Ο Τζο Μπάιντεν, ο οποίος θα ορκιστεί την Τετάρτη 20 Ιανουαρίου, πρόεδρος των ΗΠΑ, έχει βιώσει μεγάλες απώλειες στη ζωή του.
Αρχικά με τον θάνατο της πρώτης γυναίκας του και της κόρης τους και στη συνέχεια με τον θάνατο του γιου του Μπο, από καρκίνο του εγκεφάλου. Στα απομνημονεύματά του, με τίτλο «Promise Me, Dad: A Year Of Hope, Hardship And Purpose», περιγράφει δραματικά τους τελευταίους μήνες ζωής του γιου του:
Η περιγραφή του
Μία εβδομάδα πριν από τα Χριστούγεννα του 1972, όταν ήμουν ένας νεοεκλεγείς 30χρονος γερουσιαστής των ΗΠΑ, ενθουσιασμένος που βρισκόμουν στην Ουάσιγκτον παίρνοντας συνεντεύξεις από το προσωπικό, έλαβα ένα τηλεφώνημα. Η σύζυγός μου Νέιλια και η 18 μηνών κόρη μας, Ναόμι, είχαν πεθάνει σε αυτοκινητικό δυστύχημα κατά τη διάρκεια εξόδου τους για ψώνια. Οι γιοι μας Μπο και Χάντερ ήταν επίσης στο αυτοκίνητο. Τους τράβηξαν έξω ζωντανούς, αλλά πέρασαν εβδομάδες ολόκληρες στο νοσοκομείο.
Ο πόνος στην αρχή φαινόταν αφόρητος. Θυμάμαι έντονα, αφού πέθανε η Νέιλια, δεν μπορούσα να ανοίξω ούτε την ντουλάπα στην κρεβατοκάμαρά μας. Θυμάμαι την αγωνία μυρίζοντας το άρωμά της στα μαξιλάρια και κοιτάζοντας το άδειο σημείο στον νιπτήρα του μπάνιου που βρισκόταν η οδοντόβουρτσά της. Δεν μπορούσα να μείνω σε αυτή την κρεβατοκάμαρα. Πούλησα το σπίτι μου.
Μου πήρε πολύ καιρό να θεραπευτώ, αλλά τα κατάφερα, με πολλή υποστήριξη, και ξαναέφτιαξα τη ζωή μου και την οικογένειά μου. Με την πάροδο των χρόνων, διαπίστωσα ότι η παρουσία μου πάντα φέρνει κάποια παρηγοριά σε άτομα που έχουν υποστεί ξαφνική και απροσδόκητη απώλεια. Όχι επειδή έχω κάποια ιδιαίτερη δύναμη, αλλά επειδή το έχω βιώσει κι εγώ. Ξέρουν ότι έχω την αίσθηση του βάθους του πόνου τους. Με εκπλήσσει πόσος κόσμος ζει με καταστροφικές απώλειες. Γι’ αυτό και προσπαθώ να προσέχω, ανά πάσα στιγμή, τη διαφορά που μπορεί να κάνει μια μικρή ανθρώπινη χειρονομία στους ανθρώπους που έχουν ανάγκη για να τους πω ότι: Σε καταλαβαίνω. Δεν είσαι μόνος.
Η επίσκεψη στην οικογένεια αστυνομικού που μόλις είχε χάσει τη ζωή του
Το 2014, πολλά χρόνια μετά τη δική μου τραγωδία, πήγα στο Μπρούκλιν με τη δεύτερη σύζυγό μου, Τζιλ, για να επισκεφθώ την οικογένεια ενός αστυνομικού που δολοφονήθηκε λίγες ημέρες πριν από τα Χριστούγεννα. Ο Γουέντζιαν Λιου, μόλις 32 ετών, και άλλος ένας αστυνομικός δολοφονήθηκαν από έναν ένοπλο ενώ βρίσκονταν στο περιπολικό τους, απλώς κάνοντας τη δουλειά τους.
Στο σπίτι του συνάντησα έναν μεταφραστή, επειδή οι γονείς του Λιου δεν αισθάνονταν άνετα να μιλήσουν αγγλικά, προτιμώντας τη μητρική τους γλώσσα, τα κινέζικα. Ο πατέρας του Λιου, Γουέι Τανγκ, με αγκάλιασε όταν μπήκαμε και άγγιξε το πρόσωπό μου. Ήταν ένα μικρόσωμος άνθρωπος που προσπαθούσε να παραμείνει γενναίος. «Ευχαριστώ», είπε ξανά και ξανά, ενώ η σύζυγός του στεκόταν σε απόσταση και υποκλίθηκε ευγενικά. Η νεαρή και όμορφη γυναίκα του Λιου, Σάνι, ήταν επίσης εκεί. Της έδωσα τον προσωπικό μου αριθμό τηλεφώνου. «Όταν θα είσαι χάλια και θα νιώθεις τύψεις να ενοχλήσεις την οικογένεια και τους φίλους σου», της είπα, «σήκωσε το τηλέφωνο και πάρε με». Έχω την αίσθηση ότι δεν πίστευε πως μιλούσα ειλικρινά. Αλλά όντως το εννοούσα.
Έχω μια μεγάλη λίστα με αγνώστους που έχουν τον προσωπικό μου αριθμό και μια πρόσκληση για κλήση -και πολλοί από αυτούς το έχουν κάνει. Όταν φύγαμε, μετά από σχεδόν μία ώρα, ο πατέρας του Λιου με κράτησε σφιχτά, σαν να μην άντεχε να με αφήσει. Σταθήκαμε για πολλή ώρα αγκαλιασμένοι έξω από το σπίτι όπου ζούσε με τον μοναχογιό του. Απλά δύο πατεράδες.
Η διάγνωση του γιου του με όγκο στον εγκέφαλο
Αυτό που δεν είχα πει σε κανέναν τότε -εκτός από τον πρόεδρο Ομπάμα- ήταν πως έναν χρόνο πριν, ο μεγαλύτερος γιος μου είχε διαγνωστεί με γλοιοβλάστωμα εγκεφάλου, σταδίου 4. Η μέση διάρκεια ζωής μετά τη διάγνωση αυτού του τύπου καρκίνου είναι 12-14 μήνες. Ίσως δύο στα 100 άτομα να ζήσουν περισσότερο. Άρα αυτό σημαίνει ότι κάποιοι τον νικάνε. Γιατί, λοιπόν, όχι και ο Μπο; Είχε σίγουρα ένα σταθερό σύστημα υποστήριξης. Η σύζυγός του, Χάλι, ήταν ο βράχος του. Η μικρή του αδελφή Άσλεϊ θα ήταν εκεί στο πλευρό του κατά τη διάρκεια των θεραπειών, προσφέροντας άνευ όρων αγάπη. Ο άλλος μου γιος, ο Χάντερ, ήταν το μυστικό όπλο του Μπο. Σε όλη του τη ζωή, η αποστολή του ήταν να προστατεύει τον αδελφό του. Ήταν πάντα εκεί ο ένας για τον άλλον, από τότε που ήταν μικρά παιδιά, και τίποτα δεν είχε αλλάξει. «Το ξέρεις ότι θα μπορούσα να πάρω τη θέση σου, εάν γινόταν, Μπο», του είπε ο Χάντερ την ημέρα που θα έκανε την εγχείρηση. Και όλοι μας ξέραμε ότι το εννοούσε.
Ο Μπο ήταν αποφασισμένος να πολεμήσει -τα στατιστικά βέβαια έλεγαν το αντίθετο. Αμέσως μετά τη διάγνωση, ξεκίνησε έναν μαραθώνιο. Και προτίμησε την πιο επιθετική δυνατή θεραπεία -χειρουργική επέμβαση, ακτινοβολίες, τριπλάσια ποσότητα του τυπικού φαρμάκου χημειοθεραπείας. Εν τω μεταξύ, μου είχε δώσει αυστηρές εντολές να μην προδώσω την ανησυχία μου μπροστά σε άλλους.
Στα 45 του, ο Μπο ήταν ήδη ένα ανερχόμενο αστέρι στην πολιτική. Ήταν έτοιμος να ολοκληρώσει τη δεύτερη θητεία του ως γενικός εισαγγελέας του Ντέλαγουερ και είχε ήδη δηλώσει την πρόθεσή του να κατέβει για υποψήφιος κυβερνήτης το 2016. Ήμουν αρκετά σίγουρος ότι θα μπορούσε να κατέβει ακόμη και για πρόεδρος κάποια μέρα.
Έτσι, όταν ο Μπαράκ Ομπάμα κι εγώ επανεκλεγήκαμε το 2012, είχα αρχίσει να σκέφτομαι σοβαρά να αποσυρθώ και να εστιάσω στην πολιτική καριέρα του Μπο. Μέχρι το τέλος του 2014, είχε ήδη ξεπεράσει τον μέσο χρόνο επιβίωσης για κάποιο άτομο με πολύμορφο γλοιοβλάστωμα. Ωστόσο, έχασε την αίσθηση στο δεξί του χέρι. Επιπλέον, η ακτινοβολία και η χημειοθεραπεία είχαν καταστρέψει το μέρος του εγκεφάλου που ελέγχει την ικανότητα να ονομάζει πράγματα.
Στη συνέχεια, τον Φεβρουάριο του 2015, ο γιατρός του Μπο με κάλεσε για να μου πει ότι τα καρκινικά κύτταρά του πολλαπλασιάστηκαν πολύ γρήγορα και σε νέα σημεία. Όταν έκλεισα το τηλέφωνο, η Τζιλ κι εγώ κοιταχτήκαμε και αγκαλιαστήκαμε. Υπήρχε πιο επιθετική θεραπεία, συμπεριλαμβανομένης της χειρουργικής επέμβασης, της ανοσοθεραπείας και της ένεσης ενός ειδικά κατασκευασμένου ζωντανού ιού για την ενεργοποίηση του ανοσοποιητικού συστήματος του Μπο. Θα ήταν το πρώτο άτομο που θα λάμβανε αυτή τη συνδυασμένη θεραπεία και ο κίνδυνος ήταν τεράστιος. Ανακάλυψα αργότερα από τους επαγγελματίες του ιατρικού κλάδου πως ο Μπο δεν έδειξε ποτέ φόβο. Ήθελε να του δώσουν οι γιατροί ό,τι μπορούσαν για να τον σώσουν. Συνέχισε να τους καθησυχάζει ότι θα μπορούσε να το χειριστεί.
Το απίστευτο ενδιαφέρον του Μπαράκ Ομπάμα για τον γιο τού Μπάιντεν - Προσφέρθηκε να του δώσει δανεικά
Στα εβδομαδιαία ιδιωτικά μεσημεριανά γεύματα στο Οβάλ Γραφείο, ο Μπαράκ Ομπάμα με ρωτούσε συχνά για τον Μπο. Καθώς του εξήγησα πως οι επόμενες διαδικασίες ήταν αχαρτογράφητες περιοχές, αλλά η μόνη μας ελπίδα, τον κοίταξα και τον είδα με δάκρυα στα μάτια. Ο Μπαράκ δεν εξέφραζε ποτέ, ούτε δημόσια ούτε ιδιωτικά, τα συναισθήματά του και ένιωσα άσχημα. Τελικά, βρέθηκα εγώ να τον παρηγορώ.
Σε ένα άλλο από τα μεσημεριανά μας γεύματα, παραδέχθηκα στον Μπαράκ ότι η Τζιλ και εγώ σκεφτόμασταν να βάλουμε δεύτερη υποθήκη στο σπίτι μας για να βοηθήσουμε, γιατί ο Μπο δεν εργαζόταν πλέον. «Μην το κάνεις αυτό», είπε ο Μπαράκ με μια δύναμη που με εξέπληξε. Σηκώθηκε από την καρέκλα του, περπάτησε πίσω μου και έβαλε τα χέρια του στους ώμους μου. «Θα σου δώσω εγώ τα λεφτά. Τα έχω. Θα με ξεπληρώσεις αργότερα».
Τις επόμενες εβδομάδες, έγινε όλο και πιο ξεκάθαρο ότι ο Χάντερ ήταν η πηγή στήριξης του Μπο. Ήταν σε όλες τις εξετάσεις, στεκόταν στη γωνία του μηχανήματος μαγνητικής τομογραφίας, ώστε να μπορεί να τρίβει το πόδι του Μπο και να του μιλά για να τον κρατά ήρεμο. Οτιδήποτε ζητούσε ο Μπο -νερό, φρούτα ή ένα σάντουιτς- ο Χάντερ έτρεχε να του το φέρει. Ξάπλωνε στην άκρη του κρεβατιού του για να είναι δίπλα του. Και ήταν εκεί λίγο πριν μπει στο χειρουργείο.
«Σας παρακαλώ, προσέξτε τον Μπο»: Η έκκληση στη νεκρή γυναίκα του
Εκείνο το βράδυ στο κρεβάτι έκανα την προσευχή μου και μια ειδική έκκληση στη Νέιλια και στη μαμά μου: «Σας παρακαλώ. Σας παρακαλώ. Προσέξτε τον Μπο. Και δώστε μου τη δύναμη να χειριστώ ό,τι συμβεί». Δύο ημέρες μετά την εγχείρηση, ο Μπο σηκώθηκε και περπάτησε. Αναθαρρήσαμε όλοι.
Όμως, πολύ σύντομα το οίδημα στον εγκέφαλό του άρχισε να μεγαλώνει και οι γιατροί έπρεπε να τον κρατήσουν σε καταστολή. Κάποιος από την οικογένεια βρισκόταν συνεχώς στο κρεβάτι του Μπο. Λέγαμε στον εαυτό μας ότι θα συνερχόταν. Πως υπήρχε ακόμη ελπίδα. Αλλά ένιωθα αβοήθητος. Έκανα ό,τι μπορούσα, το οποίο σήμαινε να τον επισκέπτομαι νωρίς σχεδόν κάθε πρωί, πριν ξεκινήσω το επίσημο πρόγραμμά μου, και πάλι κάθε βράδυ όταν τελείωνα. Ακόμα και τώρα θυμάμαι κάθε βήμα και κάθε στροφή σε αυτό το νοσοκομείο.
Το τραγούδι του Έλτον Τζον που τραγούδησε στον γιο του ο Τζο Μπάιντεν
Προσπαθούσα να αποφεύγω κάποια συγκεκριμένα σημεία του νοσοκομείου, όπου τα δωμάτια ήταν γεμάτα από ασθενείς που δεν θα τα κατάφερναν. Αλλά αυτό δεν θα συνέβαινε στον γιο μου, έλεγα στον εαυτό μου καθώς έστριβα στη γωνία πριν μπω στο δωμάτιο του Μπο. Και λίγο πριν φτάσω εκεί, άρχιζα να αναρωτιέμαι. Χαμογέλα, έλεγα στον εαυτό μου. Χαμογέλα. Χαμογέλα. Ένα βράδυ, είπα στον Μπο ότι ο Έλτον Τζον ήταν στον Λευκό Οίκο εκείνη την ημέρα. Τα μάτια του Μπο ήταν κλειστά, αλλά μπορώ να πω ότι με άκουσε.
«Θυμάσαι όταν πήγαινα εσένα και τον Χάντερ στο σχολείο;», του είπα. «Τότε που οι τρεις μας τραγουδούσαμε αυτό το τραγούδι όσο πιο δυνατά μπορούσαμε; Το "Crocodile Rock"». Τα αγόρια ήταν 4 και 5 ετών όταν αυτό το τραγούδι είχε γίνει χιτ, όταν είχαμε μείνει οι τρεις μας. Μετά τον θάνατο της Νέιλια, πριν γνωρίσω την Τζιλ.
Άρχισα να τραγουδάω τους στίχους στον Μπο, σιγανά, ώστε να ακούμε μόνο οι δυο μας. Αλλά μετά τους πρώτους στίχους, άρχισα να συγκινούμαι και δεν ήμουν σίγουρος αν μπορούσα να συνεχίσω. Ο Μπο δεν άνοιξε τα μάτια του, αλλά μπορούσα να δω μέσα από τα δάκρυά μου ότι χαμογελούσε. Έτσι, συγκεντρώθηκα να συνέχισα να τραγουδάω, τουλάχιστον όσους στίχους από το τραγούδι θυμόμουν.
Η επιδείνωση της κατάστασης της υγείας του Μπο Μπάιντεν
Καθώς η κατάσταση της υγείας του επιδεινώθηκε, ήμουν παγιδευμένος επί ημέρες στην αίθουσα αναμονής του νοσοκομείου, την οποία η ομάδα επικοινωνίας του Λευκού Οίκου είχε μετατρέψει σε ιδιωτικό χώρο όπου μπορούσα να κάνω ασφαλείς κλήσεις. Για πρώτη φορά ένιωσα δυσαρέσκεια που έπρεπε να στρέψω την προσοχή μου σε οτιδήποτε άλλο εκτός από τον Μπο -μια νέα κρίση στο Ιράκ.
Κάποια στιγμή, ο Μπαράκ Ομπάμα με κάλεσε να παίξουμε γκολφ. Ανησυχούσε για μένα, εξήγησε, και ήλπιζε να αποσπάσει την προσοχή μου για λίγες ώρες. Η Τζιλ με ενθάρρυνε να πάω. Το χειρότερο είναι πως δεν θυμάμαι καν αν πήγα ή όχι.
Το βράδυ του θανάτου
Λίγες ημέρες μετά, ο Μπο είχε μια δύσκολη νύχτα και το επόμενο απόγευμα, μόλις και μετά βίας ανταποκρινόταν. Αυτό που συνέβαινε στον εγκέφαλό του δεν ήταν πλέον αναστρέψιμο, είπαν οι γιατροί. Δεν υπήρχε σωτηρία για τον Μπο. «Δεν θα συνέλθει». Αυτές ήταν οι τρεις πιο λυπηρές λέξεις που έχω ακούσει ποτέ στη ζωή μου.
Τα παιδιά του Μπο έφτασαν στο νοσοκομείο εκείνο το βράδυ. Οι πράκτορες της Μυστικής Υπηρεσίας, πολλοί από τους οποίους ήταν μαζί με την οικογένειά μας για περισσότερο από 6 χρόνια, έσκυψαν τα κεφάλια τους και κοίταξαν το μαρμάρινο πάτωμα ή γύρισαν από την άλλη, ώστε κανείς να μην τους δει να κλαίνε την ώρα που περνούσαν η Νάταλι και ο Χάντερ. Κανείς δεν έφυγε από το νοσοκομείο εκείνο το βράδυ. Περιμέναμε, όλοι μαζί. Ο Χάντερ έφυγε για λίγο από τον όροφο, λίγο μετά τις 19:00, για να πάρει φαγητό για την οικογένεια. Και λίγο αργότερα, η αναπνοή του Μπο φάνηκε να σταματά. Δεν υπήρχε καταγραφή καρδιακού παλμού στο μόνιτορ.
Όταν ο Χάντερ επέστρεψε, έσκυψε για να φιλήσει τον αδελφό του και έβαλε το χέρι του πάνω από την καρδιά του Μπο. Η καρδιά του τότε άρχισε να χτυπά ξανά. Δεν κράτησε πολύ.
30 Μαΐου. 7:51 μ.μ. «Συνέβη», έγραψα στο ημερολόγιό μου. «Θεέ μου, το αγόρι μου. Το όμορφο αγόρι μου».
Η Τζιλ κι εγώ προσγειωθήκαμε στο Ντέλαγουερ περίπου στις 8 μ.μ. το επόμενο βράδυ. Μόλις φτάσαμε στο σπίτι, ήθελε να πάμε στην αποβάθρα μας στη λίμνη για να περπατήσουμε παρέα με τον σκύλο μας. Μετά από ώρα επιστρέψαμε σπίτι και η Τζιλ πήγε για ύπνο, ενώ εγώ κατέληξα μόνος μου σε ένα δωμάτιο, όπου βιβλία και αναμνηστικά ήταν μέσα σε κούτες. Έπρεπε να κάνω κάτι για να κρατήσω το μυαλό μου απασχολημένο, οπότε άρχισα να αδειάζω μερικά από τα κουτιά και να βάζω τα βιβλία στα ράφια. Το τελευταίο κουτί που έπιασα είχε μερικές σελίδες από παλιά οικογενειακά άλμπουμ. Η φωτογραφία στην κορυφή έπεσε. Ήταν του Μπο. Ήταν πιθανώς 8 ή 9 ετών, με πάνινα παπούτσια και σορτς, περπατώντας στο σπίτι που είχα αγοράσει λίγο μετά τον θάνατο της Νέιλια. Στη φωτογραφία, ο Μπο απομακρυνόταν από εμένα, χαμογελώντας και χαιρετώντας.
Ξαφνικά, με κυρίευσαν τα συναισθήματα. Δεν είχα δει αυτή τη φωτογραφία τουλάχιστον τρεις δεκαετίες, αλλά ήταν όπως πάντα τον φανταζόμουν στο μυαλό μου. Πάντα να μου χαμογελά, με αυτό το βλέμμα σιγουριάς. Ο Μπο πάντα έδιωχνε τους φόβους μου. Με είχε σώσει, μαζί με τον Χάντερ, πριν από 40 χρόνια, όταν η Νέιλια και η Ναόμι πέθαναν, και τώρα τι υποτίθεται ότι θα έπρεπε να κάνω εγώ;
Η κηδεία του Μπο Μπάιντεν και ο επικήδειος του Μπαράκ Ομπάμα
Όπως κι εγώ, ο Μπο ήταν δημόσιο πρόσωπο, οπότε ήξερα ότι θα έπρεπε να γίνει δημόσια η κηδεία του. Ο Μπαράκ προσφέρθηκε να εκφωνήσει τον επικήδειο λόγο -κάτι το οποίο αποδεχθήκαμε. Είμαι ακόμα συγκινημένος από τα λόγια του. «Η Μισέλ κι εγώ, και η Σάσα και η Μαλία, όλοι γίναμε μέλη της οικογένειας Μπάιντεν, είμαστε επίτιμα μέλη πια», είπε. «Και ισχύει ο κανόνας της οικογένειας Μπάιντεν: Είμαστε πάντα εδώ για εσάς. Θα είμαστε πάντα».
Όταν τα αδέλφια του Μπο ανέβηκαν για να μιλήσουν, υπήρχε απόλυτη ησυχία. Πονούσαν τόσο και το να μιλήσουν απαιτούσε αξιοσημείωτο θάρρος. «Είναι αδύνατον να μιλάς για τον Μπο χωρίς να μιλάς για τον Χάντερ», είπε η Άσλεϊ. «Ο Χάντερ ήταν ο άνεμος κάτω από τα φτερά του Μπο. Ο Χάντερ του έδωσε το θάρρος και την αυτοπεποίθηση να πετάξει… Δεν υπήρχε απόφαση για την οποία δεν ζητήθηκε πρώτα η γνώμη του Χάντερ, δεν υπήρξε ούτε μία ημέρα που πέρασε χωρίς να μιλήσουν».
Στη συνέχεια, ήρθε η σειρά του Χάντερ να μιλήσει. «Η πρώτη μου ανάμνηση είναι να ξαπλώνω σε ένα κρεβάτι νοσοκομείου δίπλα στον αδελφό μου», ξεκίνησε, περιγράφοντας τις ημέρες που ήταν στο νοσοκομείο, μετά το δυστύχημα με τη μητέρα και την αδελφή του. «Ήμουν σχεδόν 3 ετών. Θυμάμαι τον αδελφό μου, που ήταν ένα χρόνο μεγαλύτερος, να κρατά το χέρι μου, να με κοιτά στα μάτια και να μου λέει: "Σ’ αγαπώ, σ’ αγαπώ, σ’ αγαπώ" ξανά και ξανά. Και 42 χρόνια από τότε, δεν σταμάτησε ποτέ να κρατά το χέρι μου, δεν σταμάτησε ποτέ να μου λέει πόσο με αγαπάει. Και όπως ξεκίνησε, έτσι τελείωσε. Η οικογένειά του ήταν γύρω του, όλοι τον κρατούσαν. Ο καθένας μας του έλεγε: "Σ’ αγαπώ, σ’ αγαπώ, σ’ αγαπώ". Και κρατούσα το χέρι του όταν πήρε την τελευταία του αναπνοή, και ήξερα ότι με αγαπούσε. Και ξέρω ότι το χέρι του δεν θα αφήσει ποτέ το δικό μου».
Είμαι ευλογημένος που έχω μια τέτοια υπέροχη οικογένεια. Όταν ο ένας από εμάς αρχίζει να πέφτει, υπάρχει πάντα κάποιος εκεί για υποστήριξη. «Έλα, μπαμπά», θα έλεγε ο Χάντερ όταν έβλεπε τους ώμους μου να αρχίζουν να τρέμουν.
Τα συλλυπητήρια που δεν θα ξεχάσει ποτέ ο Τζο Μπάιντεν
Από όλα τα θερμά συλλυπητήρια που έλαβα, ξεχώρισα ένα. Συνέβη στο Γουίλμινγκτον , μία ημέρα πριν από την κηδεία του. Ήμουν εκεί με την Τζιλ και την υπόλοιπη οικογένεια για ώρες, δίπλα στο φέρετρο του Μπο, καθώς χιλιάδες φίλοι, γνωστοί και υποστηρικτές περνούσαν να τον αποχαιρετήσουν.
Κάποια στιγμή, γύρισα και είδα τον Γουέι Τανγκ Λιου, τον πατέρα του αστυνομικού που είχε σκοτωθεί πέντε μήνες νωρίτερα. Ο ίδιος και η σύζυγός του είχαν ταξιδέψει 3 ώρες με το αυτοκίνητο από το Μπρούκλιν και στη συνέχεια στάθηκαν για ώρες στην ουρά για να αποχαιρετήσουν τον γιο μου. Ο Γουέι Τανγκ Λιου δεν προσπάθησε καν να μιλήσει, ούτε κι εγώ. Δεν είχε μάθει αγγλικά, ούτε κι εγώ κινέζικα. Απλά ήρθε και με αγκάλιασε. Αυτό σήμαινε τόσα πολλά για μένα -μια αγκαλιά από κάποιον που καταλάβαινε. Με κράτησε σιωπηλά και δεν με άφηνε. Δεν ήταν όπως την τελευταία φορά που συναντηθήκαμε. Αυτή τη φορά ήταν για μένα. «Ευχαριστώ», ήταν το μόνο που μπορούσα να πω. «Σ’ ευχαριστώ. Σ’ ευχαριστώ. Σ’ ευχαριστώ».