Παρακολουθώντας τα stories του Instagram, ποτέ δεν ξέρεις τι θα ανακαλύψεις. Άλλοτε είναι κάποια μυστική παραλία, άλλοτε ένα ταβερνάκι χωμένο σε ένα χωριό και άλλοτε ένα μέρος που δεν γνώριζες.
Μια από αυτές τις ημέρες, ανοίγοντας τα stories φίλων και γνωστών, πετάχτηκε μπροστά μου ένας αρχαιολογικός θησαυρός. Βλέποντας το τοπίο, πίστεψα, αφελώς, ότι πρόκειται για τη Δήλο, αλλά έκανα λάθος.
Η λεζάντα έγραφε Δεσποτικό και η αναζήτηση στην Google ξεκίνησε.
Πρόκειται για ένα νησάκι, ανοιχτό μουσείο, δίπλα την Αντίπαρο.
Η πρόσβαση στο Δεσποτικό γίνεται με καραβάκι ή σκάφος. Το νησάκι θα σας ανταμείψει με το κάλλος του, καθώς, εκτός από τη μεγάλη αρχαιολογική του αξία, διαθέτει υπέροχες παραλίες. Το Λιβάδι, για παράδειγμα, με τη χρυσή άμμο και τα πεντακάθαρα νερά, υπόσχεται στιγμές δροσιάς και ξεγνοιασιάς.
Δεσποτικό: Ένας αρχαιολογικός θησαυρός
Η ιστορία του ξεκινά τον 6ο αιώνα π.Χ., όταν οι Πάριοι αποφάσισαν να ισχυροποιηθούν, ιδρύοντας το ιερό του Απόλλωνα, ως μια απάντηση στην κυριαρχία των Αθηναίων στη Δήλο.
Ειδικότερα, στη θέση Μάντρα Δεσποτικού, που ανασκάπτεται από το 1997, έχει έρθει στο φως μια εκτεταμένη εγκατάσταση και ένα από τα σημαντικότερα λατρευτικά κέντρα στο κεντρικό Αιγαίο. Τα πρωιμότερα δείγματα δραστηριότητας ανάγονται στην Πρώιμη Εποχή του Σιδήρου, ενώ η περίοδος της ύψιστης ακμής τεκμηριώνεται περίπου στα μέσα του 6ου αι. π.Χ., όταν ιδρύεται το οριοθετημένο με περίβολο τέμενος του Απόλλωνα, έκτασης 1.600 τ.μ.
Η ανασκαφή έχει αποκαλύψει 88 θραύσματα μαρμάρινων κούρων και 40 μαρμάρινες βάσεις αγαλμάτων διαφορετικών τύπων, που αποτελούν και τα εντυπωσιακότερα αναθήματα στο ιερό, συνιστώντας το μεγαλύτερο γνωστό σήμερα σύνολο στις Κυκλάδες.
Εκτός τεμένους αναπτύσσεται μία μεγάλη εγκατάσταση με κτίρια και κτιριακά συγκροτήματα ποικίλης χρήσης (κατοικίες, εστιατόρια, αποθήκες, χώροι φύλαξης ζώων κ.ά.).
Ενδεικτική του μεγέθους της εγκατάστασης ήταν η αποκάλυψη το 2020 ενός εκτενούς και πολύπλοκου συστήματος συλλογής και διαχείρισης υδάτων, αποτελούμενου από δεξαμενές και κτιστό αγωγό, που εκτεινόταν στις υπώρειες του λόφου νότια του ιερού.
Τα πλουσιότατα αρχαιολογικά ευρήματα σε διάφορες θέσεις του νησιού (Ζουμπάρια, Μάντρα, Χειρόμυλος, Λιβάδι κ.α.) χρονολογούνται σε διάφορες εποχές (Πρωτοκυκλαδική, Γεωμετρική, Αρχαϊκή, Κλασική, Ρωμαϊκή κ.α.) και δείχνουν τη σύνδεση του νησιού με την ηπειρωτική Ελλάδα, την Ανατολική Μεσόγειο, ακόμα και τη Βόρεια Αφρική.
Ανάμεσα στα ευρήματα αυτά περιλαμβάνονται τάφοι, λείψανα και αρχιτεκτονικά μέλη (σπόνδυλοι, κιονόκρανα, τρίγλυφα κ.λπ.) από οικίες και άλλα κτήρια (π.χ. βοηθητικοί χώροι ιερού), ερείπια δωρικού ναού (περίπου 500 π.Χ.), βωμός αφιερωμένος στην Εστία Ίσθμια (των Κλασικών χρόνων), πήλινα ειδώλια, αλάβαστρα, κοτύλες, αρύβαλλοι, σφραγιδόλιθοι κ.α.
