Ο αιφνίδιος θάνατος του Κώστα Σγόντζου μας θύμισε ένα αγαπημένο ευρωπαϊκό τηλεπαιχνίδι, που συμπαρουσίασε με τη Δάφνη Μπόκοτα. Τα «παιχνίδια χωρίς σύνορα».
Μπορεί η EBU να περηφανεύεται πια για ένα και μόνο πανευρωπαϊκό πρόγραμμα, εκείνο της Eurovision, ωστόσο, πριν χρόνια (και) οι Ελληνες διασκέδαζαν αφάνταστα με μια άλλη εκπομπή. Τα περίφημα «Παιχνίδια Χωρίς Σύνορα» προβλήθηκαν από την ΕΡΤ για επτά χρόνια, ενώ ως θεσμός έφεραν κοντά δεκάδες πόλεις της Ευρώπης από το 1965 ως και το 1999.
Φερέλπιδες νέοι με τα χρώματα της χώρας τους, ταξίδευαν για την διοργανώτρια πόλη, όπου και λάμβαναν χώρα οι αγώνες κάθε δύο εβδομάδες. Στην πραγματικότητα, η ομάδα εκπροσωπούσε την πόλη της αρχικά και σε δεύτερο χρόνο την χώρα από την οποία προερχόταν. Περίεργες στολές, τεράστιες κατασκευές από αφρολέξ, περιστρεφόμενοι δίσκοι, κυλιόμενοι διάδρομοι και πολύ... νερό και αναρρίχηση ήταν τα στοιχεία των διαφόρων δοκιμασιών που συνέθεταν τα «Παιχνίδια Χωρίς Σύνορα» και έδιναν τη βαθμολογία στις ομάδες και τελικά τη νικήτρια πόλη.
Το αγαπημένο παιχνίδι του Ντε Γκολ
Το ευρωπαϊκό τηλεπαιχνίδι «Παιχνίδια χωρίς Σύνορα» βασίζεται σε γαλλικό τηλεοπτικό πρόγραμμα των αρχών της δεκαετίας του '60. Η γαλλική τηλεόραση είχε δημιουργήσει το «Intevilles», μια εκπομπή που έβαζε σε ευγενή άμιλλα ομάδες από διαφορετικές πόλεις της Γαλλίας. Το τηλεπαιχνίδι και ο εμπνευστής του Γκι Λουξ έγιναν γρήγορα το πιο αγαπημένο (και αργότερα το μακροβιότερο) πρόγραμμα των Γάλλων τηλεθεατών. Ακόμη και ο Πρώτος Πολίτης της χώρας, ο στρατηγός Σαρλ Ντε Γκολ το παρακολουθούσε φανατικά. Σε αυτόν μάλιστα οφείλεται η διεύρυνση του παιχνιδιού και η δημιουργία του πανευρωπαϊκού διαγωνισμού που ακολούθησε.
Το 1964, ο Ντε Γκολ βρίσκεται εν μέσω προγραμματισμένης επίσημης συζήτησης με τον Γερμανό καγκελάριο Κόνραντ Αντενάουερ, στην θερινή προεδρική κατοικία της Γαλλίας, το κάστρο Ραμπουιγιέτ. Ξαφνικά, ο Γάλλος πρόεδρος διακόπτει τις συνομιλίες και εγκαταλείπει το τραπέζι της συζήτησης. «Συγχωρείστε με καγκελάριε, θα λείψω για μια ωρίτσα για να παρακολουθήσω μια εκπομπή που αγαπώ πολύ, όπου απόψε, μια από τις δύο πόλεις που διαγωνίζονται έχει δήμαρχο έναν πολύ καλό φίλο» φέρεται να λέει ο πολιτικός ηγέτης προκειμένου να δικαιολογηθεί.
Ο Αντενάουερ ξαφνιάζεται από όσα ακούει, όμως γρήγορα ακολουθεί τον Γάλλο ομόλογό του μπροστά στην τηλεόραση. Είναι περίεργος να δει ποιο είναι αυτό το τηλεοπτικό πρόγραμμα που μπορεί να βάλει σε αναμονή ολόκληρη τη γερμανική αντιπροσωπεία. Αντενάουερ και Ντε Γκολ παρακολουθούν μαζί το τηλεπαιχνίδι Intervilles, με τον Γάλλο πρόεδρο να συλλαμβάνει μια εξαιρετική ιδέα. Προτείνει στον Αντενάουερ το τηλεπαιχνίδι να περιλαμβάνει την αντιπαράθεση γαλλικών και γερμανικών πόλεων.
Τα «παιχνίδια χωρίς σύνορα» γίνονται ευρωπαϊκά
Ο Γάλλος πρόεδρος Ντε Γκολ επικοινωνεί με τον τηλεοπτικό «πατέρα» του παιχνιδιού και στις 26 Μαΐου του 1965, γεννιούνται τα «Παιχνίδια Χωρίς Σύνορα». Η πανευρωπαϊκή εκδοχή του γαλλικού τηλεπαιχνιδιού στην οποία και συμμετέχουν αρχικά τέσσερις χώρες: Γαλλία, Γερμανία, Ιταλία και Βέλγιο.
Στα χρόνια που ακολουθούν και υπό την αιγίδα της EBU, στο παιχνίδι μπαίνουν η Μεγάλη Βρετανία, η Ολλανδία, η ενωμένη τότε Γιουγκοσλαβία και η Πορτογαλία.
Η πρώτη παύση και η αναγέννηση των «παιχνιδιών χωρίς σύνορα»
Μετά από 18 χρόνια διαρκούς προβολής, τα «Παιχνίδια Χωρίς Σύνορα» σταματούν το 1983. Είναι ένας Ιταλός παρουσιαστής αυτή τη φορά, ο Ετόρε Αντέννα που θα καταβάλλει μεγάλη προσπάθεια ώστε τα παιχνίδια να επιστρέψουν και πάλι στην τηλεόραση. Κάπως έτσι, το ευρωπαϊκό τηλεπαιχνίδι κάνει και πάλι την εμφάνισή του το 1988.
Διαβάζουμε πως η EBU απαιτούσε εκείνη την περίοδο τη συμμετοχή τουλάχιστον δύο μεγάλων χωρών, προκειμένου να φέρει και πάλι στους δέκτες τα «Παιχνίδια χωρίς σύνορα» (κάτι αντίστοιχο με ότι γίνεται στην Eurovision με τις Big 5). Αυτό γινόταν φυσικά, προκειμένου να βγαίνουν τα έξοδα της εκπομπής. Η Γαλλία είπε τελικά το μεγάλο "ναι" και μαζί με την Ιταλία εγγυήθηκαν για τη συνέχιση της εκπομπής.
Η Ελλάδα μπαίνει στα «Παιχνίδια Χωρίς Σύνορα»
Το 1993, στην οικογένεια των «Παιχνιδιών Χωρίς Σύνορα» μπαίνει και η Ελλάδα, που έφτασε με τις ομάδες της Κομοτηνής και της Πάτρας πολύ κοντά στο τρόπαιο. Ωστόσο, κατά τις επτά σεζόν που έλαβε μέρος, καμιά ελληνική ομάδα δεν κατάφερε να στεφτεί νικητής.
Συνολικά, η Ελλάδα σημείωσε τρεις νίκες, αλλά καμία σε τελικό: Το 1995 με τη Ρόδο στο Μιλάνο, με 62 βαθμούς και την ίδια χρονιά με την Πάτρα στη Μάλτα, με 59 βαθμούς. Η τρίτη νίκη ήταν από την Κομοτηνή στο Τρέντο το 1998 με 83 βαθμούς.
Η Ελλάδα φιλοξένησε τους αγώνες τρεις φορές. Την πρώτη στο Μαρούσι, το 1993,όπου τα παιχνίδια χωρίς σύνορα είχαν θέμα τους 12 άθλους του Ηρακλή και ακολούθησαν ο Πόρος και ο δήμος Ζωγράφου.
Οικονομικές δυσκολίες και τέλος των παιχνιδιών χωρίς σύνορα
Τα «Παιχνίδια Χωρίς Σύνορα» υπήρξαν μία από τις πιο ακριβές τηλεοπτικές παραγωγές, με την ΕΡΤ μόνο να δαπανά κάθε χρόνο για την σειρά περίπου 100 εκατομμύρια δραχμές ή 283.203 ευρώ.
Η EBU αναζητούσε από νωρίς τρόπους να μειώσει το μεγάλο κόστος της διοργάνωσης στα «Παιχνίδια χωρίς σύνορα». Αρχικά, το 1996, επέβαλε τη διεξαγωγή των αγώνων αποκλειστικά σε μία χώρα, την Ιταλία, για όλη τη χρονιά. Ωστόσο, το πρόβλημα δεν ξεπεράστηκε και η εκπομπή αναβλήθηκε στην αυγή του νέου αιώνα. Την αναβολή του 2000, ακολούθησε ανακοίνωση για την οριστική ακύρωση των «Παιχνιδιών Χωρίς Σύνορα».
Οι σκέψεις για αναβίωση
Το 2007, η EBU ανακοίνωσε πως αναζητά τρόπους να αναβιώσει για τρίτη φορά τον θεσμό που υπήρξε ιδιαίτερα δημοφιλής στις χώρες όπου προβλήθηκε. Ωστόσο, τα οικονομικά έξοδα που καλούνταν να καταβάλουν τα κρατικά κανάλια της Ευρώπης αποτέλεσαν τροχοπέδη για ένα τέτοιο ενδεχόμενο και η αναβίωση των «Παιχνιδιών χωρίς σύνορα» εγκαταλείφθηκε.