Σούλι, ένας τόπος που έχει συνδέσει το όνομα του με την απελευθέρωση της Ελλάδας και είναι πλούσιος σε αξιοθέατα και δραστηριότητες στη φύση.
Παίρνοντας το δρόμο με κατεύθυνση το Σούλι η διαδρομή είναι γεμάτη στροφές, με επιβλητικά βουνά σαν να προστατεύουν το μέρος και η βλάστηση ιδιαίτερα χαμηλή. Σε πολλά σημεία του δρόμου βρίσκουμε ίσως το τελευταίο χιόνι για φέτος, ενώ οι κοτρόνες μέσα στο δρόμο μας οδηγούν να κάνουμε κάποια αναγκαία ζικ-ζακ. Δεν είναι πάντα έτσι ο δρόμος, όπως θα μάθουμε λίγο αργότερα, αλλά λόγω των έντονων χιονοπτώσεων δεν είχαν ακόμα ανέβει να καθαρίσουν.
Ανηφορίζοντας προς το Σούλι δεν μπορείς να μην θαυμάσεις τη διαδρομή μέσα σε ένα τόσο άγριο φυσικό τοπίο που ταυτόχρονα ελκύει σαν μαγνήτη τον επισκέπτη. Λίγο η άγρια ομορφιά του τόπου, λίγο η βαριά ιστορία που κουβαλάει από περασμένους αιώνες νιώθεις δέος και προσμονή. Κάποιες φορές κόβουμε ταχύτητα μόνο και μόνο για να περάσουν τα αιγοπρόβατα και οι αγελάδες. Άλλες πάλι, βλέπεις τα ζώα να κάθονται ήσυχα κοιτώντας τα βουνά και θέλεις να ρουφήξεις την μοναδική στιγμή μιας παράξενης ηρεμίας που βγάζει ο άγριος τόπος. Εξάλλου, ο χρόνος έχει γυρίσει αιώνες πριν απομακρύνοντας τον επισκέπτη από την καθημερινότητα του.
Ενδιάμεσα υπάρχουν και κάποια σπίτια, απομακρυσμένα το ένα από το άλλο, φτιαγμένα με τη σουλιώτικη αρχιτεκτονική του τόπου όπου ακριβώς δίπλα στην οικία βρίσκεται το μαντρί. Σε κάποια περιφραγμένα σπίτια στα σύρματα κρέμονται ρούχα και κουρελούδες που έχουν βγάλει να αεριστούν στο φρέσκο αεράκι.
Το Σούλι είναι περιοχή της Κεντρικής Ηπείρου που το αποτελούν ένα σύνολο από χωριά, γνωστά ως Σουλιωτοχώρια. Βρίσκεται ανάμεσα στα όρη Μούργα, Ζαβρούχα , Τούρλια και στη συμβολή του ποταμού Αχέροντα με τον παραπόταμο του Τσαγκαροπόταμο. Στους πρόποδες των χωριών υπάρχουν αντικριστά δύο λόφοι, σημαντικοί από άποψης γεωγραφικής και ιστορικής,το Κούγκι και η Κιάφα.
Όπως έχει γραφτεί οι πρώτοι κάτοικοι επέλεξαν τα Σουλιωτοχώρια λόγω της δυσπρόσιτης θέση τους, ενώ πιθανότητα το Σούλι κατοικήθηκε για πρώτη φορά τον 16ο αιώνα. Ωστόσο, το χωριό έχει ταυτιστεί απόλυτα με τον ηρωισμό των κατοίκων του που συνέβαλαν στην απελευθέρωση από τους Τούρκους.
Το Σούλι και η ευρύτερη περιοχή κρύβει μικρούς θησαυρούς που ο επισκέπτης θα εντυπωσιαστεί από τις εναλλαγές του τοπίου, ενώ οι λάτρεις των εναλλακτικών δραστηριοτήτων θα βρουν τον παράδεισο τους καθώς το μέρος συνδυάζει μοναδικά το βουνό με το ποτάμι προσφέροντας μια γκάμα αθλητικών δραστηριοτήτων.
Σούλι, τα αξιοθέατα
Το Σπίτι του Τζαβέλλα στο Σούλι
Σ΄ ένα ψηλό σημείο, στους πρόποδες της κορυφής Βούτσι, βρίσκεται το σπίτι του Λάμπρου Τζαβέλλα, θρυλικού οπλαρχηγού, ο οποίος έχει ταυτίσει το όνομα του με την Ελληνική Επανάσταση. Το διώροφο πέτρινο σπίτι έχει ανακαινιστεί πλήρως και πλέον είναι επισκέψιμο για το κοινό. Στον προαύλιο χώρο στέκουν επιβλητικά οι προτομές του Λάμπρου και την Μόσχως Τζαβέλλα, ενώ κυματίζει με υπερηφάνεια η ελληνική σημαία.
Το «Τζαβελέϊκο» είναι τυπικό διώροφο Σουλιώτικο σπίτι. Στον κάτω χώρο ήταν η αποθήκη και ο στάβλος για τα ζώα, ενώ στον πάνω έμενε η οικογένεια και αποτελούνταν από ένα ή δύο δωμάτια. Κόντρα στην κατάρα του Αλή Πάσα που όταν το 1803 πήρε το Σούλι είπε να μην ξανακαπνίσει ποτέ Σουλιώτικη καμινάδα, οι απόγονοι της οικογένειας κατάφεραν να αναστηλώσουν την κατοικία. Στον πρώτο όροφο υπάρχουν τα πορτραίτα της οικογένειας και ιστορικά κειμήλια.
Κάστρο Κιάφα στο Σούλι
Το κάστρο χτίστηκε το 1803 όταν το Σούλι καταλήφθηκε οριστικά από τον Αλή Πασά. Ο ίδιος είχε χτίσει διάφορα οχυρά για να ελέγχει την περιοχή και ένα από αυτά ήταν το κάστρο της Κιάφας. Λίγο πιο κάτω σήμερα υπάρχουν γκρεμισμένα σπίτια που μαρτυρούν τη ζωή που κάποτε είχε το ηρωικό μέρος. Με τον σεισμό του 2020 το κάστρο γκρεμίστηκε, το οποίο θα φτιαχτεί το επόμενο χρονικό διάστημα όπως και το μονοπάτι που οδηγεί πάνω στο κάστρο.
Πηγάδια, στο Σούλι
Μπαίνοντας στο κτίριο της κοινότητας του Σουλίου δεσπόζουν οι προτομές των ηρώων Μάρκου Μπότσαρη, Τζήμα Ζέρβα, Φώτου Τζαβέλα και του καλόγηρου Σαμουήλ.
Διάσπαρτα στο χώρο βρίσκονται τα αρχαία πηγάδια. Η περιοχή θεωρούνταν άνυδρη με αποτέλεσμα να ήταν το μοναδικό μέσο ύδρευσης. Σύμφωνα με ιστορικά στοιχεία τα πηγάδια υπήρχαν πριν το 1772 και κάθε σπίτι είχε το δικό του προκειμένου να παίρνει το νερό του. Διάσπαρτα μέσα σε ένα μεγάλο έκτασης χωράφι πλέον βρίσκονται τα πηγάδια που μαρτυρούν τον τρόπο ζωής των κατοίκων του χωριού. Λίγο πιο κάτω βρίσκεται το Βουλευτήριο όπου έκαναν τις συνεδριάσεις τους οι οπλαρχηγοί και οι εκπρόσωποι των οικογενειών.
Ο Νερόμυλος στο Σούλι
Ένα από τα ωραιότερα σημεία της περιοχής του Σουλίου είναι ο νερόμυλος που στέκεται εκεί αγέρωχος από τον χρόνο ανάμεσα σε πλατάνια, ενώ τον επισκέπτη συνοδεύει ο ήχος από τα νερά. Όπως μάθαμε από κάτοικο της περιοχής ο νερόμυλος κατάφερε να επιβιώσει από τους Τούρκους καθώς τους είπαν πώς είναι ιερό σημείο. Οι Σουλιώτες ότι ήθελαν να το προστατέψουν από τους Τούρκους κατακτητές έβαζαν μπροστά τη θρησκεία κι εκείνοι από φόβο δεν το πείραζαν.
Λίγο πιο πέρα από τον νερόμυλο υπάρχει ένα μικρό χάνι που λειτουργεί το καλοκαίρι και ο επισκέπτης μπορεί να απολαύσει τον καφέ του ή ένα τσιπουράκι με μεζεδάκια. Οι κάτοικοι από την ευρύτερη περιοχή το επισκέπτονται τους καλοκαιρινούς μήνες μιας και το όμορφο μέρος προσφέρει φυσική δροσιά.
Σούλι, δραστηριότητες στην ευρύτερη περιοχή
Ο τόπος προσφέρεται για πολλές εναλλακτικές δραστηριότητες. Όσοι αγαπούν τη πεζοπορία μια ενδιαφέρουσα διαδρομή είναι η «Σκάλα της Τζαβέλενας» και πήρε το όνομα του από την αγωνίστρια και σύζυγο του Λάμπρου Τζαβέλλα, Μόσχω. Πρόκειται για ένα μονοπάτι σε δυσπρόσιτη περιοχή, ωστόσο το φυσικό τοπίο μέσα στα βουνά και τις πηγές του Αχέροντα αποζημιώνει όποιον αποφασίσει να το διασχίσει. Η διαδρομή διαρκεί περίπου 4 ώρες.
Στο χωριό Γλυκή που βρίσκεται στις όχθες του Αχέροντα και είναι πιο τουριστικό μέρος μπορείτε να απολαύσετε μεταξύ άλλων rafting στο ποτάμι, η διαδρομή είναι εύκολη, kanoy-kayak, αλλά και η ιππασία.
Η Παραμυθιά είναι ο τόπος που όσο αφορά τις εναλλακτικές δραστηριότητες έχει συνδεθεί με το παραπέντε, το αλεξίπτωτο πλαγιάς. Εκεί υπάρχουν έμπειροι και βραβευμένοι εκπαιδευτές για να δοκιμάσετε μια πτήση πάνω από ένα ιστορικό μέρος της Ελλάδας.
Σούλι, στάση για φαγητό και διαμονή
Στο Σούλι θα βρείτε ένα πολύ περιποιημένο ξενώνα όπου τα τελευταία χρόνια το έχει αναλάβει μια οικογένεια από το χωριό αναδεικνύοντας την τοπική φιλοξενία και τη γαστρονομία του τόπου.
Ο «Ξενώνας Σουλίου» έχει τρία ευρύχωρα δωμάτια σε πολύ προσιτή τιμή και δικό του εστιατόριο με τοπικές γεύσεις. Ο κατάλογος είναι μικρός και όλα ετοιμάζονται με μεράκι στην ανοιχτή κουζίνα. Πεντανόστιμη χορτόπιτα με χειροποίητο φύλλο και χόρτα από τον κήπο, γαλοτύρι και φέτα που φτιάχνει η οικογένεια, κατσικάκι στη γάστρα, τοπικό φαγητό και ζυμωτό ψωμί είναι μόνο μερικές από τις γεύσεις που δοκιμάσαμε και κερδίζουν τον πιο απαιτητικό ουρανίσκο από την αυθεντικότητα και τις υφές τους.
Οι πιο μερακλήδες μπορούν με το τσιπουράκι τους να παραγγείλουν τη συκωταριά με χόρτα. Όπως μας είπε η κυρία Παναγιώτα τα παλαιότερα χρόνια που οι κάτοικοι του χωριού δεν είχαν ψυγείο δεν πετούσαν τίποτα από τα κρέατα που έσφαζαν. Την συκωταριά την πάντρευαν με τα χόρτα της εποχής και γινόταν ένα πιάτο για τα γιορτινά τραπέζια. Όσο για το τέλος αφήστε χώρο για ένα κομμάτι καρυδόπιτα με καρύδια από την περιοχή και μπόλικο σιρόπι.