Σε μια εκπληκτική τοποθεσία κοντά στα βουνά των Πυρηναίων, το μικροσκοπικό χωριό Montolieu φιλοξενεί περίπου 800 άτομα και δεν διαθέτει ΑΤΜ, αλλά 15 βιβλιοπωλεία.
Το Montolieu με πληθυσμό 833 άτομα, φιλοξενεί 15 ανεξάρτητα βιβλιοπωλεία, καθιστώντας το το μοναδικό επίσημο Village du Livre (Χωριό Βιβλίων) στη νότια Γαλλία.
Το Montolieu δεν είναι η μόνη πόλη βιβλίων στον κόσμο. Το Hay-on-Wye της Ουαλίας, που φιλοξενεί περισσότερα από 20 βιβλιοπωλεία, αναγνωρίστηκε για πρώτη φορά για τη βιβλιοφιλία του το 1963. Το Redu του Βελγίου, που κάποτε μετρούσε 26 βιβλιοπωλεία, κέρδισε τον τίτλο το 1984. Το Montolieu δεν είναι καν η μοναδική πόλη βιβλίων στη Γαλλία.
Το Bécherel της Βρετάνης έγινε το πρώτο χωριό βιβλιόφιλων της χώρας το 1989 και έκτοτε προστέθηκαν άλλα επτά, συμπεριλαμβανομένου του Montolieu το 1990. Αλλά η δεύτερη παλαιότερη επίσημη πόλη βιβλίων της Γαλλίας ξεχωρίζει για έναν απλό λόγο: σε αντίθεση με τα υπόλοιπα τέτοια χωριά, η εστίαση του Montolieu δεν ήταν ποτέ προορισμένη να είναι η πώληση βιβλίων, αλλά μάλλον η δημιουργία τους.
Πώς ξεκίνησε η ιδέα να γεμίσει το χωριό με βιβλία
Ο βιβλιοδέτης Michel Braibant είχε την ιδέα αυτή για πρώτη φορά τη δεκαετία του 1980: ένα χωριό που θα λειτουργούσε και ως βάση-σταθμός για τις τέχνες της βιβλιοποιίας.
«Ήταν [μια] εντελώς παράξενη [ιδέα]», δήλωσε η Gaëlle Ferradini, η νέα διευθύντρια του Musée des Arts & Métiers du Livre του Montolieu, ενός μουσείου αφιερωμένου στην τέχνη γενιξά και την τέχνη της βιβλιοδεσίας ειδικά. Το γεγονός ότι έγινρ πράξη, λέει, είναι προς τιμήν του ίδιου του Braibant. «Οι άνθρωποι μού λένε ότι ήταν το είδος του ανθρώπου ο οποίος σε έπειθε να τον ακολουθήσεις».
Σήμερα, το μουσείο φιλοξενεί όχι μόνο εκθέματα σχετικά με τα συστήματα γραφής και μηχανήματα όπως ένα τυπογραφικό πιεστήριο της Χαϊδελβέργης, αλλά και τρίωρα εργαστήρια, στα οποία διδάσκουμ επισκέπτες τεχνίτες της Νότιας Γαλλίας, οι οποίοι έρχονται να μοιραστούν τη μαεστρία τους στο μαρμάρωμα του χαρτιού, τη χάραξη ή την λατινική καλλιγραφία.
Η βιβλιοδεσία διδάσκεται από την Camille Grin, ίσως τον πιο άμεσο διάδοχο του Braibant. Η Grin, που είναι μόνιμη τεχνίτρια, λειτουργεί το εργαστήριό της στον δεύτερο όροφο του μουσείου, εκμεταλλευόμενη πλήρως τα μηχανήματα αντίκες, πολλά από τα οποία προέρχονται από την προσωπική συλλογή του Braibant, για να ασκήσει την τέχνη της.
Και αυτό το τόσο ιδιαίτερο περιβάλλον του Montolieu το βοηθά να ξεχωρίζει από τα άλλα χωριά της περιοχής σε αυτή την ήσυχη γωνιά της Γαλλίας κοντά στα Πυρηναία. Ενώ η τουριστική περίοδος ανοίγει επίσημα με μια τεράστια αγορά βιβλίων το Σαββατοκύριακο του Πάσχα και το καλοκαίρι το εργοστάσιο υφασμάτων του 18ου αιώνα στο κάτω μέρος του χωριού μεταμορφώνεται σε πολιτιστικό κέντρο που φιλοξενεί συναυλίες και εκθέσεις τέχνης, ακόμη και μια Παρασκευή του Φεβρουαρίου, οι δρόμοι του χωριού είναι γεμάτοι ζωή.
Οι άνθρωποι πίνουν μπύρες στη δροσερή λιακάδα έξω από το καφενείο ή γευματίζοφ σε ένα από τα έξι εστιατόρια κατά μήκος των πλακόστρωτων μεσαιωνικών δρόμων. Μπήκαν και βγήκαν από τις βιοτεχνικές μπουτίκ, καθώς ζωγράφοι, σχεδιαστές μόδας και ακόμη και ένας αγγειοπλάστης έχουν εγκαταστήσει τα μαγαζιά τους στα πολλά μισογκρεμισμένα κτίρια του χωριού. Και ενώ δεν υπάρχουν ΑΤΜ στο Montolieu, μπορείτε να αγοράσετε τρόφιμα με το πάτημα ενός κουμπιού: δύο τοπικές φάρμες γεμίζουν καθημερινά ψυγεία με βιολογικά προϊόντα.
Και φυσικά, ο κόσμος ψωνίζει βιβλία. Τα βιβλιοπωλεία του Montolieu μπορεί να μην ήταν το αρχικό επίκεντρο του ονείρου του Braibant, αλλά σίγουρα προσελκύουν τουρίστες σήμερα. Στις αρχές της δεκαετίας του 1990, ο Braibant και άλλα μέλη της ένωσης που είχε ιδρύσει προσέγγισαν τους βιβλιοπώλες, δελεάζοντάς τους με την υπόσχεση γραφικών καταστημάτων, τα οποία τότε ήταν άδεια καθώς το χωριό γνώριζε την εγκατάλειψη. Συγκεντρωμένα κυρίως γύρω από την rue de la Mairie, διαθέτουν σήμανση, συχνά με έναν υπαινιγμό για την ειδικότητα του βιβλιοπώλη. Το L'Art et la Manière επικεντρώνεται σε βιβλία τέχνης- τα ράφια του Mamézon είναι γεμάτα με κόμικς και μάνγκα. Η πολύχρωμη βιτρίνα του Contes et Gribouilles παραπέμπει στην αφοσίωσή του σε βιβλία για παιδιά «από 0 έως 99 ετών».
Θα μπορούσε κανείς να σκεφτεί ότι ο μεγάλος αριθμός των βιβλιοπωλείων σε ένα τόσο μικρό χωριό θα προκαλούσε ανταγωνισμό, αλλά αυτό δεν ισχύει καθόλου. Αντιθέτως, οι περισσότεροι βιβλιοπώλες είναι πρόθυμοι να στείλουν τους πελάτες στους συναδέλφους τους όταν αναζητούν κάτι συγκεκριμένο. «Με αυτόν τον τρόπο, όλοι είναι ευχαριστημένοι», λέει
ένας εξ αυτών, ο Jean-Noël Ortis. «Δημιουργείται αρμονία μεταξύ μας».
Αξίζει να σημειωθεί πως ο Braibant πρότεινε αρχικά την ιδέα της δημιουργίας ενός βιβλιοχώρου στην τότε πατρίδα του, το Saissac, που βρίσκεται 9 χιλιόμετρα μακριά από το Montolieu. Ωστόσο, «παρά την εκτίμηση που είχαν οι άνθρωποι για τον [Braibant], βρήκαν [την ιδέα του] γελοία». Αλλά εδώ στο Montolieu, ήταν πρόθυμοι να πάρουν ένα ρίσκο για αυτό που ονομάστηκε «ένα διαφορετικό είδος τουρισμού».
Ο Braibant απεβίωσε το 1992, ενώ το όνειρό του μόλις είχε πραγματοποιηθεί. Αλλά σήμερα, η κληρονομιά του ζει σε αυτή τη μικρή πόλη, έναν κρυφό παράδεισο για τους λάτρεις του βιβλίου, έτοιμο να υποδεχτεί όποιον τον αναζητήσει.
Με πληροφορίες από BBC