Η υπογονιμότητα αφορά το 10-15% των ζευγαριών αναπαραγωγικής ηλικίας. Από τα υπογόνιμα ζευγάρια, όμως, μόνο το 45% αναζητάει εξειδικευμένη συμβουλή και θεραπεία.
Ο κύριος λόγος είναι η ελλιπής ενημέρωση και ο φόβος ότι η θεραπεία της υπογονιμότητος και κυρίως η εξωσωματική γονιμοποίηση συνδέεται με υψηλό ποσοστό παρενεργειών και επιπλοκών. Η καθυστέρηση, όμως, της έγκαιρης διάγνωσης και της σωστής παρέμβασης έχει ως αποτέλεσμα τα ζευγάρια να καθυστερούν και να προσέρχονται σε μεγαλύτερη ηλικία με τις πιθανότητες επιτυχίας να είναι μειωμένες.
Υπάρχουν παρενέργειες από τα φαρμακευτικά σκευάσματα;
Κατά τη θεραπεία χορηγούνται κυρίως γοναδοτροπίνες με στόχο τη διέγερση των ωοθηκών για την παραγωγή περισσότερων ωαρίων. Η χορήγηση των φαρμάκων γίνεται για διάστημα 10-14 ημερών με υποδόριες ενέσεις σε μορφή στυλό, οι οποίες είναι πρακτικές και εύκολες στη χρήση. Τοπικά στο σημείο της ένεσης μπορεί να εμφανισθεί κνησμός και πιο σπάνια ήπια τοπική αλλεργική αντίδραση. Στις συστηματικές αντιδράσεις η ασθενής μπορεί να αναφέρει αίσθημα κόπωσης και ήπια διόγκωση των μαστών και της κοιλιακής χώρας. Η σοβαρότερη επιπλοκή από τη φαρμακευτική αγωγή είναι το σύνδρομο υπερδιέγερσης των ωοθηκών που εμφανίζεται σε λιγότερο από 1% των περιπτώσεων και αποδίδεται στη διέγερση μεγάλου αριθμού ωοθυλακίων και στη μεγάλη αύξηση των οιστρογόνων.
Συνήθως εμφανίζονται συμπτώματα ναυτίας, οιδήματος και ήπιου κοιλιακού άλγους τα οποία υποχωρούν μετά τη λήψη των ωαρίων. Σπάνια εκδηλώνεται έντονο κοιλιακό άλγος και συλλογή υγρού στην κοιλότητα της κοιλίας ή δύσπνοια. Αυτή η επιπλοκή είναι πλέον σπάνια καθώς με τις σύγχρονες εξειδικευμένες γνώσεις επιτυγχάνεται σωστή αξιολόγηση των περιστατικών που εμφανίζουν αυξημένη πιθανότητα για υπερδιέγερση. Σε τέτοιες περιπτώσεις μπορεί να γίνει τροποποίηση των πρωτοκόλλων της θεραπείας όπως για παράδειγμα ήπια πρωτόκολλα με χορήγηση λιγότερων φαρμάκων, αναβολή της εμφύτευσης και κατάψυξη των εμβρύων ώστε να ελαχιστοποιηθεί ο κίνδυνος της υπερδιέγερσης. Επίσης, η συλλογή ωαρίων μόνο από φυσικούς κύκλους αποτελεί μια άλλη επιλογή σε κάποια περιστατικά.
Υπάρχει συσχέτιση των φαρμάκων της εξωσωματικής με καρκίνους του αναπαραγωγικού συστήματος της γυναίκας;
Πλέον όλες οι σύγχρονες μελέτες δεν διαπιστώνουν καμία τέτοια συσχέτιση ενώ επιπλέον οι γυναίκες που απευθύνονται σε εξειδικευμένα κέντρα είναι πιο ενημερωμένες και υποβάλλονται σε όλους τους προληπτικούς ελέγχους όπως μαστογραφία. Κατά την ωοληψία ο ιατρός, χρησιμοποιώντας τον κολπικό υπέρηχο για καθοδήγηση, χρησιμοποιεί μια ειδική λεπτή και μακριά βελόνα για να αναρροφήσει το υγρό από τα ωοθυλάκια που έχουν ωριμάσει και να συλλέξει τα ωάρια. Η διαδικασία μπορεί να οδηγήσει σε ήπιο πόνο για 2-3 ημέρες που υποχωρεί με ήπια παυσίπονα. Η πιθανότητα σοβαρής αιμορραγίας και φλεγμονής στην περιοχή είναι σπάνια. Κατά τη διαδικασία χορηγείται προληπτικά αντιβίωση.
Υπάρχει αυξημένος κίνδυνος ανωμαλιών στο έμβρυο;
Ο κίνδυνος ανωμαλιών στα νεογνά είναι 2-3% στον γενικό πληθυσμό. Αυτός ο κίνδυνος είναι ελαφρά αυξημένος στα υπογόνιμα ζευγάρια που τεκνοποιούν. Όμως, ο κύριος λόγος αυτής της αύξησης είναι η μεγαλύτερη ηλικία των γυναικών και ο υποκείμενος λόγος της υπογονιμότητας. Κυρίως σε ζευγάρια όπου ευθύνεται για την υπογονιμότητα σοβαρό πρόβλημα με το σπέρμα (βαριάς μορφής ολιγοασθενοσπερμία), αυτό έχει συσχετισθεί με αυξημένη πιθανότητα ανωμαλιών στα έμβρυα.
Υπάρχει κίνδυνος αποβολής & έκτοπης κύησης;
Ο κίνδυνος αποβολής είναι περίπου 15% στις γυναίκες ηλικίας 20-30 ετών και πάνω από 50% σε γυναίκες άνω των 40 ετών. Δεν υπάρχει αυξημένος κίνδυνος σε γυναίκες που υποβάλλονται σε εξωσωματική γονιμοποίηση ενώ ο κίνδυνος εξωμητρίου κυήσεως (1%) παραμένει ίδιος όπως στη φυσική σύλληψη.
Συμπερασματικά
Η εξωσωματική γονιμοποίηση αποτελεί μια ασφαλή και τεκμηριωμένη θεραπεία, η οποία σε εξειδικευμένα κέντρα ολοκληρώνει ένα όνειρο ζωής για υπογόνιμα ζευγάρια. Ο ειδικός ιατρός ως συνοδοιπόρος της προσπάθειάς τους θα διαγνώσει, θα βοηθήσει, θα καθησυχάσει αλλά κυρίως θα εφαρμόσει την πλέον σύγχρονη γνώση και θεραπεία σε όλα τα στάδια της υποβοηθούμενης αναπαραγωγής, ώστε τα ενημερωμένα υπογόνιμα ζευγάρια να γίνουν με ασφάλεια ευτυχισμένοι γονείς.
Γράφει
ο
Χριστόδουλος Παπανικόπουλος
Μαιευτήρας
– Γυναικολόγος
Ειδικός στην
Υποβοηθούμενη Αναπαραγωγή
Μονάδα
ΥΓΕΙΑ IVF
ΕΜΒΡΥΟΓΕΝΕΣΙΣ