Οι νέες οδηγίες από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ) αναφορικά με τα υποκατάστατα ζάχαρης και τα γλυκαντικά δημιουργούν έντονη ανησυχία για την ευρεία χρήση τους, ιδιαίτερα από ανθρώπους που στοχεύουν στην απώλεια βάρους.
Σύμφωνα με μια συστηματική ανασκόπηση των διαθέσιμων στοιχείων, η χρήση γλυκαντικών χωρίς ζάχαρη (NSS) δεν προσφέρει κανένα μακροπρόθεσμο όφελος στη μείωση του σωματικού λίπους σε ενήλικες ή παιδιά, ενώ ενδέχεται να υπάρχουν δυνητικά ανεπιθύμητες ενέργειες από τη μακροχρόνια χρήση υποκατάστατων ζάχαρης, όπως αυξημένος κίνδυνος διαβήτη τύπου 2 και καρδιαγγειακών παθήσεων.
«Η αντικατάσταση των ελεύθερων σακχάρων με NSS δεν βοηθά στον έλεγχο του βάρους μακροπρόθεσμα. Οι άνθρωποι πρέπει να εξετάσουν άλλους τρόπους για να μειώσουν την πρόσληψη ελεύθερων σακχάρων, για παράδειγμα με την κατανάλωση τροφών με φυσικά σάκχαρα, όπως φρούτα, ή τρόφιμα και ποτά χωρίς ζάχαρη» δήλωσε ο Φραντσέσκο Μπράνκα, διευθυντής του ΠΟΥ για θέματα διατροφής και ασφάλειας τροφίμων.
«Αυτή η νέα οδηγία βασίζεται σε μια ενδελεχή αξιολόγηση της τελευταίας επιστημονικής βιβλιογραφίας και τονίζει ότι η χρήση τεχνητών γλυκαντικών δεν είναι μια καλή στρατηγική για την επίτευξη απώλειας βάρους μέσω της μείωσης της διατροφικής πρόσληψης ενέργειας» δήλωσε από την πλευρά του ο ερευνητής διατροφής Ίαν Τζόνσον, επίτιμος συνεργάτης στο Quadram Institute Bioscience, του Ηνωμένου Βασιλείου.
«Ωστόσο, αυτό δεν πρέπει να ερμηνευθεί ως ένδειξη ότι η πρόσληψη ζάχαρης δεν έχει καμία σχέση με τον έλεγχο του βάρους», είπε ο Τζόνσον. «Αντίθετα», πρόσθεσε, «θα πρέπει να περιορίσει κανείς τη χρήση ποτών με ζάχαρη και να προσπαθήσει να επιλέγει φρούτα αντί για γλυκό».
Ελάχιστη μείωση του βάρους και των θερμίδων με τη χρήση γλυκαντικών χωρίς ζάχαρη, ήπια αύξηση του κινδύνου παθήσεων
Στην ανασκόπηση συμπεριλήφθηκαν συνολικά 283 μελέτες, μεταξύ των οποίων τόσο οι τυχαιοποιημένες ελεγχόμενες δοκιμές, που θεωρήθηκαν το χρυσό πρότυπο (gold standard) της έρευνας, όσο και παρατηρητικές μελέτες, οι οποίες μπορούν να δείξουν μόνο συσχετισμό, όχι άμεση αιτία και αποτέλεσμα.
Τα αποτελέσματα από τις τυχαιοποιημένες δοκιμές, λοιπόν, βρήκαν ότι η χρήση γλυκαντικών χωρίς ζάχαρη είχε χαμηλό αντίκτυπο στη μείωση του σωματικού βάρους και της πρόσληψης θερμίδων σε σύγκριση με τη ζάχαρη, ενώ δεν επέφεραν καμία αλλαγή στους ενδιάμεσους δείκτες του διαβήτη, όπως η γλυκόζη και η ινσουλίνη, σύμφωνα με την έκθεση.
Οι μελέτες βρήκαν επίσης χαμηλό αντίκτυπο στο σωματικό βάρος και τον λιπώδη ιστό, αλλά καμία αλλαγή στην πρόσληψη θερμίδων. Ωστόσο, αυτές οι μελέτες διαπίστωσαν ήπια αύξηση του κινδύνου για διαβήτη τύπου 2, υψηλή αρτηριακή πίεση, εγκεφαλικό επεισόδιο, καρδιακές παθήσεις και θάνατο από καρδιακές παθήσεις, σημειώνει η έκθεση. Βρέθηκε, ακόμη, πολύ χαμηλός κίνδυνος για καρκίνο της ουροδόχου κύστης και πρόωρο θάνατο από οποιαδήποτε αιτία.
Ο ΠΟΥ τόνισε ότι η σύσταση αυτή είναι υπό συνθήκες, επειδή η σχέση που εντοπίστηκε μεταξύ γλυκαντικών και έκβασης των ασθενειών μπορεί να συγχέεται από τα περίπλοκα πρότυπα χρήσης γλυκαντικών και τα χαρακτηριστικά των συμμετεχόντων στη μελέτη.
Συστάσεις ΠΟΥ τόσο για τα τεχνητά όσο και για τα φυσικά γλυκαντικά
Η σύσταση περιλαμβάνει συνθετικά γλυκαντικά με χαμηλές ή καθόλου θερμίδες και φυσικά εκχυλίσματα, τα οποία μπορεί να τροποποιηθούν χημικά, όπως ακεσουλφάμη Κ, ασπαρτάμη, αντβαντάμη, κυκλαμικό οξύ, νεοτάμη, σακχαρίνη, σουκραλόζη, στέβια και παράγωγα στέβια, τόνισε ο ΠΟΥ.
Πολλοί άνθρωποι θεωρούν τα προϊόντα στέβια πιο «φυσικά», καθώς προέρχονται από το φυτό στέβια. Ορισμένα φυσικά και τεχνητά γλυκαντικά προσθέτουν σάκχαρα όγκου στα προϊόντα τους για να μειώσουν τη γλυκύτητά τους και προσθέτουν όγκο στο προϊόν για ψήσιμο.
Τα γλυκαντικά χωρίς ζάχαρη χρησιμοποιούνται ευρέως ως συστατικό σε προσυσκευασμένα τρόφιμα και ποτά και μερικές φορές προστίθενται σε τρόφιμα και ποτά απευθείας από τους καταναλωτές.