Σκαρφαλωμένα εδώ και αιώνες σε λόφους, βουνά, κορυφές αλλά και δρόμους στις γραφικές Χώρες, τα κάστρα των ελληνικών νησιών προσελκύουν πάντα το ενδιαφέρον των επισκεπτών. Ερειπωμένα, αναστηλωμένα, κατοικήσιμα και μη, αφηγούνται την ατελείωτη ιστορία τους μέχρι τη σύγχρονη εποχή ενώ αν τα επισκεφτείτε θα ζήσετε κι εσείς το δικό σας παραμύθι στα στενά των νησιώτικων καστροπολιτειών.
Το Κάστρο της Αστυπάλαιας
Στην κορυφή του λόφου, το περίφημο πέτρινο κάστρο της Αστυπάλαιας, που δεσπόζει πάνω από τη Χώρα, είναι ένα ιδιαίτερο αξιοθέατο. Χτίστηκε από την Βενετσιάνικη οικογένεια Quirini τον 13ο αιώνα και αποτελούσε έναν τυπικό οχυρωμένο οικισμό, χτισμένο για την προστασία από τους πειρατές.
Φτιαγμένο από σκουρόχρωμές πέτρες κάνει μια παράξενη αντίθεση με το λευκό τοίχωμα των σπιτιών γύρω του. Οσο για την ιστορία του; Είναι άμεσα συνυφασμένη με τη διαμάχη εξουσίας μεταξύ των Βενετών, των Βυζαντινών και των Τούρκων.
Το κάστρο κατασκευάστηκε από τον John Querini, μια ευγενή ενετική οικογένεια που είχε αναλάβει την κυριαρχία του νησιού της Αστυπάλαιας μετά την πολιορκία της Κωνσταντινούπολης από τους Σταυροφόρους το 1204. Χτίστηκε λοιπόν ως καταφύγιο από τους πειρατές και άλλους εχθρούς και το 1310, ο John Quirini II το ανακαίνισε και το τροποποίησε σε μεγάλο. Στη συνέχεια οι Ενετοί κυριάρχησαν και κυβέρνησαν το κάστρο για περισσότερα από 300 χρόνια και μάλιστα κάθε κυβερνήτης είχε κάνει κάποιες τροποποιήσεις στην επιβλητική δομή.
Ένα όμως από τα σημαντικότερα απομνημονεύματα των ευγενών Βενετών είναι οι πέτρινες πλάκες με το οικογενειακό έμβλημα από διαφορετικούς ηγέτες. Αυτά τα πέτρινα μνημεία είναι ενσωματωμένα σε διάφορα σημεία στον τοίχο του κάστρου και μερικά από αυτά είναι ακόμα ορατά, παρόλο που έχουν διαβρωθεί πολύ. Μέσα στο κάστρο βρίσκονται επίσης οι περίφημες κατάλευκες εκκλησίες με τα πέτρινα καμπαναριά: της Παναγιάς του Κάστρου, που χρονολογείται από το 1853 και του Αγίου Γεωργίου, του 1790. Αυτό το υπέροχο μεσαιωνικό κάστρο «επιβλέπει» αφ’ υψηλού τη Χώρα, τα δυο φυσικά λιμάνια του νησιού και φυσικά η στιγμή που εντυπωσιάζει τους πάντες, είναι η ώρα του ηλιοβασιλέματος με τα ζεστά χρώματα του ήλιου να προσθέτουν επιπλέον ατμοσφαιρικότητα σε έναν ήδη εντυπωσιακό χώρο.
Το μεσαιωνικό κάστρο της Ρόδου
Το Παλάτι του Μεγάλου Μαγίστρου των ιπποτών ή Καστέλο βρίσκεται στο τέλος της οδού των Ιπποτών στην Παλιά Πόλη της Ρόδου. Ο θρύλος θέλει να έχει χτιστεί πάνω στα θεμέλια του ναού του θεού Ήλιου, του οποίου η λατρεία ήταν πολύ μεγάλη στη Ρόδο κατά την αρχαιότητα, αυτό το παλάτι ήταν η κατοικία του κυβερνήτη και του διοικητικού κέντρου στα Μεσαιωνικά χρόνια. Το 14ο αιώνα οι Ιππότες του Τάγματος του Αγίου Ιωάννη ή Ιωαννίτες Ιππότες μετά την κατάληψη της Ρόδου το 1309 το ανακατασκεύασαν προκειμένου να γίνει η επίσημη κατοικία του εκάστοτε Μεγάλου Μάγιστρου του τάγματος τους.
Το παλάτι είχε τεράστιο μέγεθος. Είχε 158 δωμάτια, αν και σήμερα μόνο τα 24 είναι ανοιχτά για τους επισκέπτες και τα δωμάτια διαθέτουν έπιπλα αντίκες του 16ου και 17ου αιώνα, πολύχρωμα μάρμαρα, γλυπτά, χαλιά και γενικά εκλεκτά εκθέματα. Δυστυχώς, αυτό το υπέροχο κτίριο καταστράφηκε σε μεγάλο βαθμό το 1856 από εκρηκτικά, κρυμμένα στο υπόγειο της εκκλησίας του Αγίου Ιωάννη. Στις αρχές του 20ού αιώνα, το παλάτι ανακαινίστηκε από τους Ιταλούς που κατέλαβαν τα νησιά των Δωδεκανήσων εκείνη την εποχή και τα επόμενα χρόνια, χρησιμοποιήθηκε ως παραθεριστική κατοικία για τον Βασιλιά της Ιταλίας Βίκτωρ Εμμανουήλ Γ 'και για τον Μπενίτο Μουσολίνι.
Σήμερα είναι ένα από τα ελάχιστα «ζωντανά» κάστρα της Ελλάδας: Μια πόλη-κάστρο, με παλάτι, κανονικά σπίτια και μαγαζιά. Θεωρείται, μάλιστα, ένα από τα πιο καλοδιατηρημένα κάστρα του κόσμου.
Το ιστορικό κάστρο της Χίου
Χτισμένο από τους Γενοβέζους το 1328, το Κάστρο της Χίου άλλαξε πολλές φορές χέρια: Έγινε για λίγο βυζαντινό, το ξαναπήραν πίσω οι Γενοβέζοι, ύστερα ήρθαν οι Οθωμανοί, μετά οι Ενετοί, ξανά οι Οθωμανοί και στο τέλος η προσάρτηση της Χίου, μαζί με τα κάστρα της, το 1922 στο ελληνικό κράτος.
Κοντά στην πύλη και μέσα από μια στοά, σε μια κλειστή περιοχή, μπορείτε να βρείτε το παλάτι Ιουστινιανί, ένα κτίριο του 15ου αιώνα το οποίο σήμερα χρησιμοποιείται ως κτήριο περιοδικών εκθέσεων.
Στην ίδια περιοχή, μπορείτε να δείτε τη φυλακή, καθώς και τον τάφο του Κάρα Άλις. Επίσης, κατά μήκος του κεντρικού δρόμου του Κάστρου, βρίσκεται η εκκλησία του Αγίου Γεωργίου και - προς τα βόρεια - τα τουρκικά λουτρά. Η Κρύα Βρύση (Κρύα Κρήνη), μια ημι-υπόγεια δεξαμενή νερού που χτίστηκε κατά τη διάρκεια της Γενουατικής κατοχής, είναι μια από τις δύο πιο σημαντικές κατασκευές μέσα στο κάστρο. Ο δεύτερος είναι ένας τεράστιος πύργος γνωστός ως «Κούλας».
Το μεγαλύτερο κάστρο του Αιγαίου, στη Μύρινα της Λήμνου
Το κάστρο βρίσκεται πάνω σε μια βραχώδη χερσόνησο, καταλαμβάνοντας το νοτιοδυτικό τμήμα της Μύρινας και προσφέρει εκπληκτική θέα στο ανοιχτό Αιγαίο Πέλαγος. Στα ανατολικά βρίσκεται η περιοχή του κέντρου, το γραφικό λιμάνι της πόλης και οι δύο παραλίες Ρωμαίικο και Τουρικό. Στα βόρεια βρίσκεται ο λόφος του Αγ. Ο Αθανάσιος και το εκκλησάκι του, και στα νότια μπορείτε να δείτε αμυδρά τον Αη - Στράτη.
Το κάστρο της Μύρινας χτίστηκε στις αρχές του 12ου αι. Μ.Χ. από τον Ανδρόνικο Κομνηνό (βυζαντινό) πάνω από τα ερείπια των αρχαίων Πελασγικών τειχών. Κατά τη διάρκεια της Ενετοκρατίας του νησιού, το κάστρο υποβλήθηκε σε επισκευές και επεκτάθηκε (1207 και 1214) στο σημερινό του μέγεθος.
Έχει πολυγωνική κάτοψη, όπως υπαγορεύεται από το τραχύ και ανώμαλο έδαφος και καλύπτει έκταση 117 στρεμμάτων ενώ το υψηλότερο σημείο του φτάνει τα 120 μέτρα από την επιφάνεια της θάλασσας.
Μέσα στους τοίχους, υπάρχουν στέρνες, ερείπια σπιτιών και ένα υπόγειο θολωτό δωμάτιο. Σήμερα, αυτό το κάστρο είναι ακατοίκητο, αλλά είναι το καταφύγιο ελαφιών. Οι ντόπιοι τους παρέχουν τροφή και νερό. Για να πάτε στο κάστρο, περπατάτε ένα μονοπάτι για περίπου 20 λεπτά.
To Ενετικό κάστρο στα Κύθηρα
Το πιο χαρακτηριστικό μνημείο του νησιού, δεσπόζει σε έναν απότομο βράχο πάνω από τη Χώρα με θέα το Αιγαίο, το Ιόνιο και το Κρητικό Πέλαγος.
Χτίστηκε τον 13ο αιώνα από τους Ενετούς κατακτητές και είδε μεγάλη οικονομική ευημερία καθώς αναπτύχθηκε το μικρό χωριό της Χώρας.
Ενετοί αξιωματούχοι και εύρωστοι Έλληνες ευγενείς έχτισαν τα αρχοντικά τους εδώ. Μέσα στα τείχη του κάστρου βρίσκεται η εκκλησία της Παναγίας της Μυρτιδιώτισσας, προστάτιδας του νησιού, και το Παλάτι των Προβλεπτών, όπως το ονόμασαν οι Ενετοί, στο οποίο σήμερα στεγάζεται το Ιστορικό Αρχείο Κυθήρων που περιέχει έγγραφα από το 1560.
Πριν τη γερμανική κατοχή στον Β 'Παγκόσμιο Πόλεμο, το κάστρο που ονομαζόταν «Φορτέτσα» (στα ιταλικά σημαίνει φρούριο) είχε ακόμη μόνιμους κατοίκους. Σήμερα παραμένουν μόνο ιστορικά κτίρια και λίγα καλά διατηρημένα απομεινάρια.
Φωτογραφίες: shutterstock