Με την συμβολή της ΕΕ, οι χώρες της Ευρώπης επιδιώκουν να αποκτήσουν πολιτικές δημόσιας υγείας που θα ανταποκρίνονται σε όλες τις μεγάλες υγειονομικές προκλήσεις.
Γιατί είναι απαραίτητες οι πολιτικές υγείας σε ευρωπαϊκό επίπεδο;
Η πρωταρχική αρμοδιότητα της οργάνωσης και παροχής υγειονομικής περίθαλψης και κοινωνικής ασφάλισης εμπίπτει στα κράτη μέλη. Εναπόκειται στην ΕΕ να συμπληρώσει την εθνική δράση και να υποστηρίξει τα κράτη μέλη στις προσπάθειές τους να βελτιώσουν την υγεία των Ευρωπαίων, να μειώσουν τις ανισότητες στον τομέα της υγείας και να κινηθούν προς μια πιο κοινωνική Ευρώπη.
Οι εξελίξεις στην αγορά εργασίας και η ελεύθερη κυκλοφορία αγαθών και προσώπων εντός της εσωτερικής αγοράς απαιτεί το συντονισμό σε θέματα δημόσιας υγείας.
Η ΕΕ εκδίδει συστάσεις και διαθέτει νόμους και πρότυπα για την προστασία των πολιτών της, καλύπτοντας προϊόντα και υπηρεσίες υγείας (όπως είναι τα φαρμακευτικά είδη, οι ιατρικές συσκευές, οι υπηρεσίες ηλεκτρονικής υγείας e-Health), και ασθενείς (κανόνες σχετικά με τα δικαιώματα των ασθενών σε διασυνοριακή υγειονομική περίθαλψη).
COVID-19
Κατά τη διάρκεια της κρίσης του Covid-19, η ΕΕ συνεργάστηκε με τα κράτη-μέλη για την ενίσχυση των εθνικών συστημάτων υγειονομικής περίθαλψης και τον περιορισμό της εξάπλωσης του ιού, διασφαλίζοντας την παροχή εξοπλισμού ατομικής προστασίας και ιατρικών προμηθειών σε ολόκληρη την Ευρώπη, κινητοποιώντας πόρους, στηρίζοντας την έρευνα και την καινοτομία για αποτελεσματικές θεραπείες, συντονίζοντας τα ταξιδιωτικά μέτρα και επιβλέποντας τη διανομή εμβολίων.
Από το ξέσπασμα της πανδημίας και μετά, πολλοί εργαζόμενοι και επιχειρήσεις αναγκάστηκαν να δουλέψουν εξ αποστάσεως. Η τηλεργασία έφερε νέες προκλήσεις στην επιφάνεια, όσον αφορά την οργάνωση του χρόνου εργασίας, την εξισορρόπηση της επαγγελματικής και προσωπικής ζωής και την ευεξία. Σύμφωνα με μελέτη που ανέθεσε η επιτροπή του Κοινοβουλίου για τα δικαιώματα των γυναικών, οι δυσκολίες εξισορρόπησης της εργασιακής και οικογενειακής ζωής έχουν προκαλέσει σημαντικό άγχος, ιδιαίτερα μεταξύ των γυναικών.
Ενισχυμένο πρόγραμμα υγείας της ΕΕ
Οι πολιτικές για την υγεία χρηματοδοτούνται μέσω του προγράμματος της ΕΕ για την υγεία, το οποίο ενθαρρύνει τη συνεργασία και προωθεί στρατηγικές για καλή υγεία και υγειονομική περίθαλψη
Το ξέσπασμα του κορονοϊού έδειξε την ανάγκη καλύτερου συντονισμού και συνεργασίας σε επίπεδο ΕΕ σε περιόδους κρίσης. Σε ψήφισμα σχετικά με το σχέδιο οικονομικής ανάκαμψης, οι ευρωβουλευτές τόνισαν την ανάγκη δημιουργίας ενός νέου αυτόνομου ευρωπαϊκού προγράμματος για την υγεία.
Σε απάντηση στις εκκλήσεις του Κοινοβουλίου, η Επιτροπή πρότεινε ένα νέο ευρωπαϊκό πρόγραμμα υγείας με την ονομασία «EU4Health», που υιοθετήθηκε από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο τον Μάρτιο του 2021. Το πρόγραμμα, ύψους 5,1 δισ. ευρώ, στοχεύει να καλύψει τα κενά που ανέδειξε η πανδημία και να βελτιώσει την ικανότητα διαχείρισης κρίσεων της ΕΕ, καθώς και να προωθήσει την καινοτομία και τις επενδύσεις στον τομέα της υγειονομικής περίθαλψης.
Φάρμακα και ιατροτεχνολογικά προϊόντα
Η ΕΕ ρυθμίζει την έγκριση και ταξινόμηση των φαρμάκων μέσω του Ευρωπαϊκού Κανονιστικού Δικτύου Φαρμάκων, μια συνεργασία μεταξύ της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Φαρμάκων (EMA) και των εθνικών ρυθμιστικών αρχών φαρμάκων. Όλα τα φάρμακα των οποίων εγκρίνεται η κυκλοφορία στην κοινοτική αγορά παρακολουθούνται διαρκώς ως προς την ασφάλειά τους.
Τον Ιανουάριο του 2022, το Κοινοβούλιο ενέκρινε την προσωρινή συμφωνία που επιτεύχθηκε πέρυσι με το Συμβούλιο σχετικά με την αύξηση των εξουσιών της ρυθμιστικής αρχής φαρμάκων της ΕΕ.
Η ΕΕ διαθέτει ειδικούς κανόνες που ισχύουν για τα παιδιατρικά φάρμακα, τις σπάνιες ασθένειες, τα προϊόντα προηγμένων θεραπειών και τις κλινικές δοκιμές. Διαθέτει επίσης κανόνες για την εξάλειψη των ψευδεπίγραφων φαρμάκων και τον αποτελεσματικό έλεγχο του εμπορίου φαρμάκων.
Τον Νοέμβριο του 2021, το Ευρωκοινοβούλιο έθεσε σειρά συστάσεων για την επικαιροποίηση της ευρωπαϊκής φαρμακευτικής νομοθεσίας.
Ιατροφαρμακευτική περίθαλψη στο εξωτερικό
H Ευρωπαϊκή Κάρτα Ασφάλισης είναι μια δωρεάν κάρτα που προσφέρει πρόσβαση σε ιατρικά αναγκαία, κρατική περίθαλψη κατά την προσωρινή διαμονή σας σε μια από τις 28 χώρες της ΕΕ, την Ισλανδία, το Λιχτενστάιν, τη Νορβηγία και την Ελβετία, με τους ίδιους όρους και το ίδιο κόστος (σε ορισμένες χώρες, δωρεάν) με τους ασφαλισμένους της εν λόγω χώρας.
Προάγοντας την υγεία και αντιμετωπίζοντας τις ασθένειες
Η ΕΕ εργάζεται για την προαγωγή της υγείας και την αντιμετώπιση των ασθενειών σε τομείς όπως είναι η ψυχική υγεία, ο καρκίνος και οι σπάνιες ασθένειες, και παρέχει πληροφορίες για ασθένειες μέσω του Ευρωπαϊκού Κέντρου Πρόληψης και Ελέγχου Νόσων (ECDC).
Καρκίνος
Η καταπολέμηση του καρκίνου ήταν ανέκαθεν προτεραιότητα της ΕΕ. Η ΕΕ επενδύει κεφάλαια σε ερευνητικά προγράμματα και προγράμματα κατάρτισης, υιοθετεί νομοθεσία και συμπληρώνει τις προσπάθειες των κρατών μελών κοινοποιώντας πληροφορίες και βέλτιστες πρακτικές. Τον Φεβρουάριο του 2021, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσίασε το φιλόδοξο «σχέδιο της ΕΕ για την καταπολέμηση του καρκίνου».
Καπνός
Η κατανάλωση καπνού ευθύνεται για σχεδόν 700.000 θανάτους κάθε χρόνο στην ΕΕ. Η επικαιροποιημένη οδηγία για τα προϊόντα καπνού, που έχει ως στόχο να καταστήσει το κάπνισμα όσο το δυνατόν λιγότερο ελκυστικό ως συνήθεια για τους νέους, τέθηκε σε ισχύ το 2016.
Η σύσταση του Συμβουλίου για περιβάλλον χωρίς καπνό καλεί τα κράτη μέλη να εκδώσουν και να εφαρμόσουν νόμους για να προστατεύσουν τους πολίτες από την έκθεση στον καπνό τσιγάρων σε κλειστούς χώρους, θέσεις εργασίας και στα μέσα δημοσίων συγκοινωνιών.
Σπάνιες παθήσεις
Περίπου 30 εκατομμύρια Ευρωπαίοι πάσχουν από σπάνιες και σύνθετες νόσους. Για να συμβάλει στη διάγνωση και τη θεραπευτική αγωγή των ασθενών, η ΕΕ δημιούργησε τα Ευρωπαϊκά Δίκτυα Αναφοράς (ΕΔΑ) το 2017. Τα 24 υπάρχοντα εικονικά δίκτυα κινητοποιούν εμπειρογνώμονες από ολόκληρη την Ευρώπη που εργάζονται πάνω σε διάφορα ζητήματα, όπως είναι η ασφάλεια των ασθενών ή η πρόληψη της μικροβιακής αντοχής.
Μικροβιακή αντοχή
Η μικροβιακή αντοχή (AMR) αυξάνεται λόγω της υπερβολικής χρήσης αντιβιοτικών, της μεταφοράς ανθεκτικών βακτηρίων από τα ζώα στους ανθρώπους μέσω της άμεσης επαφής ή μέσω της τροφικής αλυσίδας, της απελευθέρωσης αντιμικροβιακών ουσιών στο περιβάλλον, της διάθεσης των αχρησιμοποίητων φαρμάκων στα υπόγεια ύδατα και της έλλειψης ανάπτυξης νέων αντιβιοτικών.
Το 2018, οι ευρωβουλευτές ψήφισαν υπέρ νέων κανόνων για τον περιορισμό της χρήσης αντιβιοτικών στην κτηνοτροφία και την αποτροπή της μεταβίβασης της αντιμικροβιακής ανθεκτικότητας από τα ζώα στον άνθρωπο.
Εμβόλια
Ένας σημαντικός αριθμός χωρών της ΕΕ βρίσκονται σήμερα αντιμέτωπες με πρωτοφανή κρούσματα ασθενειών που θα μπορούσαν να προληφθούν με εμβολιασμό όπως είναι η ιλαρά, λόγω ανεπαρκών ποσοστών κάλυψης με εμβολιασμό.
Σε ψήφισμα που υιοθέτησαν το 2018, οι ευρωβουλευτές καλούν την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να διευκολύνει την κατάρτιση ενός πιο εναρμονισμένου προγράμματος εμβολιασμού σε ολόκληρη την ΕΕ και ζητούν μεγαλύτερη διαφάνεια κατά την παραγωγή των εμβολίων.
Καλούν, επίσης, τα κράτη μέλη να αγοράζουν από κοινού εμβόλια προκειμένου να μειώσουν τις τιμές.
Καθαρότερος αέρας, καθαρότερο νερό
Η χαμηλή ποιότητα του αέρα αποτελεί την υπ’ αριθμόν ένα αιτία πρόωρου θανάτου στην Ευρώπη. Από τις αρχές της δεκαετίας του 1970, η ΕΕ έχει λάβει μέτρα για τον έλεγχο τον εκπομπών επιβλαβών ουσιών. Το 2016, οι ευρωβουλευτές ψήφισαν υπέρ της μείωσης των εθνικών εκπομπών ορισμένων ατμοσφαιρικών ρύπων, όπως είναι τα οξείδια του αζώτου, με στόχο τη βελτίωση της ανθρώπινης υγείας.
Η οδηγία πλαίσιο για τα ύδατα προστατεύει τα ύδατα της ΕΕ και αφορά όλες τις μορφές υδάτων, συμπεριλαμβανομένων των ποταμών, των λιμνών και των παράκτιων υδάτων.
Από την πλευρά της, η οδηγία για τα ύδατα κολύμβησης έχει ως στόχο τα ύδατα κολύμβησης να ανταποκρίνονται σε ελάχιστα ποιοτικά κριτήρια καθιερώνοντας δέσμη αυστηρών προτύπων της ΕΕ για σειρά καθοριστικής σημασίας παραμέτρων, συμπεριλαμβανομένων των δεικτών της παρουσίας βακτηρίων.
Η ΕΕ ενημερώνει, επίσης, την οδηγία της για το πόσιμο νερό που βελτιώνει ακόμα περισσότερο την ποιότητα και την πρόσβαση σε πόσιμο νερό για όλους τους Ευρωπαίους, ενώ ταυτόχρονα μειώνει τα πλαστικά απόβλητα.
Χώροι εργασίας
Η ευρωπαϊκή νομοθεσία καθορίζει τα ελάχιστα πρότυπα για την προστασία των εργαζομένων, επιτρέποντας ταυτόχρονα στα κράτη μέλη να διατηρούν ή να θεσπίζουν αυστηρότερα μέτρα. Στις ειδικές οδηγίες περιλαμβάνονται η χρήση εξοπλισμού εργασίας, η προστασία εγκύων εργαζομένων.
Στις 17 Φεβρουαρίου 2022, οι ευρωβουλευτές ψήφισαν υπέρ της επικαιροποίησης των κανόνων της ΕΕ για τον περιορισμό των επιβλαβών ουσιών στο χώρο εργασίας για να μειωθεί ο κίνδυνος να εκτεθούν οι εργαζόμενοι σε επιβλαβείς για την υγεία τους ουσίες.