Καλοκαιράκι, Αιγαίο, Δωδεκάνησα. Μια τριλογία που είναι από μόνη της μαγική. Προσθέστε και τη Νίσυρο και η ευτυχία συμπληρώνεται. Αυτό το μικροσκοπικό ηφαιστειογενές νησί, κρύβει ομορφιές που δεν τις συναντάς αλλού.
Στην άκρη του νότιου Αιγαίου, στέκει το νησί της Νισύρου, μια ζωγραφιά του Αιγαίου. Δίπλα στην Κω, την Τήλο, την Αστυπάλαια και τη Ρόδο και απέναντι από την Τουρκία, η Νίσυρος μαγεύει με την ομορφιά της, τα 24 χιλιόμετρα των ακτογραμμών της και την ιστορία της.
Ουσιαστικά, η Νίσυρος είναι ένα ηφαίστειο που αποτελεί μέρος του ηφαιστειακού τόξου της νότιας Ελλάδας. Βρίσκεται στην άκρη του τόξου του Αιγαίου, μαζί με τη Καλδέρα της Κω και τη νήσο Γυαλί. Οι πρώτες υποθαλάσσιες εκρήξεις έλαβαν χώρα πριν 150.000 χρόνια, ενώ η κύρια δραστηριότητα συνέβη 40 με 10 χιλιάδες χρόνια πριν. Σήμερα λαμβάνουν χώρα υδροθερμικές εκρήξεις.
Η Νίσυρος αποτελείται από ηφαιστειογενή βουνά, ενώ το κέντρο της νήσου καταλαμβάνει μία καλδέρα διαμέτρου 4 χλμ., από τον πυθμένα και μέχρι την επιφάνεια του οποίου απαντάται θείο. Μέσα στη καλδέρα βρίσκεται ο μεγαλύτερος υδροθερμικός κρατήρας στον κόσμο, ο Στέφανος, ο οποίος έχει διάμετρο 300 μέτρα, ενώ συνολικά η Νίσυρος έχει 5 κρατήρες. Η τελευταία έκρηξη του ηφαιστείου έλαβε χώρα το 1888 και σήμερα στο νησί υπάρχουν ενεργές φουμαρόλες.
Σύμφωνα με την Αρχαία ελληνική μυθολογία η Νίσυρος δημιουργήθηκε όταν ο Ποσειδώνας έκοψε ένα τμήμα της νήσου Κως και το έριξε στον γίγαντα Πολυβώτη για να τον εμποδίσει να δραπετεύσει. Το αρχαίο όνομα του νησιού ήταν "Πορφυρίς", στην σημερινή θέση Μανδράκι έχουν βρεθεί ίχνη του τείχους της αρχαίας Ακρόπολης που χρονολογούνται τον 5ο αιώνα π.Χ.
Στην Νίσυρο υπήρχαν στην αρχαιότητα άφθονες μυλόπετρες που χρησιμοποιούνται στους σημερινούς Νερόμυλους, την ύπαρξη τους αναφέρει τον 1ο αιώνα π.Χ. ο Αντίπατρος ο Θεσσαλονικεύς.
Το όνομά της είναι προϊστορικό, την Νίσυρο καταγράφει ο Όμηρος στην Ιλιάδα μαζί με πολλά άλλα νησιά στα Δωδεκάνησα. Κατά τους Περσικούς πολέμους η Νίσυρος μαζί με την Κάλυμνο και την Κω υπάγονταν στο Βασίλειο της Αλικαρνασσού υπό την Αρτεμισία. Στη συνέχεια ακολούθησε την τύχη των υπολοίπων πέριξ αυτής νήσων.
Φαίνεται ότι άποικοι από το νησί ίδρυσαν τη Νίσυρο στην Καρία της Μικράς Ασίας. Στα κείμενα των Χιττιτών η χώρα των Ασσυρίων καταγράφεται ως "Νισσυρίγια", πράγμα που ενδεχομένως παραπέμπει σε κατοίκους του νησιού που προήλθαν ως έποικοι από εκεί. Στην Ρωμαϊκή αυτοκρατορία εισήλθε στην Ρωμαϊκή Επαρχία των Νήσων.
Στις αρχές του Μεσαίωνα (10ος-11ος αιώνας) η Δημοκρατία της Γένοβας ανέλαβε δράση στις ακτές των Δωδεκανήσων με στόχο να εκδιώξει τους πειρατές, η Βυζαντινή αυτοκρατορία σε αντάλλαγμα τους έδωσε το δικαίωμα να εκμεταλλεύονται τις ορυκτές πηγές των νησιών.
Στην Νίσυρο εγκαταστάθηκαν οι Οσπιτάλιοι Ιππότες της Ρόδου (1315) αφού πλήρωσαν ενοίκιο στην Γενοβέζικη οικογένεια Βινιόλο που είχε το νησί υπό την ιδιοκτησία της, κατόπιν οικοδόμησαν το Σταυροφορικό κάστρο.
Τους επόμενους αιώνες λεηλάτησαν το νησί Σαρακηνοί και Ενετοί πειρατές μέχρι την χρονιά που κατακτήθηκε από την Οθωμανική αυτοκρατορία (1566). Μετά από 3,5 αιώνες Οθωμανικής κυριαρχίας όταν έληξε ο Ιταλοτουρκικός Πόλεμος (1911) η Νίσυρος με τα υπόλοιπα Δωδεκάνησα πέρασαν στο Βασίλειο της Ιταλίας, όταν έληξε ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος ενσωματώθηκαν στο τελικό Βασίλειο της Ελλάδας (1947)
Έθιμα
Το πανηγύρι της Παναγιάς της Σπηλιανής το Δεκαπενταύγουστο είναι το πιο γνωστό έθιμο του νησιού. Στην ακολουθία του Εσπερινού ψάλλεται στο τέλος ένα μοιρολόι που θυμίζει Μ.Εβδομάδα και τη Μ.Παρασκευή.
Οι Νισύριοι έχουν συνθέσει δικά τους εγκώμια για τη γιορτή. Μετά την ακολουθία του Εσπερινού προσφέρεται νηστίσιμο δείπνο και παραδοσιακοί λουκουμάδες. Κατά την ακολουθία του Όρθρου γίνεται το κόλλυβο της Παναγίας με τη συνοδεία μοιρολογιών από τις εννιαμερίτισσες, οι οποίες έχουν φέρει και τα υλικά για το κόλλυβο.
Οι εννιαμερίτισσες είναι γυναίκες που έχουν κάνει τάμα να περάσουν 9 μερόνυχτα προσευχής στα κελιά της μονής, προσφέροντας διάφορες εργασίες για την καθαριότητα και την προετοιμασία του μοναστηριού κατά τη διάρκεια του πανηγυριού. Μετά το τέλος της λειτουργίας το κόλλυβο μεταφέρεται μαζί με την εικόνα της Παναγίας και με τη συνοδεία της πομπής των πανηγυριωτών από το Ηγουμενείο στην τραπεζαρία της μονής, όπου παρατίθεται πάνδημο γεύμα. Μετά το τέλος του γεύματος κάθε προσκυνητής ασπάζεται τη θαυματουργή εικόνα της Παναγίας, δέχεται από τον ιερέα κόλλυβα και αφήνει τον οβολό του για την αντιμετώπιση των εξόδων του γεύματος.
- Φωτογραφίες: Χρήστος Μπόνης/Eurokinissi
- Πληροφορίες: Wikipedia