Κάθε χρόνο στις 12 Οκτωβρίου, είναι η ημέρα ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης για την αρθρίτιδα. Οι φλεγμονώδεις ρευματικές παθήσεις μπορούν να εμφανιστούν σε κάθε ηλικία – ακόμα και στην παιδική.
Γράφει ο ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΚΑΡΟΚΗΣ MD MSc, Ρευματολόγος, Πρόεδρος Ελληνικής Ρευματολογικής Εταιρείας και Επαγγελματικής Ένωσης Ρευματολόγων Ελλάδος
Στην πλειοψηφία τους έχουν ως κύριο σύμπτωμα την αρθρίτιδα, δηλαδή μια φλεγμονή των αρθρώσεων η οποία προκαλεί δυσκολία στις κινήσεις, κυρίως κατά τις πρωινές ώρες, πόνο των αρθρώσεων, καθώς και πρήξιμο αυτών. Άλλα συμπτώματα αποτελούν επίσης η χαμηλή πυρετική κίνηση, το αίσθημα της κόπωσης, η ξηροστομία, η ξηροφθαλμία, η αναιμία, ο χαμηλός αριθμός λευκών ή αιμοπεταλίων, η οφθαλμική φλεγμονή, αλλά και τα εξανθήματα (π.χ. ψωρίαση, εξάνθημα του λύκου, αγγειιτιδικό εξάνθημα).
Φλεγμονώδεις ρευματικές παθήσεις
Η συχνότερη φλεγμονώδης ρευματική πάθηση είναι η ρευματοειδής αρθρίτιδα, με συχνότητα περίπου 0,8%. Η ρευματοειδής αρθρίτιδα εμφανίζεται, συνήθως, κατά τα 40-50 έτη και ιδιαίτερα στις γυναίκες (αναλογία 3 προς 1).
Δεύτερη σε ποσοστό εμφάνισης έρχεται η ψωριασική αρθρίτιδα, με συχνότητα περίπου 0,5%, η οποία κάνει την εμφάνισή της κυρίως στις ηλικίες 30-50 ετών. Κατά τις ίδιες δεκαετίες εμφανίζεται και η αγκυλοποιητική σπονδυλίτιδα (ή αξονική σπονδυλαρθρίτιδα), η οποία παλιότερα υπερτερούσε κατά πολύ στους άνδρες ως διάγνωση (7 προς 1), σήμερα όμως, με την προσπάθεια ενημέρωσης του κοινού και τα σύγχρονα διαγνωστικά μέσα, διαγιγνώσκεται όλο και πιο συχνά και στις γυναίκες, σε σημείο που η συχνότητα στα δύο φύλα τείνει να εξισορροπηθεί.
Βασικό σύμπτωμα της αγκυλοποιητικής σπονδυλίτιδας, αποτελεί ο φλεγμονώδης πόνος στη μέση. Ο φλεγμονώδης πόνος επιδεινώνεται κατά το δεύτερο μισό της νύχτας και τις πρωινές ώρες, συνοδευόμενος από έντονη δυσκαμψία. Στον πόνο αυτόν ανακούφιση προσφέρουν τα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα και η κίνηση του σώματος, ενώ η ανάπαυση φαίνεται να τον οξύνει.
Άλλα ρευματικά νοσήματα αποτελούν ο συστηματικός ερυθηματώδης λύκος, καθώς και το Σύνδρομο Sjogren, τα οποία εμφανίζονται με την ίδια συχνότητα, περίπου 0,35%. Αξίζει να σημειωθεί πως το ηλικιακό εύρος εμφάνισης του συστηματικού ερυθηματώδους λύκου είναι μεγαλύτερο από ότι στα προαναφερθέντα νοσήματα, και αφορά στα 20-50 έτη, «προτιμώντας» τις γυναίκες (με αναλογία 9 προς 1). Στις πιο σπάνιες φλεγμονώδεις ρευματικές παθήσεις ανήκουν το σκληρόδερμα, οι συστηματικές αγγειίτιδες και οι μυοσίτιδες.
Αίτια και έγκαιρη διάγνωση
Τα ακριβή αίτια των φλεγμονώδων ρευματικών νοσημάτων δεν είναι ακόμη γνωστά, όμως πιστεύεται πως για αυτά ευθύνονται ποικίλοι παράγοντες. Οι παράγοντες αυτοί μπορεί να προέρχονται από τις καθημερινές μας συνήθειες, όπως είναι η κακή διατροφή και το κάπνισμα, αλλά μπορεί να είναι και γονιδιακοί, να έχουμε κληρονομήσει δηλαδή κάποιο από αυτά τα νοσήματα. Υπάρχει, όμως, περίπτωση να προέρχονται και από περιβαλλοντικά αίτια, λόγω λοιμώξεων και ρύπανσης.
Η αντιμετώπιση των ρευματικών νοσημάτων γίνεται με την έγκαιρη διάγνωση μέσω του ιστορικού και της κλινικής εξέτασης. «Κλειδί» στη διαδικασία της αντιμετώπισης είναι η επικοινωνία του ασθενούς με τον Ρευματολόγο, ο οποίος θα λάβει το λεπτομερές ιστορικό του ασθενούς και θα αξιολογήσει την κατάσταση αναλόγως. Ο ειδικός γιατρός, λαμβάνοντας υπόψη τα αποτελέσματα των εργαστηριακών εξετάσεων και τα συμπτώματα του ασθενούς, θα του δώσει μια ολοκληρωμένη διάγνωση.
Θεραπεία
Η έγκαιρη διάγνωση των ρευματικών νοσημάτων είναι ζωτικής σημασίας καθώς βοηθάει στην άμεση έναρξη της σωστής επιθετικής θεραπευτικής αγωγής, ώστε να καταπολεμηθεί η φλεγμονή και να αποφευχθεί η μόνιμη βλάβη των αρθρώσεων, και άλλων οργάνων. Για την καταπολέμηση της φλεγμονής χορηγούνται, αρχικά, μικρές δόσεις κορτιζόνης και ακολουθεί η έναρξη θεραπείας με χορήγηση αντιρευματικών τροποποιητικών φαρμάκων, και ιδιαίτερα της μεθοτρεξάτης.
Τις τελευταίες δύο δεκαετίες βιώνουμε μια θεραπευτική επανάσταση όσον αφορά στα ρευματικά νοσήματα. Με την ανακάλυψη και χρήση των βιολογικών παραγόντων και των νεότερων στοχευμένων θεραπειών, πάρα πολλοί ασθενείς οδηγούν τη νόσο σε ύφεση. Καθώς οι κατηγορίες των παραπάνω φαρμάκων είναι πολλές, υπάρχει η δυνατότητα εναλλαγής της θεραπευτικής αγωγής και της εξατομίκευσης αυτής ανάλογα με τις ανάγκες του εκάστοτε ασθενούς.
Αναβλητικότητα
Οι σωματικές βλάβες που προέρχονται από ρευματικά νοσήματα προκαλούνται από τον πρώτο έως και τον δεύτερο χρόνο της εμφάνισης των συμπτωμάτων. Πολλοί ασθενείς παραβλέπουν τα συμπτώματα αυτά για μήνες, μέχρι και χρόνια. Οι ασθενείς θα πρέπει να παραμερίσουν την αναβλητικότητά τους ώστε να μην χρειαστεί να αντιμετωπίσουν τις δυσάρεστες συνέπειες των ρευματικών νοσημάτων.
Ενημέρωση και επικοινωνία με τον Ρευματολόγο
Η ενημέρωση του κοινού μέσω δράσεων των συλλόγων ασθενών, αλλά και η συνεχής κατάρτιση των λοιπών ιατρικών ειδικοτήτων (γενικών ιατρών, παθολόγων, ορθοπαιδικών) μπορούν να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο στην έγκαιρη διάγνωση του ασθενούς.
Ένας ασθενής που εμφανίζει κάποιο από τα προαναφερθέντα συμπτώματα θα πρέπει να επισκεφθεί άμεσα έναν Ρευματολόγο, ή να παραπεμφθεί σε αυτόν. Η ειλικρινής επικοινωνία μεταξύ του ασθενούς και του ιατρού, για τα προβλήματα και τις συνήθειες της καθημερινότητάς του, είναι απαραίτητη για τη σωστή διάγνωση και θεραπεία των ρευματικών νοσημάτων.
Ένας ενημερωμένος, και κατά συνέπεια ενδυναμωμένος ασθενής μπορεί να συμμετάσχει ενεργά στη θεραπευτική απόφαση, είτε συναποφασίζοντας είτε δίνοντας την ενημερωμένη συγκατάθεσή του.