Ένα χωριό στη Σκωτία, κατακλύστηκε από άμμο μέσα σε μία μόνο νύχτα. Τώρα το μόνο που έχει απομείνει, είναι τα ερείπια ενός παρεκκλησιού.
Το παρεκκλήσι της Αγίας Μαρίας χρονολογείται τουλάχιστον από το 1220 και επέζησε ως εκ θαύματος από μια ιστορική θύελλα που εξαφάνισε τον γύρω οικισμό 500 χρόνια αργότερα.
Κάποτε πολυσύχναστο, το χωριουδάκι Rattray δεν ανέκαμψε ποτέ από μια καταστροφική θύελλα που ξέσπασε τον 18ο αιώνα. Άμμος καταπλάκωσε το χωριό, με αποτέλεσμα οι κατοικίες, η κοινότητα και η αλιευτική βιομηχανία να καταστραφούν για πάντα, ενώ φημολογείται ότι οι κάτοικοι έπαιζαν χαρτιά το Σάββατο την ώρα της τραγωδίας.
Οι πρώτες γραπτές μαρτυρίες για το κάστρο και το χωριό Rattray χρονολογούνται στις αρχές του 13ου αιώνα. Το αρχικό παρεκκλήσι χτίστηκε τον 13ο αιώνα και πιστεύεται ότι είναι ένα από τα παλαιότερα που υπάρχουν ακόμη στη βορειοανατολική Σκωτία. Λέγεται ότι χτίστηκε ως ιδιωτικό παρεκκλήσι από τον William Comyn και ότι είναι «αφιερωμένο σε έναν γιο που πνίγηκε κατά λάθος σε ένα πηγάδι».
H πρώτη καταγεγραμμένη αναφορά στο παρεκκλήσι γίνεται το 1220, όταν καταγράφεται μια σημείωση δωρεάς από τον William Comyn, κόμη του Buchan. Η δωρεά είχε αρχικά τη μορφή ελεημοσύνης (τρόφιμα ή υλικά που δόθηκαν στους φτωχούς) και αργότερα δόθηκε σε χρήματα.
Ο William Comyn παντρεύτηκε τη Marjorie, κληρονόμο του τελευταίου Κέλτη Mormaer του Buchan και έγινε κόμης του Buchan, ο πρώτος «Νορμανδός» κόμης στη Σκωτία. Το Κάστρο του Rattray χτίστηκε προς τιμήν τους σε έναν εξέχοντα αμμόλοφο 550 μέτρα βορειοανατολικά της εκκλησίας του χωριού. Ωστόσο, αυτό καταστράφηκε μετά την ήττα του Comyn σε μια άγρια μάχη από τον Robert the Bruce το 1308.
Αρχικά, στη θέση του χτίστηκε ένα ξύλινο κάστρο, ενώ ακολούθησε το παρεκκλήσι της Αγίας Μαρίας και το νεκροταφείο. Όταν ο John Comyn διέφυγε νότια, το κάστρο ξαναχτίστηκε γρήγορα από πέτρα.
Το παρεκκλήσι ήταν μέρος του Burgh of Rattray μέχρι που μια τεράστια αμμοθύελλα το 1720 έκρινε την τύχη του μεσαιωνικού οικισμού, αλλά το παρεκκλήσι γλίτωσε.
Το Rattray βρισκόταν στο τέλος ενός μεγάλου θαλάσσιου κόλπου κάποτε, όπου σήμερα είναι το Loch of Strathbeg. Μέχρι τον 13ο αιώνα, το κανάλι του νερού είχε γίνει αρκετά ευρύ και βαθύ για να περνούν βάρκες κατά την πλημμυρίδα.
Προστατευόμενο από το ακρωτήριο που είναι γνωστό ως Rattray Head, το κάτω άκρο του κόλπου χρησίμευε ως θαλάσσιο λιμάνι και η αλιευτική βιομηχανία της πόλης άνθισε.
Ωστόσο, όταν η μανιώδης θύελλα καταπλάκωσε το οχυρό στην άμμο το 1720, θάβοντας ζωντανούς τους κατοίκους του, το χωριό δεν θα επέστρεφε ποτέ στην παλιά του αίγλη. Το μόνο πράγμα που επέζησε από τη φυσική καταστροφή ήταν το χορταριασμένο ύψωμα πάνω στο οποίο βρισκόταν το Κάστρο του Rattray.
Το 1795, το Rattray Estate έχτισε ένα νέο ψαροχώρι σε μια προσπάθεια να αναβιώσει το χωριό. Το νέο Seatown of Rattray έγινε γνωστό ως Botany από τη νεοσύστατη αποικία, Botany Bay, στην Αυστραλία.
Ωστόσο, οι καιρικές συνθήκες και το τοπίο δεν βοήθησαν και μέχρι τη δεκαετία του 1830, μόνο λίγες γεωργικές οικογένειες παρέμειναν.
Τοπικές έρευνες έχουν δείξει ότι μια διαφήμιση, που είχε σκοπό να προσελκύσει περισσότερους ψαράδες στην περιοχή, είχε ως αποτέλεσμα αρκετές ακόμα οικογένειες να μετακομίσουν στο χωριό, και κάπως έτσι το χωριό έφτασε να υπάρχει μέχρι τα μέσα του 20ού αιώνα.
Το κάστρο, σκαρφαλωμένο πάνω από το λιμάνι, το οποίο κάποτε αποτελούσε σημαντικό κρίκο της γραμμής εξουσίας του Robert the Bruce σε όλο το βορρά, από το κάστρο του Ίνβερλοχι στα ανατολικά έως το κάστρο του Σλέιν στα δυτικά, αφέθηκε σε ερειπιώδη κατάσταση και συνέχισε να υποβαθμίζεται.
Μια αναφορά στο New History of Aberdeenshire, που δημοσιεύθηκε το 1875, αναφέρει χαρακτηριστικά: «Μετά την ήττα του Cumine από τον Robert the Bruce, κατέληξε σε ερείπια και τώρα δεν έχει απομείνει ούτε ένα ίχνος του, αφού η περιοχή έχει κατακλυστεί από άμμο και το κάποτε καλό λιμάνι του Rattray έχει πνιγεί από την παρασυρόμενη άμμο».
Μεταξύ 1985 και 1990, κάθε καλοκαίρι διενεργούνταν αρχαιολογικές ανασκαφές στο Rattray από μια ομάδα με επικεφαλής τους H K Murray και J C Murray. Έχουν πραγματοποιηθεί ανασκαφές σε οικιακούς και βιομηχανικούς χώρους.
Σε μια έκθεση που δημοσιεύθηκε το 1993, οι αρχαιολόγοι ανέλυσαν τις σχέσεις του Rattray με τη φυσική και καλλιεργημένη ενδοχώρα του κι έτσι ήταν σε θέση να σχηματίσουν μια εικόνα για το πώς ζούσε ο οικισμός. Ο σημερινός δρόμος που περνάει από τα ερείπια της εκκλησίας πιστεύεται ότι ακολουθεί τη γραμμή του μεσαιωνικού δρόμου που διέσχιζε το χωριό.