Τους προηγούμενους αιώνες, οι Έλληνες μοναχοί προσπαθούσαν να χτίσουν μοναστήρια σε μέρη που ήταν κρυμμένα ή δύσκολα προσβάσιμα, προκειμένου να προστατευτούν από ληστές, εισβολείς και κατακτητές.
Στα νησιά, τα μοναστήρια αντιμετώπιζαν αυξημένες απειλές από τους πειρατές, γι' αυτό έπρεπε να είναι καλά οχυρωμένα. Το πιο καλά προστατευμένο από όλα επέζησε για αιώνες και στέκεται ακόμη περήφανο στο απομακρυσμένο του φρούριο ως μαρτυρία της χριστιανικής ορθόδοξης πίστης και αφοσίωσης.
Σήμερα, ορισμένα από αυτά εξακολουθούν να λειτουργούν και είναι επίσης ανοιχτά στους πιστούς και στους επισκέπτες που θέλουν να θαυμάσουν τα μνημειώδη πέτρινα κτίρια που στέκονται πεισματικά στη θέση τους, στεγάζοντας γενιές ασκητών μοναχών που έζησαν εκεί.
Ιερά Μονή Αγίου Ιωάννη Θεολόγου - Πάτμος
Η Πάτμος θεωρείται το ιερότερο νησί του Αιγαίου. Αποκαλείται επίσης το Νησί της Αποκάλυψης. Μπορεί να είναι ένα από τα μικρότερα νησιά του Αιγαίου, αλλά φιλοξενεί έναν από τους μεγαλύτερους θησαυρούς της Ορθοδοξίας.
Η Μονή του Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου είναι ένα ορθόδοξο μοναστήρι που ιδρύθηκε το 1088 στην κύρια πόλη της Πάτμου. Το 1999 ανακηρύχθηκε μνημείο παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς από την UNESCO.
Χτίστηκε στο ακριβές σημείο όπου οι χριστιανοί πιστεύουν ότι ο Απόστολος Ιωάννης έγραψε το βιβλίο της Αποκάλυψης, κοντά στο σπήλαιο όπου είχε τα οράματα της Αποκάλυψης.
Το 1088, ο βυζαντινός αυτοκράτορας Αλέξιος Α' Κομνηνός παραχώρησε ολόκληρο το ελληνικό νησί της Πάτμου στον μοναχό Χριστόδουλο. Το μεγαλύτερο μέρος της μονής ολοκληρώθηκε από τον Χριστόδουλο τρία χρόνια αργότερα.
Ο εξωτερικός χώρος οχυρώθηκε λόγω των συνεχών απειλών από πειρατές και Σελτζούκους Τούρκους και το μοναστήρι χτίστηκε σε λόφο ψηλότερα από το σπήλαιο της Αποκάλυψης, ακριβώς πάνω στον βωμό της αρχαίας θεάς Αρτέμιδος.
Φτάνοντας στο μοναστήρι, σας καλωσορίζουν οι τεράστιοι τοίχοι, που αποτελούν τέλειο παράδειγμα βυζαντινής αρχιτεκτονικής. Γραφικά παρεκκλήσια, όπως αυτά των Αγίων Αποστόλων και του Αγίου Γεωργίου, βρίσκονται επίσης στην περιοχή.
Η Ιερά Μονή του Αγίου Ιωάννη Θεολόγου δραστηριοποιείται επί 932 συναπτά έτη και συνεχίζει μέχρι σήμερα να είναι ο θεματοφύλακας της βυζαντινής παράδοσης και των θησαυρών του χριστιανισμού.
Παναγία Χοζοβιώτισσα - Αμοργός
Θα βρείτε το μοναστήρι της Παναγίας της Χοζοβιώτισσας στην Αμοργό να γαντζώνεται σε έναν απότομο βράχο πάνω από το απέραντο γαλάζιο της παραλίας της Αγίας Άννας.
Το μοναστήρι της Παναγίας Χοζοβιώτισσας στέκεται εκεί, ως ένας φωτεινός λευκός φρουρός απέναντι στον γκρίζο βράχο που το περιβάλλει, από το έτος 1088.
Σύμφωνα με την παράδοση, η θαυματουργή εικόνα της Παναγίας έφτασε με πλοίο στην παραλία της Αγίας Άννας από τη Hozova της Παλαιστίνης, σταλμένη από μια ευσεβή γυναίκα που ήθελε να σώσει την εικόνα από τους εικονομάχους.
Είναι αξιοσημείωτο ότι η εικόνα έφτασε εκεί, διότι η τοποθεσία φημολογούνταν ότι κατοικούνταν από δαίμονες.
Οι κάτοικοι της Αμοργού άρχισαν να χτίζουν μια εκκλησία προς τιμήν της Παναγίας, αλλά κάθε πρωί έβλεπαν ότι αυτό που είχαν χτίσει την προηγούμενη μέρα είχε καταρρεύσει -μέχρι που μια μέρα είδαν τα εργαλεία τους να κρέμονται ψηλά σε ένα απρόσιτο σημείο του βράχου.
Αυτό το θεώρησαν ότι ήταν θέλημα της Παναγίας να χτίσει τη μικρή εκκλησία της εκεί πάνω, σε εκείνο το σημείο.
Το μοναστήρι στέκεται εκεί σήμερα, επιβλητικό και παρθένο, σκαρφαλωμένο σε απόκρημνους βράχους 300 μέτρα πάνω από το επίπεδο της θάλασσας. Είναι απίστευτο ότι είναι ορατό μόνο από τη θάλασσα.
Η γιορτή της Παναγίας εορτάζεται στις 21 Νοεμβρίου στο νησί και διοργανώνεται εκεί ένα μεγάλο φεστιβάλ προς τιμήν της.
Την παραμονή της μεγάλης γιορτής, όσοι επιθυμούν να συμμετάσχουν μπορούν να διανυκτερεύσουν στο μοναστήρι. Πρόκειται για μια μοναδική εμπειρία, αφού όταν βρίσκεσαι εκεί τη νύχτα, νιώθεις σαν να βρίσκεσαι στον ουρανό και γίνεσαι ένα με τα αστέρια που μοιάζουν να αγγίζουν τον βράχο.
Την αυγή, το θέαμα είναι εκπληκτικό, με τον ήλιο να αναδύεται από τη θάλασσα και τα απίστευτα χρώματα του ανατέλλοντος ήλιου να αντανακλώνται στα νερά. Ο εορτασμός είναι λαμπρός και προσελκύει κόσμο από όλη την Ελλάδα. Οι μοναχοί έχουν μπακαλιάρο, φάβα, ψάρια, κρασί, ρακί, παστέλι και άλλα τρόφιμα προς πώληση την ημέρα αυτή.
Κάτω από το μοναστήρι, η παραλία της Αγίας Άννας είναι γνωστή για τα κρυστάλλινα νερά της και το εκκλησάκι θεωρείται ένα από τα πιο δημοφιλή για γάμους. Εκεί γυρίστηκε η ταινία The Big Blue, κάνοντας την Αμοργό γνωστή σε όλο τον κόσμο.
Μοναστήρι των Ταξιαρχών - Σέριφος
Μεταξύ της διασταύρωσης προς τον Πλατύ Γιαλό και το χωριό Γαλάνι στο βόρειο τμήμα της Σερίφου βρίσκεται η εκκλησία της Παναγίας Ζωοδόχου Πηγής με το μικρό νεκροταφείο της και απέναντι η ανδρική Μονή Ταξιαρχών, αφιερωμένη στους προστάτες Αγίους του ελληνικού νησιού, τους Αρχαγγέλους Γαβριήλ και Μιχαήλ.
Αν και υπάρχει κάποια σύγχυση σχετικά με τον ακριβή χρόνο ίδρυσης του μοναστηριού, η επικρατέστερη άποψη είναι ότι χτίστηκε το 1572.
Ωστόσο, είναι βέβαιο ότι ξαναχτίστηκε το 1659 μετά από ζημιές που υπέστη. Μια χαμηλή μπλε πόρτα στην κορυφή της απότομης σκάλας οδηγεί στο εσωτερικό του μοναστηριού και στον δικό του απλό, ανεπιτήδευτο και ευλαβικό χώρο.
Το αρχιτεκτονικό του ύφος είναι μοναδικό και αξίζει να σημειωθεί ότι από το 1617 έως το 1911 λειτουργούσε εκεί σχολείο.
Λεηλατήθηκε αρκετές φορές κατά τη διάρκεια της βενετοκρατίας και οι πειρατές δεν το άφησαν ποτέ στην ησυχία του. Αυτός είναι και ο λόγος που μοιάζει με το φρούριο που βλέπουμε σήμερα.
Μονή Παναγίας Χρυσοσκαλίτισσας - Χανιά
Ένα από τα πιο δημοφιλή ελληνικά μοναστήρια, λόγω της εντυπωσιακής αρχιτεκτονικής του και της μικρής απόστασης από το Ελαφονήσι, είναι η Ιερά Μονή Παναγίας Χρυσοσκαλίτισσας.
Το μοναστήρι βρίσκεται 72 χιλιόμετρα νοτιοδυτικά των Χανίων της Κρήτης, πάνω σε ένα βράχο ύψους 35 μέτρων με θέα το Λιβυκό Πέλαγος.
Πρόκειται για ένα λευκό μοναστήρι με αρχιτεκτονική που μοιάζει με φρούριο. Στην πραγματικότητα, είναι ένα από τα σημαντικότερα μνημεία της νοτιοδυτικής Κρήτης.
Η εκκλησία του μοναστηριού είναι αφιερωμένη στην Αγία Τριάδα και την Κοίμηση της Θεοτόκου.
Το έτος ίδρυσης του μοναστηριού είναι άγνωστο. Ωστόσο, σύμφωνα με την παράδοση, χτίστηκε όταν ένας αγρότης βρήκε σε έναν βράχο μια εικόνα της Κοίμησης της Θεοτόκου. Η εικόνα λέγεται ότι ήταν κρυμμένη εκεί κατά την περίοδο της Εικονομαχίας από το 726 έως το 842 μ.Χ., και η εικόνα βρίσκεται ακόμη στην εκκλησία του μοναστηριού.
Το μοναστήρι αναφέρεται στην ενετική απογραφή του 1637 ως Παναγία Γκουνοσκαλίτισσα. Το όνομα Χρυσοσκαλίτισσα οφείλεται στο τελευταίο από τα 98 σκαλοπάτια της μονής, το οποίο, όπως λέγεται, ήταν φτιαγμένο από χρυσό και πουλήθηκε κατά τη διάρκεια της οθωμανικής κατοχής. Ωστόσο, ο θρύλος λέει ότι όσοι είναι αληθινά πιστοί εξακολουθούν να βλέπουν το χρυσό σκαλοπάτι.
Εκτός από τη μοναδική αρχιτεκτονική και την επιβλητική θέα, μόλις βρεθείτε στη Μονή Χρυσοσκαλίτισσας θα θαυμάσετε τη θρυλική εικόνα της Κοίμησης της Θεοτόκου στο μικρό παρεκκλήσι, που λέγεται ότι κατασκευάστηκε πριν από 1.000 χρόνια.
Μοναστήρι Ζωοδόχου Πηγής - Άνδρος
Το μεγαλύτερο μοναστήρι της Άνδρου είναι το μοναστήρι της Ζωοδόχου Πηγής. Οι ντόπιοι την αποκαλούν «Αγία» και γιορτάζει την πρώτη Παρασκευή μετά την Κυριακή του Πάσχα. Βρίσκεται ανάμεσα στο Γαύριο και το Μπατσί.
Είναι άγνωστο πότε χτίστηκε. Ωστόσο, υπάρχουν ανεπιβεβαίωτες πληροφορίες ότι κατά τα βυζαντινά χρόνια ήταν σχολείο και μετατράπηκε σε μοναστήρι το 842 μ.Χ. από την αυτοκράτειρα Θεοδώρα.
Αναφέρεται επίσης ότι πολλοί ευγενείς Ανδριώτες εκπαιδεύτηκαν στο σχολείο, το οποίο «έβγαλε» αρκετούς ιερείς, επισκόπους και πατριάρχες.
Το μοναστήρι αναφέρεται για πρώτη φορά σε έγγραφο του 1400, ενώ στην εκκλησία του υπάρχει εικόνα με χρονολογία 1325.
Ανακαινίστηκε κατά τη διάρκεια του 16ου αιώνα και στη συνέχεια και πάλι τον 20ό αιώνα, και η αρχική βυζαντινή μορφή του αλλοιώθηκε. Το 1928 το μοναστήρι μετατράπηκε σε γυναικείο μοναστήρι και σήμερα ζει εκεί μόνο μία ηλικιωμένη μοναχή.
Η εκκλησία του μοναστηριού είναι βυζαντινού ρυθμού και τα ζωγραφικά έργα τέχνης της χρονολογούνται στη μεταβυζαντινή περίοδο.
Επίσης, εξακολουθούν να φιλοξενούνται εκεί εικόνες από τον 14ο και τον 16ο αιώνα. Στο μοναστήρι υπάρχει μια σημαντική βιβλιοθήκη με πολλά βιβλία και χειρόγραφα, ένα μουσείο με ιερά άμφια και σκεύη, καθώς και μια μικρή συλλογή προϊστορικών εργαλείων που βρέθηκαν στο νησί.
Φωτογραφίες: Shutterstock, andros-guide