Επισκεφθήκαμε το κτήμα Λαζαρίδη στο Καπανδρίτι, μια εκδρομή οινογνωσίας για τα μυστικά του κρασιού !
Δοκιμάσαμε τις ποικιλίες του οινοποιείου Οινότρια Γη, περιηγηθήκαμε στους αμπελώνες έκτασης 200 στρεμμάτων με φόντο τη λίμνη Μαραθώνα και μάθαμε την ιστορία του οίνου σε ένα καταπληκτικό μουσείο με κελάρια, συλλογές και εκθέματα από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα, το οποίο αξίζει να επισκεφθεί οποιοσδήποτε λατρεύει την κουλτούρα και την ιεροτελεστία του κρασιού.
Οι Αθηναίοι είμαστε τυχεροί. Για να απολαύσουμε καλό κρασί στον τόπο που παράγεται δεν χρειάζεται να ταξιδέψουμε μακριά. Η Αττική φημίζεται για τους ξακουστούς αμπελώνες της. Είτε στα Μεσόγεια, είτε λίγο πιο βόρεια, γύρω από τη λίμνη του Μαραθώνα υπάρχουν πολλοί και ωραίοι αμπελώνες που αποτελούν μια ιδανική εκδρομή οινογνωσίας για τους λάτρεις του κρασιού και της γαστρονομίας. Σε μια τέτοια εξόρμησή μας επισκεφθήκαμε την Οινότρια Γη στο Καπανδρίτι, το κτήμα του Κώστα Λαζαρίδη, ενός από τους πιο καλούς και φημισμένους οινοπαραγωγούς στην Ελλάδα.
Ένας αμπελώνας μισή ώρα από την Αθήνα
Αφήνοντας πίσω μας τη βαβούρα της πόλης, πήγαμε μέσω της εθνικής οδού Αθηνών-Λαμίας στο Καπανδρίτι και από εκεί μέσω μιας εύκολης διαδρομής, φτάσαμε σχεδόν μισή ώρα μετά, στην Οινότρια Γη. Εδώ ο Κώστας Λαζαρίδης -η έδρα του οποίου είναι στη Δράμα όπου παράγει από το 1979, σε συμβατικής καλλιέργειας αμπελώνες έκτασης περίπου 3000 στρεμμάτων, λευκά, ροζέ και ερυθρά φημισμένα κρασιά, κάτω από τις οικογένειες του Αμέθυστου, του Chateau Julia και του Domaine Costa Lazaridi-, έχει δημιουργήσει έναν πολυχώρο που στόχο έχει να προσφέρει σε όλους, μυημένους και αμύητους στην κουλτούρα του κρασιού, μια ολοκληρωμένη οινική εμπειρία.
Το κτήμα στο Καπανδρίτι δημιουργήθηκε το 2000 σε ένα κομψό πέτρινο συγκρότημα 10.500 τμ που περιλαμβάνει ένα μουσείο οίνου, χώρους εκδηλώσεων και οινογνωσίας, αίθουσες συνεδρίων και φυσικά υπόγειες κάβες και κελάρια για την παλαίωση των κρασιών.
Παράλληλα η Οινότρια Γη παράγει το δικό της κρασί, αφού διαθέτει αμπελώνες 200 στρεμμάτων που εκτείνονται γύρω από τη λίμνη του Μαραθώνα, σε ένα σύγχρονο μικρό οινοποιείο. Όπως μας εξηγεί ο Χρήστος Φωτιάδης, διευθυντής του κτήματος, που μας ξεναγεί στο χώρο, «στο Καπανδρίτι παράγονται δύο ετικέτες από τη βιολογική καλλιέργεια των ιδιόκτητων αμπελώνων της Οινότριας Γης. Με τα σταφύλια από αυτούς παράγουμε το Cabernet Sauvignon Αγιωργίτικο και το Syrah Αγιωργίτικο».
Τι έχει η περιοχή γύρω από τη λίμνη του Μαραθώνα που επηρεάζει πολύ θετικά την παραγωγή κρασιού; «Ο υδάτινος αυτός όγκος επηρεάζει ιδιαίτερα το μικροκλίμα της περιοχής. Εμφανής και αναγκαία είναι η υγρασία που προσφέρει κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού στα αμπέλια, γιατί τα αμπέλια μας είναι μη αρδεύσιμα. Χάρη στην πρωινή υγρασία τα αμπέλια συντηρούνται και αναπτύσσουν τον καρπό, ενώ κατά τη διάρκεια του χειμώνα η λίμνη δεν αφήνει να αναπτυχθούν τόσο ακραίες θερμοκρασίες. Πάντα, σε σχέση με το Καπανδρίτι, η λίμνη είναι γύρω στους 3 με 4 βαθμούς Κελσίου κάτω», λέει ο Χρήστος Φωτιάδης.
Εκεί που παράγεται το κρασί: Από τον τρύγο στην εμφιάλωση
Το οινοποιείο βρίσκεται περίπου ένα χιλιόμετρο μακριά από το κτήμα της Οινότριας Γης. Περιβαλλοντολογικοί λόγοι απαγόρευαν την εγκατάσταση του οινοποιείου μέσα στο κτήμα, γιατί βρισκόμαστε στη λεκάνη απορροής της λίμνης του Μαραθώνα, οπότε για λόγους προστασίας των υδάτων δεν επιτρέπεται η εγκατάσταση οποιασδήποτε βιομηχανικής μονάδας στο σημείο αυτό. Ο Κώστας Λαζαρίδης, εκτιμώντας ότι η περιοχή μπορούσε να παράγει κόκκινα κρασιά με πλούσια γεύση, φύτεψε το 2000 σε μια έκταση 200 στρεμμάτων με αργιλώδες έδαφος με ψηλή αναλογία ασβεστίου σε ένα υψόμετρο μεταξύ 200-300 μέτρων, τα αμπέλια της Οινότριας Γης. Η πρώτη εμφιάλωση έγινε πέντε χρόνια μετά, το 2005, όταν δημιουργήθηκε μια ξεχωριστή ετικέτα της εταιρείας με την ονομασία αυτού του κτήματος στο Καπανδρίτι.
Η παραγωγή του κρασιού είναι μια ολόκληρη ιεροτελεστία. Από την Αρχαία Ελλάδα μέχρι τις μέρες μας η διαδικασία είναι ίδια. Αλλάζουν μονάχα τα μέσα, τα σκεύη, η τεχνολογία που βοηθούν για να φτάσει το σταφύλι από το αμπέλι στο οινοποιείο και από εκεί στην κάβα και το ποτήρι μας.
«Τα λευκά κρασιά δεξαμενής, από τον Αύγουστο που ξεκινάει ο τρύγος, μπορούν να βγουν στην αγορά» μας εξηγεί ο Χρήστος Φωτιάδης. «Η διαδικασία είναι: χειρωνακτικός τρύγος νωρίς το πρωί. Μπαίνουμε με φακούς μέσα στον αμπελώνα για να πάρουμε σταφύλια γεμάτα χυμούς, τα οποία είναι σε χαμηλή θερμοκρασία. Τα οδηγούμε στο οινοποιείο όπου γίνεται μία διαλογή, μια μηχανική επεξεργασία, η σταφυλομάζα οδηγείται σε δεξαμενή, εκεί γίνονται κάποιες διεργασίες για να πάρεις καθαρό χυμό, τα υπόλοιπα πιέζονται ευγενικά και σε όλη την υπόλοιπη ποσότητα μετά προστίθενται ζυμομύκητες για να ξεκινήσει η αλκοολική ζύμωση που μπορεί να κρατήσει περίπου εφτά ημέρες. Το κρασί μετά οδηγείται σε δεξαμενές όπου και περιμένει, κάνεις κάποιες διεργασίες με τις λεπτές οινολάσπες και μετά από ένα συνολικό διάστημα τριών μηνών μπορείς να εμφιαλώσεις. Για τα λευκά βαρελίσια κρασιά η ζύμωση λαμβάνει χώρα μέσα σε βαρέλια δρύινα, όπου το κρασί θα παραμείνει για ένα διάστημα τριών-τεσσάρων μηνών και μετά μπορεί να εμφιαλωθεί. Όσον αφορά τα κόκκινα, παραμένουν είκοσι πέντε ημέρες με τα στέμφυλα, βγαίνει μετά το ήδη ζυμωμένο κρασί και παραμένει -όσον αφορά τα δικά μας- από δώδεκα έως είκοσι τέσσερις μήνες και ύστερα, ανάλογα, θα βγει ή στο χρόνο επάνω ή μετά από τρία έως πέντε χρόνια που είναι η κάβα».
Κατεβαίνοντας στα κελάρια του κτήματος, στο υπόγειο, υπάρχουν κάβες στις οποία κάποιες ποσότητες κρασιών για λίγο χρονικό διάστημα παλαιώνουν. Η παλαίωση των κρασιών της Οινότριας Γης είναι 18 μήνες περίπου και για τις δύο ετικέτες.
Διασχίζοντας έναν υποφωτισμένο διάδρομο, νιώθεις σαν να βρίσκεσαι σε μια μεσαιωνική σπηλιά, φωτισμένη ατμοσφαιρικά με δάδες, ή στο υπόγειο ενός παλιού κάστρου. Μια αίσθηση άλλης εποχής.
Ρωτάω σε τι συνθήκες ωριμάζει το κρασί. «Χαμηλή θερμοκρασία, γύρω στους 16 βαθμούς και μία σχετική υγρασία. Για λόγους οικονομίας είναι καλύτερα να γίνεται η ωρίμαση σε υπόγεια κελάρια, γιατί υπάρχει στο χώρο μια φυσική χαμηλή θερμοκρασία. Τα παλιά χρόνια δεν υπήρχαν ψυκτικά μηχανήματα, τώρα πια αυτή η διαδικασία υποβοηθείται με μηχανικά μέσα».
Πατητήρια του 5ου αιώνα π.Χ. και μπουκάλια έργα-τέχνης ζωγραφισμένα στο χέρι
Ένα επίπεδο πιο πάνω από τα κελάρια, βρίσκεται το Μουσείο Οίνου του κτήματος, το οποίο ξεκίνησε να λειτουργεί το 2012. Είναι αφιερωμένο στην ιστορία του κρασιού, την οποία αφηγείται μέσα από ιστορικής αξίας εκθέματα από όλη την Ευρώπη, τα οποία έχουν μεγάλο λαογραφικό ενδιαφέρον, όπου μαθαίνεις τα πάντα για το κρασί, από τον τρόπο που παραγόταν από την αρχαιότητα έως τις μέρες μας, μέχρι την βαρελοποιία, τον τρύγο, την απόσταξη, τη φύλαξη, την ωρίμανση, το φελλό κ.ά.
«Εδώ μπορεί κανείς να δει πράγματα, εκτός από το κρασί, και για την απόσταξη, αλλά και για την παραγωγή των παραδοσιακών βαλσαμικών ξυδιών» εξηγεί ο κ. Φωτιάδης. «Οι επισκέπτες έχουν τη δυνατότητα να περιηγηθούν μόνοι στους χώρους του μουσείου και μέσω των οπτικοακουστικών μέσων και των πληροφοριών που είναι αναρτημένες να λάβει μία σφαιρική γνώση σχετικά με την ιστορία του κρασιού, με το αμπέλι, την καλλιέργειά του και των προϊόντων που παράγονται από αυτό, παράλληλα να δει αυθεντικά εκθέματα, σκεύη, εργαλεία, μηχανήματα, από το 1600 μέχρι σήμερα, από όλη την Ευρώπη, και αναπαραστάσεις από τον 5ο αιώνα π.Χ.».
Οι Αρχαίοι Έλληνες είχαν ΠΟΠ κρασιά από το 425 π.Χ.
Μέσα στο μουσείο συνειδητοποιείς ότι η ιστορία του κρασιού είναι τόσο παλιά όσο και ο άνθρωπος. Το νέκταρ των θεών, η μικρή γαστρονομική απόλαυση που αποτελεί μια μεγάλη ιεροτελεστία, έχει τις ρίζες της πολύ βαθιά, στα αρχαία αμπέλια και στον τρύγο, μια κουλτούρα σύμφυτη με τον ανθρώπινο πολιτισμό. Μπροστά μας βλέπουμε ένα αρχαίο πλοίο, ένα κομμάτι του για την ακρίβεια. Μια εντυπωσιακή ξύλινη εγκατάσταση φορτωμένη με αμφορείς, η οποία αναπαριστά τον τρόπο με τον οποίο οι Αρχαίοι Έλληνες μετέφεραν το κρασί, διασχίζοντας ολόκληρη τη Μεσόγειο.
«Εδώ έχουμε μια αναπαράσταση ενός αρχαίου εμπορικού πλοίου, μιας ολκάδας, και θέλαμε να δείξουμε τον τρόπο με τον οποίο στοίβαζαν τους αμφορείς όταν ήθελαν να μεταφέρουν κρασί. Οι αμφορείς σφραγίζονταν είτε με δέρματα είτε με ξύλο και με γύψο και πολλές φορές οι αμφορείς ήταν εγχάρακτοι με τον τόπο καταγωγής του κρασιού και τον παραγωγό όταν ήταν ξακουστός. Περίπου από το 200 έως το 500 π.Χ. είχαμε ουσιαστικά την πρώτη τυποποίηση». Ονομαστοί ήταν για παράδειγμα, μεταξύ άλλων, ο Θάσιος Οίνος, ο Μαρώνειος και ο οίνος από τη Σάμο. Από το 425 π.Χ. οι αρχαίοι Έλληνες είχαν νόμους για την προστασία ονομασίας προέλευσης του κρασιού, τα γνωστά σήμερα ΠΟΠ, ώστε να προφυλάσσουν την ποιότητα του παραγόμενου προϊόντος από συγκεκριμένες περιοχές.
Στο τέλος της περιήγησης του μουσείου οίνου, σε μια τεράστια γυάλινη βιτρίνα μήκους πάνω από δέκα μέτρα,φιλοξενείται μια υπέροχη συλλογή με τιρμπουσόν, παλιά και καινούργια ανοιχτήρια κρασιού σε πρωτότυπα σχέδια από όλο τον κόσμο. Αριστερά υπάρχει μια πλούσια κάβα όπου φυλάγονται ετικέτες κόκκινων κρασιών από τους αμπελώνες Λαζαρίδη από το 1992. Άλλωστε το κτήμα εδώ, η Οινότρια Γη, ειδικεύεται στην παραγωγή των ερυθρών.
Τι ισχύει τελικά με την παλαίωση των κρασιών; «Είναι αστικός μύθος ότι το παλιό κρασί, είναι καλό κρασί» εξηγεί ο Χρήστος Φωτιάδης. «Το να επηρεάσει θετικά η παλαίωση ένα κρασί έχει πολλές προϋποθέσεις, από το πώς καλλιεργήθηκε, το πώς οινοποιήθηκε, το πώς εμφιαλώθηκε και το πώς συντηρήθηκε στο πέρασμα του χρόνου. Δεν είναι κανόνας ότι η παλαίωση σώνει και καλά βοηθάει το κρασί».
Ανεβαίνοντας πάνω, σε έναν χώρο σαν ξύλινο μπιστρό, με περιμένει μια ευχάριστη εμπειρία οινογνωσίας. Ένα πλατό με τυριά και αλλαντικά και δύο ποτήρια για να δοκιμάσω τα ερυθρά κρασιά της Οινότριας Γης. Είναι κάτι που το κτήμα, προσφέρει σε κάθε επισκέπτη, στο τέλος της περιήγησής του στο μουσείο οίνου. Υπάρχουν παράλληλα κάποια συγκεκριμένα πακέτα που περιλαμβάνουν γευσιγνωσία συνοδευόμενη με ξενάγηση και προσφέρουν μια ολοκληρωμένη οινική εμπειρία, κατόπιν συνεννόησης. Οι τιμές γι' αυτά ξεκινούν για δύο άτομα από €50 συν ΦΠΑ. Παρέες δέκα ατόμων και άνω μπορούν με €30 ο καθένας να έχουν και έναν μικρό μπουφέ.
Info: Το Κτήμα Οινότρια Γη και το Μουσείο Οίνου Κώστα Λαζαρίδη λειτουργεί για το κοινό καθημερινά από τις 09:00 έως τις 17:30 και Σαββατοκύριακα από τις 11:00 έως τις 15:00.
domaine-lazaridi.gr