Αν και δεν ήταν ιδιαίτερα όμορφη, η Κίτι Χάρισον ήταν εύστροφη και εξέπεμπε σεξαπίλ, οπότε δεν αποτέλεσε έκπληξη όταν τράβηξε την προσοχή του πρωτοπόρου φυσικού Ρόμπερτ Οπενχάιμερ σε ένα πάρτι στην Καλιφόρνια το 1939.
Ο αδύνατος και χαρισματικόσπ επιστήμονας με τα έντονα γαλάζια μάτια γοητεύτηκε από την 29χρονη και η Κίτι ένιωσε επίσης μια άμεση έλξη – παρά το γεγονός ότι εννέα μήνες πριν είχε κάνει τον τρίτο της γάμο.
Σαγήνευσε τον Οπενχάιμερ και σύντομα μπήκαν στη δίνη μιας σχέσης που θα την οδηγούσε στο να μείνει έγκυος, να πάρει διαζύγιο από τον πρώην της και να γίνει σύζυγος του άνδρα που θεωρείται ο «πατέρας της ατομικής βόμβας».
Ωστόσο, όπως αποκαλύπτει η νέα ταινία για τον Οπενχάιμερ, η ιδιωτική ζωή του Αμερικανού θεωρητικού φυσικού ήταν περίπλοκη: Η Κίτι δεν ήταν η μόνη σημαντική γυναίκα στη ζωή του. Η άλλη ήταν η Ζαν Τάτλοκ, μια όμορφη, έξυπνη γιατρός και ψυχίατρος που ήταν ο πρώτος του έρωτας και παρέμεινε ερωμένη του ακόμη και μετά το γάμο του.
Παρόλο που δεν συναντήθηκαν ποτέ, οι δύο γυναίκες ήταν σημαντικά πρόσωπα στη ζωή του Οπενχάιμερ όταν το 1942 προσλήφθηκε για να ηγηθεί μιας ομάδας επιστημόνων στο Σχέδιο Μανχάταν, τη μυστική αποστολή που θα ανέπτυσσε την πρώτη ατομική βόμβα και θα άλλαζε τον ρου της ιστορίας.
Οι δεσμοί του με το αμερικανικό κομμουνιστικό κόμμα, ωστόσο, θα συνέβαλαν αργότερα στην πτώση του Οπενχάιμερ με την εσφαλμένη υποψία πως ήταν σοβιετικός κατάσκοπος και φέρνοντας ταπεινωτικό τέλος στην καριέρα του άλλοτε διάσημου φυσικού.
Το «Oppenheimer» σε σκηνοθεσία του Κρίστοφερ Νόλαν αφηγείται την ιστορία της ανόδου και της πτώσης του, καθώς και τις ηθικές αγωνίες που αντιμετώπισε μετά την καταστροφή που προκάλεσε η βόμβα στην ανάπτυξη της οποίας συνέβαλε. Ο Κίλιαν Μέρφι αναλαμβάνει τον πρωταγωνιστικό ρόλο, ενώ η Έμιλι Μπλαντ υποδύεται την σύζυγό του Κίτι και η Φλόρενς Πιου την ερωμένη του Ζαν.
Η ιστορικός Πατρίσια Κλάους λέει ότι η παρέα των γυναικών ήταν σημαντική για τον Οπενχάιμερ, ο οποίος, ενώ συχνά περιγράφεται ως λαμπρός και αλαζόνας, δεν είχε πολλούς στενούς άνδρες φίλους.
«Νομίζω ότι ήταν το είδος του ανθρώπου που είχε πάντα ανάγκη να έχει μια γυναίκα κοντά του και στηριζόταν σε αυτές», λέει. «Τον εξανθρώπιζαν και του έδιναν μια αίσθηση συντροφικότητας και στοργής, δείχνοντάς του μια ματιά στον κόσμο έξω από την επιστήμη».
Η πλούσια ανατροφή του Ρόμπερτ Οπενχάιμερ
Γεννημένος το 1904 στη Νέα Υόρκη σε μια πλούσια εβραϊκή οικογένεια – τρεις Βαν Γκογκ, ένας Πικάσο, ένας Ρενουάρ και ένας Ρέμπραντ διακοσμούσαν το σπίτι της οικογένειας – ο Οπενχάιμερ σπούδασε χημεία στο Χάρβαρντ και φυσική στο Κέιμπριτζ και έγινε ένας από τους πρωτοπόρους της κβαντικής φυσικής.
Η γνωριμία με την επί χρόνια ερωμένη του
Γνώρισε την Ζαν, μια 22χρονη με ισχυρή κοινωνική συνείδηση, το 1936 στο Σαν Φρανσίσκο σε ένα πάρτι που διοργάνωσε η σπιτονοικοκυρά του.
Κόρη καθηγητή λογοτεχνίας, σπούδαζε για να γίνει γιατρός και ήταν ενεργό μέλος του κομμουνιστικού κόμματος, γράφοντας για ένα από τα περιοδικά του κόμματος. Όπως πολλοί ακαδημαϊκοί της εποχής, ο Οπενχάιμερ είχε αριστερές συμπάθειες αλλά η Ζαν τον σύστησε στους κομμουνιστές φίλους της. Έκανε δωρεές για το σκοπό αυτό, αλλά δεν έγινε ποτέ μέλος του κόμματος.
«Υπήρξε ανάμεσά τους μια έντονη σεξουαλική έλξη επειδή εκείνη ήταν λυγερόκορμη, όμορφη και έξυπνη, ενώ εκείνος θεωρούνταν ο πιο περιζήτητος εργένης στους αμερικανικούς ακαδημαϊκούς κύκλους της εποχής» λέει η Κλάους, συν-συγγραφέας με την Σίρλεϊ Στρεσίνσκι του «An Atomic Love Story», ενός βιβλίου του 2013 για τις γυναίκες στη ζωή του Οπενχάιμερ.
Ήταν και οι δύο άνθρωποι που όταν έμπαιναν σε ένα δωμάτιο, οι άλλοι θα γύριζαν να τους κοιτάξουν. Η Ζαν ήθελε να κάνει τον κόσμο καλύτερο, γεγονός που εξηγούσε την έλξη της για τον κομμουνισμό. Ο κομμουνισμός τη δεκαετία του ‘30 ήταν αξιοσέβαστος, μια πολιτική εναλλακτική λύση που πολλοί έξυπνοι άνθρωποι αγκάλιαζαν».
Η ίδια η Ζαν ήταν ένα πολύπλοκος χαρακτήρας. Στα εφηβικά της χρόνια, δεν ήταν σίγουρη για τη σεξουαλικότητά της και υπέφερε από αυτό που αποκαλούσε «συγκινήσεις», επεισόδια κατά τα οποία με δυσκολία μπορούσε να κινηθεί ή να σκεφτεί. Ως ενήλικας, ήταν επιρρεπής στην κατάθλιψη.
Η γνωριμία με τη σύζυγό του - Οι τρεις προηγούμενοι γάμοι της
Ο Οπενχάιμερ της έκανε πρόταση γάμου δύο φορές αλλά εκείνη αρνήθηκε. Παρόλα αυτά, παρέμειναν φίλοι και η Ζαν κατάλαβε ότι θα γνώρισε κι άλλες γυναίκες. Δεν υπήρχε καμία σημαντική, μέχρι την Κίτι. Γερμανικής καταγωγής, είχε ήδη τρεις γάμους στο ενεργητικό της όταν μπήκε στη ζωή του φυσικού.
Ο πρώτος της γάμος ήταν το 1932 με τον Φρανκ Ραμσάγιερ, απόφοιτο του Χάρβαρντ και λάτρη της τζαζ, κατά τη διάρκεια του οποίου έμεινε έγκυος και έκανε έκτρωση. Ακύρωσε τον γάμο επειδή ισχυρίστηκε ότι ο σύζυγός της ήταν ομοφυλόφιλος και ναρκομανής.
Στην πραγματικότητα, ο Ραμσάγιερ είχε έναν μακρύ και ευτυχισμένο γάμο με τη δεύτερη σύζυγό του, από τον οποίο απέκτησε δύο κόρες.
Στη συνέχεια γνώρισε τον όμορφο και μελαχρινό Τζο Ντάλετ σε ένα πάρτι. Εκείνος είχε απορρίψει την πλούσια ανατροφή του και ήταν μαχητικός κομμουνιστής.
Παντρεύτηκαν και η Κίτι έγινε μέλος του κομμουνιστικού κόμματος, πουλώντας την εφημερίδα Daily Worker και μοιράζοντας φυλλάδια του κομμουνιστικού κόμματος στις πύλες των εργοστασίων.
Ποτέ όμως δεν ήταν τόσο αφοσιωμένη όσο ο Ντάλετ, η Κίτι κουράστηκε να ζει με λιγοστά έσοδα.
Το ζευγάρι χώρισε και μετά από μια σύντομη και παθιασμένη επανασύνδεση στο Παρίσι έφυγε για να πολεμήσει τους φασίστες στον ισπανικό εμφύλιο πόλεμο, όπου σκοτώθηκε το 1937.
Ο επόμενος σύζυγος της Κίτι ήταν ο Στιούαρτ Χάρισον, ένας Βρετανός γιατρός που ασχολείτο με την έρευνα για τον καρκίνο, με τον οποίο ήταν παντρεμένη όταν γνώρισε τον Οπενχάιμερ.
Ρόμπερτ και Κίτι Οπενχάιμερ: Ένα κοινωνικό ζευγάρι
Ανακαλύπτοντας ότι ήταν έγκυος από τον Οπενχάιμερ, ζήτησε διαζύγιο και την επομένη της χορήγησής του, το ζευγάρι παντρεύτηκε και μετακόμισε σε νέο σπίτι στο Μπέρκλεϊ της Καλιφόρνια, όπου ο Οπενχάιμερ δίδασκε στο πανεπιστήμιο.
Ήταν ένα κοινωνικό ζευγάρι - ο Οπενχάιμερ ήταν γνωστός για τα δυνατά μαρτίνι του και την ενδιαφέρουσα συνομιλία του, ενώ η σύζυγός του ήταν μια ζωηρή οικοδέσποινα που απολάμβανε την αντανακλώμενη δόξα του συζύγου της και τους κύκλους εξουσίας στους οποίους κινούνταν.
Ωστόσο, δεν ήταν όλοι οπαδοί του.
Η Τζάκι Οπενχάιμερ, σύζυγος του αδελφού του Οπενχάιμερ, Φρανκ, περιέγραψε την κουνιάδα της ως «ραδιούργα». «Όλες οι πολιτικές της πεποιθήσεις ήταν ψεύτικες, όλες οι ιδέες της δανεικές. Είναι ένας από τους λίγους πραγματικά κακούς ανθρώπους που έχω γνωρίσει στη ζωή μου».
Το πρώτο παιδί του ζευγαριού, ο Πίτερ, γεννήθηκε το 1941, αλλά οι Οπενχάιμερ δεν ήταν, το λιγότερο, αφοσιωμένοι γονείς. Όταν ο Πίτερ ήταν μόλις έξι εβδομάδων, το νεογέννητο αφέθηκε στη φροντίδα φίλων για δύο μήνες, ενώ το ζευγάρι πέρασε το καλοκαίρι σε ένα ράντσο που είχε αγοράσει στο Νέο Μεξικό.
Η μυστική αποστολή στην καρδιά της ερήμου του Νέου Μεξικού
Η τοποθεσία ήταν εξαιρετικά σημαντική. Το 1943, η κυβέρνηση των ΗΠΑ δημιούργησε μια μυστική πόλη σε μια απομακρυσμένη τοποθεσία στο Λος Άλαμος του Νέου Μεξικού, εν μέσω φόβων ότι οι Ναζί θα μπορούσαν να νικήσουν την Αμερική στην κατασκευή της πρώτης πυρηνικής βόμβας στον κόσμο.
Στο αποκορύφωμά της, περίπου 5.000 επιστήμονες, μηχανικοί, τεχνικοί και οι οικογένειές τους ζούσαν εκεί, συμπεριλαμβανομένων των Οπενχάιμερ.
Όμως η Κίτι δυσκολευόταν με την απομόνωση της ερήμου, σύμφωνα με τις αναμνήσεις των υπαλλήλων του Λος Άλαμος. Ξεχώριζε τις συζύγους των συναδέλφων του συζύγου της για φιλία και στη συνέχεια τις εγκατέλειπε βάναυσα.
Επίσης, ήταν συχνά σοκαριστικά αδιάκριτη σχετικά με τη σεξουαλική ζωή του ζευγαριού μετά από πολλά κοκτέιλ ενώ παρέμβαινε σε συζητήσεις με τους συναδέλφους του συζύγου της και τους φλέρταρε.
Ο Χέικο Βίσερινγκ , ένας μακρινός ξάδελφος της Κίτι που ζει στη Βρέμη της Γερμανίας, ήταν παιδί όταν πέθανε η Κίτι το 1972, αλλά από καιρό τον ενδιέφερε η διάσημη συγγενής του.
«Ήταν μια ασυνήθιστη γυναίκα παντρεμένη με έναν ασυνήθιστο άνδρα σε μια ασυνήθιστη εποχή», δήλωσε στην Daily Mail. «Ξέρω ότι έπινε πολύ και ήθελε να κάνει καριέρα, οπότε μπορώ να φανταστώ ότι ένιωθε ανικανοποίητη με το να είναι μόνο σύζυγος και μητέρα».
Αν και μπορούσε να είναι επικριτικός απέναντι στη σύζυγό του, ο Οπενχάιμερ ανέχονταν πάντα τις αδυναμίες της γυναίκας του. Και ο ίδιος είχε τα δικά του ελαττώματα - ποτέ δεν είχε εγκαταλείψει εντελώς την Τζιν.
Η αυτοκτονία της ερωμένης του
Μέχρι το 1943 ήταν ύποπτος από το FBI για τους υποτιθέμενους δεσμούς του με τον κομμουνισμό. Εκείνο το καλοκαίρι ταξίδεψε στο Σαν Φρανσίσκο για να βρεθεί με την παλιά του φλόγα και οι πράκτορες ανέφεραν στον διευθυντή του FBI J Edgar Hoover ότι είχε ολονύκτιο ραντεβού με την κομμουνίστρια ερωμένη του.
Στη συνέχεια, η τραγωδία χτύπησε όταν, στις 4 Ιανουαρίου 1944, η Ζαν, η οποία βρισκόταν επίσης υπό παρακολούθηση από το FBI, βρέθηκε νεκρή στο διαμέρισμά της.
Σύμφωνα με την εφημερίδα San Francisco Examiner, είχε καταναλώσει ναρκωτικά, αν και όχι αρκετά για να τη σκοτώσουν, και το σώμα της βρέθηκε ακουμπισμένο σε μαξιλάρια δίπλα σε μια μπανιέρα, με το κεφάλι της βυθισμένο στο νερό.
Ένα κακογραμμένο σημείωμα δίπλα στο πτώμα έγραφε: «Είμαι αηδιασμένη με τα πάντα. Σε όσους με αγάπησαν και με βοήθησαν, όλη την αγάπη και το κουράγιο. Νομίζω ότι θα ήμουν βάρος σε όλη μου τη ζωή. Ήθελα να ζήσω και να προσφέρω, αλλά έγινα παράλυτη με κάποιο τρόπο...». Υπήρχαν εικασίες για εγκληματική ενέργεια, αλλά φαίνεται ότι η όμορφη Τζιν παραδόθηκε στην κατάθλιψή της.
Όταν ο Οπενχάιμερ άκουσε τα νέα για την αυτοκτονία της Ζαν- ο ιατροδικαστής ανέφερε ότι η αιτία θανάτου ήταν πνιγμός - φέρεται να έκλαψε στο γραφείο του στο Λος Άλαμος. Αργότερα, θα περιέγραφε ην Τζιν ως «λυρικό, ευαίσθητο, λαχταριστό πλάσμα» που είχε αγαπηθεί βαθιά στην πατρίδα της.
Αργότερα την ίδια χρονιά, γεννήθηκε η κόρη των Οπενχάιμερ, η Τόνι και η Κίτι έφυγε και πάλι, αυτή τη φορά για να επισκεφθεί τους γονείς της στο Πίτσμπουργκ. Το μωρό ήταν τριών μηνών και είχε αφεθεί στην φροντίδα φίλων, αλλά η Κίτι πήρε μαζί της τον τετράχρονο Πίτερ.
Η πρώτη πυρηνική δοκιμή και η πρώτη ατομική βόμβα
Στις 16 Ιουλίου 1945, το πρώτο πυρηνικό όπλο πυροδοτήθηκε σε μια τοποθεσία της ερήμου που ονομαζόταν Jornada del Muerto ή το Μονοπάτι των Νεκρών.
Η Κιτ είχε δώσει στον σύζυγό της ένα τετράφυλλο τριφύλλι για γούρι και εκείνος της ανακοίνωσε ότι η δοκιμή ήταν επιτυχής στέλνοντάς της ένα προσυμφωνημένο μήνυμα: «Μπορείς να αλλάξεις τα σεντόνια».
Τρεις εβδομάδες αργότερα, η ατομική βόμβα έπεσε στην ιαπωνική πόλη Χιροσίμα και τρεις ημέρες μετά στο Ναγκασάκι. Μεταξύ 129.000 και 226.000 άνθρωποι - κυρίως άμαχοι - σκοτώθηκαν και αμέτρητες χιλιάδες άλλοι τραυματίστηκαν φρικτά.
Όταν οι τύψεις κυρίευσαν τον Οπενχάιμερ
Την ημέρα της δοκιμής ο Οπενχάιμερ πανηγύριζε, αλλά όταν άρχισαν να διαρρέουν οι λεπτομέρειες για τις απώλειες, τον κυρίευσαν ενοχές. Συναντώντας τον Πρόεδρο Χάρι Τρούμαν στο Οβάλ Γραφείο, είπε: «Κύριε Πρόεδρε, αισθάνομαι ότι έχω αίμα στα χέρια μου».
Στη συνέχεια, ο Οπενχάιμερ αντιτάχθηκε στη διάδοση των πυρηνικών όπλων, προσπάθησε να πρωτοστατήσει στον διεθνή έλεγχο των πυρηνικών όπλων και τάχθηκε κατά της ανάπτυξης της πιο καταστροφικής βόμβας υδρογόνου.
Η «δίκη» του Οπενχάιμερ
Αλλά μέσα στην πυρετώδη ατμόσφαιρα τηςΕπιτροπή Ατομικής Ενέργε εποχής Μακάρθι, με την Αμερική να καταλαμβάνεται από την παράνοια του Ψυχρού Πολέμου, η ειρηνιστική στάση του Οπενχάιμερ εξόργισε πολλούς και το 1954 οδηγήθηκε σε ακρόαση της Επιτροπής Ατομικής Ενέργειας.
Τα «αποδεικτικά στοιχεία» εναντίον του περιλάμβαναν το γεγονός ότι τόσο η ερωμένη του όσο και η σύζυγός του ήταν μέλη του κομμουνιστικού κόμματος και ότι το 1943 τον είχε πλησιάσει ο Χάακον Σεβαλιέ, ένας κομμουνιστής φίλος του, για να τον ρωτήσει αν ενδιαφερόταν να μεταβιβάσει μυστικά σχετικά με το «gadget» στη Σοβιετική Ένωση.
Είπε «όχι», αλλά παρέλειψε να αναφέρει τη συνομιλία στις αρχές μέχρι οκτώ μήνες αργότερα και στη συνέχεια είπε ψέματα προκειμένου να αποκρύψει την ταυτότητα του Σεβαλιέ. Αυτό είχε καταστροφικές συνέπειες για την καριέρα του.
Μετά από 19 ημέρες ακροάσεων που διεξήχθησαν μυστικά, η άδεια ασφαλείας του Οπενχάιμερ ανακλήθηκε. Η εξοργισμένη Κίτι στάθηκε στο πλευρό του συζύγου της.
«Ήταν σαν αγριόγατα για να τον υπερασπιστεί, λέει η Πατρίσια Κλάους.
Ο ξάδελφος Χέικο Βίσερινγκ προσθέτει: «Ο Οπενχάιμερ ήταν ένας πιστός Αμερικανός που υποβλήθηκε σε μια δίκη για κυνήγι μαγισσών και αυτός και η Κίτι ήταν θύματα μιας διεστραμμένης ιδεολογίας».
Τα τελευταία χρόνια της ζωής του
Τα επόμενα χρόνια, ο Οπενχάιμερ και η Κίτι ταξίδευαν σε όλο τον κόσμο και εκείνος έδινε ομιλίες για τις ευθύνες της ανθρωπότητας στην πυρηνική εποχή.
Διετέλεσε επίσης διευθυντής του Ινστιτούτου Προηγμένων Μελετών στο Πρίνστον του Νιου Τζέρσεϊ μέχρι τη συνταξιοδότησή του το 1966. Δια βίου καπνιστής, πέθανε στα 62 του χρόνια από καρκίνο του λαιμού το 1967.
Η Κίτι πέθανε από εμβολή το 1972, επίσης σε ηλικία 62 ετών, και η κόρη του ζευγαριού Τόνι αυτοκτόνησε το 1977, ένα μήνα μετά τα 33α γενέθλιά της.
Ο γιος του ζευγαριού, ο Πίτερ, 82 ετών, ζει μια ιδιωτική ζωή στο Νέο Μεξικό.
Πέρυσι, 68 χρόνια αφότου ο Οπενχάιμερ έχασε την άδεια ασφαλείας του, η κυβέρνηση του προέδρου Τζο Μπάιντεν ανέτρεψε την απόφαση του 1954 και σημείωσε ότι η έκτοτε διαλυμένη Επιτροπή Ατομικής Ενέργειας είχε ενεργήσει από πολιτικά κίνητρα. Ήταν μια απόφαση που σίγουρα θα ικανοποιούσε τις δύο γυναίκες στη ζωή του Οπενχάιμερ.