Οι σάλπιγγες, αυτό το μικροσκοπικό όργανο του γυναικείου σώματος, είναι ένα από τα πιο κρίσιμα μέρη του αναπαραγωγικού συστήματος της γυναίκας.
Οι σάλπιγγες, δύο μικροσκοπικοί σωλήνες που συνδέουν την μήτρα με τις ωοθήκες και έχουν μήκος περίπου 10-13 εκατοστά και διάμετρο λιγότερο από 1 εκατοστό, μπορεί να είναι εξαιρετικά ευαίσθητες.
1/3 των προβλημάτων υπογονιμότητας ευθύνονται σε ζητήματα με τις σάλπιγγες, εξηγεί ο Δρ. Θάνος Παράσχος, Γυναικολόγος - Μαιευτήρας, Ειδικός Γονιμότητας, Ενδοσκοπικός Χειρουργός, Διευθυντής του Κέντρου Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής EmBIO, ο οποίος είναι ο ειδικός που επιλέξαμε για να μας δώσει περισσότερες πληροφορίες για αυτές.
Οι σάλπιγγες σχεδόν εφάπτονται με τις ωοθήκες, αλλά δεν συνδέονται με αυτές
Εάν έχετε δει ποτέ εικόνα του γυναικείου αναπαραγωγικού συστήματος, θα έχετε παρατηρήσει δύο μακριούς, καμπύλους σωλήνες, ένας που εκτείνεται από κάθε πλευρά της μήτρας για να συνδεθεί με την αντίστοιχη ωοθήκη. Αυτές είναι οι γνωστές σάλπιγγες της μήτρας και σκοπός τους είναι να μεταφέρουν ωάρια από την ωοθήκη στη μήτρα.
Ωστόσο, η ανατομία της σάλπιγγας είναι στην πραγματικότητα λίγο πιο περίπλοκη, εξηγεί ο Δρ. Θ. Παράσχος. Στην πραγματικότητα, οι σάλπιγγες και οι ωοθήκες δεν είναι κολλημένες μεταξύ τους. Αντ΄ αυτού έχουν στόμιο στο τέλος τους πολύ κοντά στην ωοθήκη με το οποίο δεσμεύουν το ωοκύτταρο, όταν απελευθερώνεται από αυτήν.
Στη συνέχεια, το ωάριο ταξιδεύει στο κύριο κανάλι του σωλήνα που ονομάζεται «ampulla» και εκεί μπορεί να συμβεί η γονιμοποίηση, εάν τύχει και συναντηθεί με ένα σπερματοζωάριο. Το γονιμοποιημένο ωάριο συνεχίζει το ταξίδι του στη μήτρα, όπου, αν τα καταφέρει, θα εμφυτευθεί και θα εξελιχθεί σε έμβρυο.
Εάν το ωάριο δεν γονιμοποιηθεί, τότε πεθαίνει μέσα σε 24 ώρες και αποβάλλεται κατά τη διάρκεια της περιόδου.
Η σάλπιγγα διαθέτει την ικανότητα μεταφοράς του ωαρίου σε αντίθετη κατεύθυνση από αυτή του σπερματοζωαρίου
Μετά τη γονιμοποίηση, η κίνηση των κροσσωτών κυττάρων που υπάρχουν μέσα στις σάλπιγγες, καθώς και ο περισταλτισμός του μυϊκού της τοιχώματος προωθούν το γονιμοποιημένο ωάριο προς την κοιλότητα της μήτρας, όπου θα εμφυτευθεί και αναπτυχθεί. Αυτό, όπως εξηγεί ο Δρ. Παράσχος, είναι σε αντίθετη κατεύθυνση από αυτή του σπερματοζωαρίου που τρέχει προς τα πάνω για να συναντήσει το ωάριο.
Οι σάλπιγγες παρέχουν τροφή στο γονιμοποιημένο ωάριο τις πρώτες μέρες
Κάποια κύτταρα από τις σάλπιγγες, μετά τη γονιμοποίηση του ωαρίου, παράγουν υγρό το οποίο περιέχει θρεπτικά συστατικά που χρησιμεύουν για τη διατροφή του γονιμοποιημένου ωαρίου τις 4-5 πρώτες ημέρες της ζωής του μέχρι να κατέβει και να εμφυτευθεί στην μήτρα, όπου μέσω της ανάπτυξης του πλακούντα θα συνεχίσει να τρέφεται.
Τα ωάρια μερικές φορές εμφυτεύονται στις σάλπιγγες
Μερικές φορές, ένα ωάριο, όταν γονιμοποιείται από το σπερματοζωάριο που το συναντά στη σάλπιγγα, δεν καταφέρνει να κατέβει κατά μήκος του σωλήνα της σάλπιγγας και να εμφυτευτεί μήτρα. Αντ 'αυτού, εμφυτεύεται στην σάλπιγγα. Όταν συμβαίνει αυτό, μιλάμε για έκτοπη κύηση, μερικές φορές γνωστή ως εξωμήτριο. Οι έκτοπες εγκυμοσύνες δεν είναι βιώσιμες και θα πρέπει να αντιμετωπιστούν άμεσα, γιατί μπορεί να προκαλέσουν ρήξη της σάλπιγγας και να είναι απειλητικές για τη ζωή της γυναίκας. Ο Δρ. Θ. Παράσχος τονίζει ότι δεν έχει κάθε έκτοπη κύηση συμπτώματα και η διάγνωση πως η εγκυμοσύνη της γυναίκας είναι έκτοπη γίνεται μόνο κατά τη διάρκεια του υπέρηχου. Ευτυχώς, οι έκτοπες εγκυμοσύνες είναι σχετικά σπάνιες, αλλά είναι σημαντικό να γνωρίζουμε τι πρέπει να προσέχουμε.
Οι σάλπιγγες μπορεί να βουλώσουν από διάφορα αίτια
Ο σωλήνας της σάλπιγγας μπορεί να μπλοκαριστεί από διάφορα αίτια, εξηγεί ο Δρ. Παράσχος. Οι πιο συνηθισμένοι λόγοι είναι μια φλεγμονώδης νόσος της πυέλου, που είναι μια λοίμωξη που μπορεί να επηρεάσει τη μήτρα, τις σάλπιγγες ή τις ωοθήκες και η οποία, εάν αφεθεί χωρίς θεραπεία, μπορεί να βλάψει τη γονιμότητα. Επίσης, οι σάλπιγγες μπορεί να βουλώσουν από σεξουαλικά μεταδιδόμενες λοιμώξεις όπως γονόρροια και χλαμύδια.
Η ενδομητρίωση είναι μια συχνή επώδυνη αιτία που επηρεάζει αρνητικά μεταξύ άλλων και τις σάλπιγγες, αφού παρόμοιος με την επένδυση της μήτρας ιστός αναπτύσσεται έξω από τη μήτρα στις ωοθήκες, τις σάλπιγγες ή την κοιλιακή κοιλότητα (διαβάστε περισσότερα).
Επίσης, η λειτουργία της σάλπιγγας μπορεί να επηρεαστεί από προηγούμενη χειρουργική επέμβαση στην κοιλιακή χώρα. Τέλος, υπάρχει και η περίπτωση της υδροσάλπιγγας. Σε αυτή την περίπτωση υπάρχει συσσώρευση υγρού στον σωλήνα της σάλπιγγας που επηρεάζει αρνητικά την γονιμότητα.
Το μπάνιο σε θάλασσα, πισίνα, τζακούζι ή μπανιέρα κατά την περίοδο δεν βουλώνει τις σάλπιγγες
Πρόκειται για τον πιο κοινό μύθο που συνδέεται με την απόφραξη σαλπίγγων, και ο οποίος δεν ισχύει. Όπως εξηγεί ο Δρ. Παράσχος, δεν κινδυνεύουν οι σάλπιγγες να βουλώσουν με το κολύμπι ή μπάνιο τις ημέρες που η γυναίκα έχει περίοδο. Συνήθως, συστήνουμε για λόγους υγιεινής τη χρήση ταμπόν κι όχι επειδή κινδυνεύουν να βουλώσουν οι σάλπιγγες.
Οι περισσότερες γυναίκες δεν γνωρίζουν ότι έχουν κλειστές σάλπιγγες
Ο Δρ. Παράσχος εξηγεί ότι οι κλειστές σάλπιγγες συνήθως δεν δίνουν κανένα σύμπτωμα, οπότε είναι ένα σιωπηλό αίτιο υπογονιμότητας. Σπάνια δίνουν σαν σύμπτωμα πόνο λίγο πιο έντονο από αυτόν της περιόδου. Οι γυναίκες συνήθως δεν ανακαλύπτουν ότι έχουν κλειστή τη μία ή και τις δύο σάλπιγγες παρά μόνο μέχρι να προσπαθήσουν να συλλάβουν, συνειδητοποιώντας ότι δεν τα καταφέρνουν. Αυτό συμβαίνει επειδή το σπέρμα δεν μπορεί να φτάσει στο ωάριο όταν αυτό απελευθερώνεται από την ωοθήκη, καθιστώντας αδύνατη τη σύλληψη.
Η υστεροσαλπιγγογραφία είναι η εξέταση που διαγιγνώσκει αν οι σάλπιγγες είναι κλειστές
Η εξέταση που μπορεί να επιβεβαιώσει ότι είναι κλειστές οι σάλπιγγες είναι η υστεροσαλπιγγογραφία. Είναι μια εξειδικευμένη απεικονιστική εξέταση στην περιοχή της πυέλου, κατά τη διεξαγωγή της οποίας χρησιμοποιείται σκιαγραφικό υγρό. Πρόκειται για μια απλή εξέταση που είναι ανώδυνη και απλά μπορεί η γυναίκα να νιώσει μια πίεση στη πυελική περιοχή κατά τη διάρκειά της εξέτασης που είναι σχετικά σύντομη, εξηγεί ο Δρ. Παράσχος.
Υπάρχει τρόπος να γίνει απόφραξη της σάλπιγγας
Εάν οι σάλπιγγες μια γυναίκας είναι κλειστές λόγω μικρών ποσοτήτων ουλώδους ιστού ή συμφύσεων, η λαπαροσκοπική χειρουργική μπορεί να λύσει το πρόβλημα των κλειστών σαλπίγγων και να βελτιώσει την γονιμότητα. Σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί όμως αυτό να είναι δύσκολο ή και αδύνατο, οπότε σε αυτή την περίπτωση η επιθυμητή εγκυμοσύνη μπορεί να επιτευχθεί με τη βοήθεια της εξωσωματικής γονιμοποίησης. Γίνεται δηλαδή ωοληψία από την ωοθήκη και μετά τη γονιμοποίηση του ωαρίου εργαστηριακά γίνεται η εμβρυομεταφορά του εμβρύου στη μήτρα.
Μια γυναίκα μπορεί να μείνει έγκυος ακόμα κι αν έχει μόνο μια σάλπιγγα
Όπως αναφέρθηκε πιο πάνω, οι σάλπιγγες είναι ευαίσθητα όργανα και αρκετοί παράγοντες μπορεί να τις βλάψουν.
Τα καλά νέα είναι ότι μια γυναίκα έχοντας μόνο μία λειτουργική σάλπιγγα μπορεί να μείνει έγκυος. Αυτό συνήθως μπορεί να γίνει παρακολουθώντας με υπέρηχο την στιγμή της ωορρηξίας που συμβαίνει από την πλευρά της λειτουργικής σάλπιγγας στο πλαίσιο της υποβοηθούμενης αναπαραγωγής.
Ακόμα όμως κι αν δεν είναι λειτουργικές και οι δύο σάλπιγγες ή έχουν για κάποιο λόγο αφαιρεθεί, εφόσον υπάρχουν οι ωοθήκες και η μήτρα, μπορεί η γυναίκα να μείνει έγκυος με εξωσωματική γονιμοποίηση. Το σημαντικό σε κάθε περίπτωση είναι, εφόσον μια γυναίκα αντιμετωπίζει πρόβλημα υπογονιμότητας, να γίνει η σωστή διερεύνηση και να εντοπιστεί το αίτιο της υπογονιμότητας.
Από εκεί και πέρα υπάρχουν λύσεις και εναλλακτικές για να μπορέσει να γίνει μητέρα ,καταλήγει ο Δρ. Παράσχος τονίζοντας τα εξής:
«Όταν μια γυναίκα θέλει να μείνει έγκυος, το προσπαθεί και δεν τα καταφέρνει πρέπει να απευθυνθεί στον ειδικό υποβοηθούμενης αναπαραγωγής ο οποίος θα δώσει λύση στο πρόβλημά της. Άλλοτε η λύση του προβλήματος μπορεί να είναι απλή κι άλλοτε σύνθετη. Σε κάθε περίπτωση όμως υπάρχουν λύσεις και οι γυναίκες και γενικά τα ζευγάρια που παλεύουν με την υπογονιμότητα δεν πρέπει να απογοητεύονται».
Διαβάστε όλα όσα θέλετε να μάθετε για την εξωσωματική γονιμοποίηση εδώ:
W: www.ivf-embryo.gr
E: paraschos@ivf-embryo.gr
F: Δρ. Θάνος
Παράσχος
T: (+30)
210 6774104