Η σύμπραξη Ορθοδόξων και Καθολικών στη Σύρο δεν είναι επιφανειακή ή συμβολική, είναι βαθιά βιωμένη και ενταγμένη στην καθημερινότητα του νησιού.
Σχολεία, γάμοι, βαπτίσεις, πολιτιστικές δράσεις, όλα διαπνέονται από την αίσθηση του μαζί, κάτι που αντανακλάται ιδιαίτερα στις μεγάλες γιορτές και δη στο Πάσχα.
Το Πάσχα στη Σύρο ως «γέφυρα»
Πέρα από τη θρησκευτική του διάσταση, το Πάσχα στη Σύρο λειτουργεί και ως πολιτιστικό γεγονός. Πλήθος επισκεπτών καταφθάνει στο νησί για να βιώσει αυτή την ξεχωριστή εμπειρία. Τα έθιμα των δύο παραδόσεων συνυπάρχουν με σεβασμό, τα Ορθόδοξα εγκώμια, οι Καθολικές λιτανείες, οι παραδοσιακές φορεσιές, οι κοινές περιφορές.
Η εκκλησία του Αγίου Νικολάου του Πλούσιου στη συνοικία Βαπόρια υποδέχεται τους επιβάτες που φτάνουν στο λιμάνι. Και στους λόφους πάνω από την Ερμούπολη, ο ορθόδοξος ναός της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος και ο καθολικός καθεδρικός ναός του Αγίου Γεωργίου (Σαν Τζώρτζης) στην Άνω Σύρο είναι μόνο μερικές από τις δεκάδες εκκλησίες που ετοιμάζονται να σημάνουν την Ανάσταση του Χριστού.
Κάθε ημέρα της Μεγάλης Εβδομάδας έχει ένα ιδιαίτερο νόημα και γιορτάζεται με τον δικό της τρόπο. Υπάρχουν καθημερινές εκκλησιαστικές λειτουργίες και εκδηλώσεις, που μαγεύουν τους επισκέπτες.
Μεγάλη Εβδομάδα στη Σύρο
Σε κάθε οικισμό, από την Ερμούπολη και την Άνω Σύρο μέχρι τα χωριά του νησιού, οι ντόπιοι ακολουθούν τις πατροπαράδοτες παραδόσεις και προετοιμάζονται για την πιο χαρούμενη γιορτή του χρόνου το Πάσχα, που φέτος Ορθόδοξοι και Καθολικοι γιορτάζουν την ίδια ημερομηνία.
Μεγάλη Δευτέρα ψήνουν την καθολική τυρόπιτα
Το φρεσκοψημένο τσουρεκι και τα κουλουράκια της Λαμπρής μοσχοβολούν στους δρόμους της Ερμούπολης και άλλων περιοχών, σηματοδοτώντας την έναρξη της Μεγάλης Εβδομάδας που οδηγεί στην κορύφωση του Πάσχα στη Σύρο. Μετά την εκκλησιαστική λειτουργία της Κυριακής των Βαΐων τα νοικοκυριά αρχίζουν από νωρίς να ψήνουν. Δοκίμασε οπωσδήποτε τη γλυκιά τυρόπιτα (γνωστή ως καθολική τυρόπιτα) που επίσης ψήνεται από την έναρξη της Μεγάλης Εβδομάδας, φτιάχνεται με ντόπια μυζήθρα ή κατσικίσιο τυρί, μέλι και κανέλα.
Μεγάλη Τρίτηστην περιοχή Βαπόρια
Το αποκορύφωμα της Μεγάλης Τρίτης λαμβάνει χώρα στην εκκλησία του Αγίου Νικολάου του Πλούσιου στην περιοχή Βαπόρια (ονομάζεται έτσι επειδή χτίστηκε το 1848 με δωρεές από πλούσιους ευεργέτες). Ο συνδυασμός του πολυτελούς εσωτερικού χώρου και της κατανυκτικής ψαλμωδίας μιας πολυφωνικής χορωδίας που τραγουδά το περίφημο τροπάριο της Κασσιανής, είναι μια από τις πιο αξέχαστες εμπειρίες της εβδομάδας.
Μεγάλη Τετάρτη στη Σύρο
Η Μεγάλη Τετάρτη είναι η ιδανική ημέρα για να γυρίσεις τη Σύρο, παρατηρώντας τις πασχαλινές προετοιμασίες και απολαμβάνοντας τις λειτουργίες τόσο στις καθολικές όσο και στις ορθόδοξες εκκλησίες.
Μεγάλη Πέμπτη, μεαναπαράσταση του πλυσιματος των ποδιών από τον ιησού προς τους μαθητές του
Την Μεγάλη Πέμπτη οι ορθόδοξες εκκλησίες στολιζουν τους επιτάφιους με ανοιξιάτικα λουλούδια, όπως κρίνα, βιολέτες και πασχαλιές. Τα νοικοκυριά παραδοσιακά βάφουν την ημέρα αυτή κόκκινα βραστά αυγά (συμβολίζουν το αίμα και τη θυσία του Χριστού) ως προετοιμασία για τις εορταστικές εκδηλώσεις της Κυριακής του Πάσχα.
Τα «Δώδεκα Ευαγγέλια» ψάλλονται και οι λειτουργίες της Μεγάλης Πέμπτης πραγματοποιούνται σε καθολικές εκκλησίες, συμπεριλαμβανομένων του Αγίου Γεωργίου που γίνεται και αναπαράσταση του πλυσιματος των ποδιών από τον ιησού προς τους μαθητές του και του Αγίου Σεβαστιανού στην Άνω Σύρο και σε οικισμούς σε όλο το νησί, όπως ο Βήσσας, ο Φοίνικας, το Μάννα, η Ποσειδωνία, το Κίνι, η Βάρη και ο Γαλησσάς.
Μεγάλη Παρασκευή
Οι καθολικές εκκλησίες στολίζουν σήμερα τους επιταφίους τους για να προετοιμαστούν για τις πομπές της Μεγάλης Παρασκευής σε ανάμνηση της σταύρωσης του Χριστού. Μεταξύ 16:00 και 17:30, ο επιτάφιος της Μονής της Αγίας Βαρβάρας, κοντά στο χωριό Κίνι, παρελαύνει σε μια μαγική λειτουργία. Φυσικά σε όλα τα χωριά της Σύρου, Φοίνικας , Βήσσας, Μάννα, Ποσειδωνία, Βάρη, Γαλησσάς και Πάγος, γίνονται περιφορές Επιταφίων.
Η περιφορά των καθολικών επιταφίων από τον καθεδρικό ναό του Αγίου Γεωργίου στην Άνω Σύρο και την εκκλησία της Ευαγγελίστριας στην Ερμούπολη αποτελούν μαγικά γεγονότα του Πάσχα στη Σύρο. Αποκορύφωμα είναι η συνάντηση των τριών ορθόδοξων επιταφίων στα σκαλιά του Δημαρχείου στην Ερμούπολη, συνοδεία ύμνων από τη χορωδία του Αγίου Νικολάου και μουσικής από τη Φιλαρμονική του Δήμου. Με το Δημαρχείο να λούζεται σε πένθιμο μωβ φως, καταφθάνουν και οι επιτάφιοι της εκκλησίας του Αγίου Νικολάου και των εκκλησιών της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος και της Κοιμήσεως της Θεοτόκου. Στην πιο κατανυκτική και πανηγυρική τελετή της Μεγάλης Εβδομάδας, πλήθος κόσμου συγκεντρώνεται και κάθε επιτάφιος συνοδεύεται από ενορίτες που κρατούν κεριά, και ιερείς που αναδίδουν θυμίαμα.
Μεγάλο Σάββατο με περιφορά του αγάλματος του Ιησού
Η Πρώτη Ανάσταση του Χριστού γιορτάζεται το πρωί του Μεγάλου Σαββάτου και οι ορθόδοξες εκκλησίες της Σύρου έχουν έναν μοναδικό τρόπο να την πραγματοποιούν. Οι εκκλησιαζόμενοι χτυπούν δυνατά τα στασίδια και ψάλλουν αναστάσιμους ύμνους, ενώ οι ιερείς σκορπούν φύλλα λεμονιάς γύρω από την εκκλησία.
Ωστόσο, η νυχτερινή αναστάσιμη λειτουργία είναι το κύριο γεγονός του Μεγάλου Σαββάτου στη Σύρο, όπως και στις εκκλησίες σε όλη την Ελλάδα.
Εντυπωσιακές αναστάσιμες λειτουργίες στη Σύρο γίνονται στον Καθολικό Καθεδρικό Ναό του Αγίου Γεωργίου στην Άνω Σύρο και στην Εκκλησία της Ανάστασης του Χριστού στο λόφο Δήλι, απ’ όπου μπορείς να απολαύσεις τα πυροτεχνήματα που εκτοξεύονται με θέα την Ερμούπολη. Στους καθολικούς ναούς ένα στολισμένο άγαλμα του Ιησού παρελαύνει μετά τη λειτουργία, καθώς δεν υπάρχουν εικόνες στις καθολικές εκκλησίες. Η νύχτα τελειώνει με τους ανθρώπους να πηγαίνουν στα σπίτια και τις ταβέρνες για να διακόψουν τη νηστεία τους απολαμβάνοντας την παραδοσιακή μαγειρίτσα και αρνί στο φούρνο λεμονάτο με πατάτες.
Κυριακή του Πάσχα, προσκύνημα σε θρησκευτική εικόνα του El Greco
Η Κυριακή του Πάσχα είναι το αποκορύφωμα της Μεγάλης Εβδομάδας, όταν οικογένειες και φίλοι συγκεντρώνονται σε σπίτια και ταβέρνες για να φάνε αρνί και κοκορέτσι στη σούβλα. Όπως ορίζει η παράδοση, τσουγκρίζουν τα βαμμένα αυγά και οι εορτασμοί, που περιλαμβάνουν κυρίως φαγητό και ποτό, συνεχίζονται μέχρι αργά το απόγευμα.
Μια τελευταία πασχαλινή εκκλησιαστική λειτουργία είναι ο απογευματινός Εσπερινός της Αγάπης, με το κάψιμο του Ιούδα στην εκκλησία της Κοιμήσεως της Θεοτόκου. Η εικόνα της Κοιμήσεως της Θεοτόκου στην εκκλησία είναι έργο του Δομήνικου Θεοτοκόπουλου (El Greco).
*με πληροφορίες από τη φίλη Άντζη που άφησε την Αθήνα για να μείνει μόνιμα στη Σύρο