Οι περισσότεροι αναγνωρίζουν τον χρυσό ως ένα πολύτιμο μέταλλο, που χρησιμοποιείται κυρίως στην κοσμηματοποιία.
Είναι το ίδιο πυκνό, αστραφτερό και… διάσημο μέταλλο που σε αναλύσεις οικονομολόγων παρουσιάζεται, συχνά, ως το «ασφαλές καταφύγιο» σε περιόδους κρίσεων. Οι εφαρμογές του χρυσού, ωστόσο, δεν σταματούν εκεί. Καθώς ο χρυσός, μαζί και με άλλα μέταλλα όπως ο χαλκός και ο ψευδάργυρος, διαδραματίζουν καίριο ρόλο στο «μέτωπο» της ιατρικής τεχνολογίας.
Ενδεικτικά, ο χαλκός αποτελεί βασικό υλικό για εξειδικευμένο διαγνωστικό εξοπλισμό και μεθόδους, όπως οι αξονικοί τομογράφοι και η ραδιοθεραπεία, ενώ ο ψευδάργυρος έχει διαπιστωμένα αντιϊκές και αντιδιαβρωτικές ιδιότητες και θεωρείται πολύτιμος για το ανθρώπινο ανοσοποιητικό σύστημα. Τι μπορεί να κάνει όμως ο χρυσός;
Ο ρόλος - «κλειδί» του χρυσού στην Ιατρική
Σύμφωνα με το Montly Index of Medical Specialities (MIMS), «η χρυσοθεραπεία, δηλαδή η χρήση αλάτων χρυσού για τη θεραπεία ασθενειών, χρονολογείται στο 1890, όταν ο Γερμανός βακτηριολόγος Ρόμπερτ Κοχ ανακάλυψε ότι οι χημικές ενώσεις του χρυσού μπορούν να “φρενάρουν” την ανάπτυξη του βάκιλου που προκαλεί φυματίωση (σ.σ. Mycobacterium tuberculosis).»
Σήμερα, μετά από δεκαετίες σχετικών μελετών, η αξιοποίηση του χρυσού στην ιατρική επιστήμη έχει διευρυνθεί. Τρεις εκ των πλέον βασικών εφαρμογών του χρυσού είναι οι εξής:
- α) θεραπεία του καρκίνου
- β) ανίχνευση HIV/AIDS
- γ) θεραπεία ρευματοειδούς αρθρίτιδας
Πώς επιδρά ο χρυσός σε περιπτώσεις καρκίνου
Το σχετικό δημοσίευμα του MIMS επισημαίνει ότι οι ενώσεις χρυσού χρησιμοποιούνται ολοένα και πιο συχνά για τη θεραπεία διαφόρων τυπου καρκίνου, με πιο εντυπωσιακή τη χρήση του στη χημειοθεραπεία για όγκους.
«Αν και δεν περιέχουν όλα τα φάρμακα για καρκίνο κάποιου τύπου μέταλλο, οι πιο διαδεδομένες θεραπείες για πολλών τυπων καρκίνους είναι φάρμακα όπως η σισπλατίνη. Η συγκεκριμένη χημική φόρμουλα περιέχει πλατίνα» εξηγεί ο Ρίτσαρντ Χάλιντεϊ από το World Gold Council.
Οπως συμβαίνει, ωστόσο, με πολλά αντικαρκινικά φάρμακα, κατά τη θεραπεία σκοτώνονται και πολλά υγιή κύτταρα, μαζί με τα καρκινικά, με συνέπεια να υπάρχουν παρενέργειες, όπως η απώλεια μαλλιών.
Σύμφωνα με το MIMS, μια πολλά υποσχόμενη ανακάλυψη είναι η χρήση νανοσωματιδίων χρυσού. Πως λειτουργεί αυτό; Λόγω της βιοσυμβατότητας του χρυσού, τα νανοσωματίδια μπορούν να εγχυθούν ενδοφλεβίως και να συσσωρευτούν σε συγκεκριμένη περιοχή, όπως είναι οι καρκινικοί όγκοι.
Ο Χάλιντεϊ υποστήριξε ότι «τρέχουν» ήδη κλινικές δοκιμές για φάρμακα στοχευμένης χρήσης, τα οποία θα βασίζονται σε μικροσωματίδια χρυσού. Με τον τρόπο αυτό εκτιμάται ότι θα μειωθούν σημαντικά οι παρενέργειες.
Η χρήση χρυσού έχει ήδη δώσει ενθαρρυντικά αποτελέσματα στη θεραπεία του καρκίνου του προστάτη, με τα μικροσωματίδια χρυσού να επιτυγχάνουν την αναστολή της ανάπτυξης των όγκων. «Η θέση των κόκκων χρυσού μπορεί να ανιχνευτεί χρησιμοποιώντας ακτίνες Χ, επιτρέποντας, έτσι, στους γιατρούς να στοχεύσουν σε συγκεκριμένο σημείο του προστάτη με ακρίβεια χιλιοστών» τονίζει ο Χάλιντεϊ.
Ο χρυσός ενάντια σε HIV/AIDS
Με την ίδια μέθοδο της νανοτεχνολογίας, όπως αναφέρει το MIMS, ωθούνται εξελίξεις και στο «μέτωπο» της θεραπείας και της πρόληψης του HIV/AIDS. Ερευνα που πραγματοποίησε το Imperial College του Λονδίνου αποκάλυψε ότι οι πειραματικές τεχνικές με νανοσωματίδια χρυσού δίνουν τη δυνατότητα εντοπισμού ενός μορίου – στόχου, ακόμα κι αν βρίσκεται σε εξαιρετικά χαμηλή συγκέντρωση, επιτρέποντας έτσι την έγκαιρη ανίχνευση.
Προς το παρόν δεν υπάρχει θεραπεία για τη συγκεκριμένη ασθένεια, όμως οι ερευνητές παραμένουν αισιόδοξοι. Σε μια άλλη έρευνα, εν προκειμένω από την Ιταλία, οι επιστήμονες χρησιμοποίησαν ένα φάρμακο με βάση το χρυσό που ονομάζεται auranofin. Πρόκειται για ένα φάρμακο που αρχικά χρησιμοποιήθηκε για τη ρευματοειδή αρθρίτιδα και στην περίπτωση του HIV είχε απτά αποτελέσματα σε έξι πιθήκους (επιμολύνθηκαν με ιό όμοιο του HIV). Αυτό που διαπίστωσαν οι ερευνητές ήταν ότι με τη χρήση του auranofin συρρικνώθηκε η δεξαμενή κυττάρων CD4, τα οποία προσβάλλονται από τον ιό.
Η εφαρμογή του χρυσού στη ρευματοειδή αρθρίτιδα
Μια από τις πλέον δοκιμασμένες εφαρμογές του χρυσού, ως θεραπευτικού μέσου, αφορά τη ρευματοειδή αρθρίτιδα. Το φάρμακο τύπου DMARD, που τροποποιεί τη νόσο, χρησιμοποιείται λιγότερο τις δυο τελευταίες δεκαετίες, λόγω της χρήσης πιο ανεκτών φαρμάκων, όπως η μεθοτρεξάτη.
Η χρυσο-θεραπεία γινόταν μέσω ένεσης, ωστόσο υπήρχε η δυνατότητα και η λήψη χρυσού από στόματος. Οι ασθενείς συνήθως λαμβάνουν εβδομαδιαίες ενέσεις που, σταδιακά, μειώνονται σε μια το μήνα. Οι σχετικές έρευνες -και με placebo φάρμακο- είχαν δείξει ότι με τη θεραπεία χρυσού επιτύγχαναν μείωση κατά 30% στα πρηξίματα που προκαλούνταν στις αρθρώσεις.
Να σημειωθεί ότι τα κοιτάσματα της Ελλάδας σε χρυσό, άργυρο, μόλυβδο, χαλκό και ψευδάργυρο εντοπίζονται στα Μεταλλεία Κασσάνδρας, στην περιοχή της ΒΑ Χαλκιδικής. Εκεί βρίσκονται τα γνωστά μεταλλεία της Ολυμπιάδας και των Μαύρων Πετρών στο Στρατώνι, που βρίσκονται σε φάση παραγωγής και εξαγωγών, καθώς και εκείνο των Σκουριών, που τελεί υπό καθεστώς ανάπτυξης.