από άλλες παραλλαγές που κυκλοφορούν».
2. Μπορούν να ξεφύγουν από το ανοσοποιητικό μας σύστημα;
Όπως συνεχίζει η Μανάλ επιχειρώντας να δώσει απάντηση στο παραπάνω ερώτημα, «το ECDC αναφέρει ότι η παρατηρούμενη αύξηση του ρυθμού ανάπτυξης του BQ.1 πιθανώς οφείλεται κυρίως στη διαφυγή του ανοσοποιητικού. Αυτό αναφέρεται στην ικανότητα του ιού να αποφύγει την ανοσολογική μας απόκριση από προηγούμενη μόλυνση ή εμβολιασμό.
Το BQ.1 και το BQ.1.1 περιέχουν μεταλλάξεις στην πρωτεΐνη ακίδας, μια πρωτεΐνη στην επιφάνεια του SARS-CoV-2 που του επιτρέπει να προσκολλάται και να μολύνει τα κύτταρά μας. Αυτές οι μεταλλάξεις περιλαμβάνουν K444T, N460K, L452R και F486V. Το BQ.1.1 περιέχει μια πρόσθετη μετάλλαξη, την R346T, που βρίσκεται επίσης στην παραλλαγή BA.5. Αυτές οι μεταλλάξεις έχουν συσχετιστεί με σημαντική διαφυγή του ανοσοποιητικού και διαφυγή αντισωμάτων».
Και συνεχίζει: «Μια μελέτη έδειξε πως είναι πιθανό η ανοσία που προκαλείται από τη μόλυνση από προηγούμενες υποομάδες της Όμικρον και τον εμβολιασμό να μην παρέχει ευρεία προστασία έναντι της μόλυνσης BQ.1.1. Ωστόσο, αυτή η μελέτη είναι προδημοσίευση, που σημαίνει ότι δεν έχει ακόμη αξιολογηθεί από ομότιμους.
Παρόλο που τα τρέχοντα εμβόλια COVID και οι προηγούμενες λοιμώξεις παρέχουν καλή προστασία έναντι σοβαρής νόσου, δεν παρέχουν πλήρη προστασία από τη μόλυνση ή την επαναμόλυνση. Ομοίως, ενώ μειώνουν τη μετάδοση του COVID, δεν την αποτρέπουν πλήρως. Και αυτές οι νέες παραλλαγές φαίνεται να έχουν την υψηλότερη ικανότητα ανοσολογικής αποφυγής μέχρι σήμερα».
3. Μπορούν να προκαλέσουν πιο σοβαρή ασθένεια;
«Δεν γνωρίζουμε ακόμη πολλά για τη σοβαρότητα της ασθένειας που σχετίζεται με την BQ.1 ή την BQ.1.1. Αλλά, με βάση τα περιορισμένα διαθέσιμα δεδομένα, τα νέα είναι καλά σε αυτό το μέτωπο. Δεν υπάρχουν ενδείξεις ότι η BQ.1 συνδέεται με πιο σοβαρή ασθένεια από την BA.4 και την BA.5. Ωστόσο, μια πρόσφατη προτυπωμένη μελέτη υποδηλώνει ότι η BQ.1.1 θα μπορούσε να είναι ανθεκτική στο Evusheld, μια θεραπεία αντισωμάτων που έχει σχεδιαστεί για την προστασία ατόμων που είναι ανοσοκατεσταλμένοι και δεν ανταποκρίνονται τόσο καλά στα εμβόλια COVID», υπογραμμίζει η ειδικός.
«Η πανδημία δεν έχει τελειώσει ακόμη»
Πέρα από τις ΗΠΑ και την Ευρώπη, οι BQ.1 και BQ.1.1 έχουν επίσης εντοπιστεί και σε άλλες χώρες σε όλον τον κόσμο, όπως η Νέα Ζηλανδία, η Ταϊλάνδη, η Σιγκαπούρη και ο Καναδάς, όπου ανιχνεύθηκαν σε λύματα.
Σύμφωνα με τη Μανάλ, «η συνεχής εμφάνιση νέων παραλλαγών COVID δείχνει ότι ο ιός είναι ακόμα πολύ κοντά μας και εξελίσσεται ραγδαία. Καθώς αντιμετωπίζουμε επανεμφανίσεις που κατευθύνονται προς τον χειμώνα στο βόρειο ημισφαίριο, πρέπει να παρακολουθούμε αυτές και οποιεσδήποτε άλλες νέες παραλλαγές και να παρατηρούμε προσεκτικά τον τρόπο συμπεριφοράς τους».