Τον Μάρτιο του 1940, ένα βαγόνι τρένου στοιβαγμένο με αιχμαλώτους σταμάτησε μπροστά στις πύλες του Άουσβιτς.
Αφού τους έβγαλαν με το ζόρι από το βαγόνι και τους ξυλοκόπησαν άγρια, τους έγδυσαν, τους σημάδεψαν με τατουάζ και τους φωτογράφησαν προτού τους οδηγήσουν σε βρώμικες, στενόχωρες καλύβες.
Ανάμεσά τους ήταν και ο Witold Pilecki, ο οποίος, σε αντίθεση με τους συγκρατούμενούς του, ήταν εκεί από δική του επιλογή.
Μέλος της κύριας αντιστασιακής οργάνωσης της Πολωνίας, του AK, ο Pilecki ήθελε να μάθει περισσότερα για τις πληροφορίες που διέρρεαν για φρικαλεότητες μέσα στο στρατόπεδο συγκέντρωσης.
Το Άουσβιτς είχε δημιουργηθεί ως στρατόπεδο συγκέντρωσης πολιτικών κρατουμένων μόλις τέσσερις μήνες πριν στην πόλη Oświęcim στην κατεχόμενη Πολωνία.
Αργότερα κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, το Άουσβιτς μετατράπηκε στον νέο πρωταρχικό του σκοπό: τη δολοφονία κυρίως Εβραίων ανδρών, γυναικών και παιδιών ως μέρος του Ολοκαυτώματος.
Μέχρι την απελευθέρωση το 1945, περισσότερα από ένα εκατομμύριο θύματα είχαν πεθάνει εκεί από αέρια, από πυροβολισμό, από εκτέλεση, λιμοκτονία ή βασανισμό μέχρι θανάτου.
Πριν δραπετεύσει το 1943, ο Pilecki έγινε μάρτυρας της φρίκης του στρατοπέδου, περιγράφοντας πώς πραγματοποιήθηκε μια «μαζική δολοφονία» στους θαλάμους αερίων, οι οποίοι ήταν «καμουφλαρισμένοι» σε ντους.
Μια νέα ταινία του παραγωγού του Τζέιμς Μποντ και του 1917 Jayne-Ann Tenggren έρχεται για να αφηγηθεί την απίστευτη και αληθινή ιστορία της ζωής του Pilecki.
Με το όνομα «The Enemy of My Enemy» και σε σενάριο του Άγγλου ηθοποιού και συγγραφέα Matt King, η ταινία είναι βασισμένη στο βιβλίο του 2010 «The Volonteer» (Il Volontario) του Marco Patricelli.
Ο Βρετανός ιστορικός καθηγητής Michael Foot τον περιέγραψε ως έναν από τους πιο γενναίους αντιστασιακούς μαχητές του Β' Παγκοσμίου Πολέμου καθώς είχε προσφερθεί να συλληφθεί και να σταλεί στο Άουσβιτς.
Οι σημειώσεις του Pilecki, που μεταφέρθηκαν λαθραία μέσα σε μπουγάδα κρατουμένων, ήταν από τις πρώτες μαρτυρίες για τη φρίκη της «Τελικής Λύσης» των Ναζί.
Η ιστορία του Pilecki
Μετά την εισβολή της ναζιστικής Γερμανίας στην Πολωνία την 1η Σεπτεμβρίου 1939, ο «gentleman αγρότης» Pilecki κατετάγη στον πολωνικό στρατό για να πολεμήσει. Έχοντας υπηρετήσει στο παρελθόν κατά τη διάρκεια του Πολωνο-Σοβιετικού πολέμου το 1918-1920, ανέλαβε Διοικητής Διμοιρίας.
Αλλά μετά τη συμφωνία του Στάλιν με τον Χίτλερ, η άμυνα της Πολωνίας κατέρρευσε. Ο Pilecki εντάχθηκε στο νέο κίνημα αντίστασης, όπου έγινε επικεφαλής των «ειδικών υπηρεσιών» και υπεύθυνος για τη στρατολόγηση πρακτόρων καθώς και για τη δημιουργία ενός δικτύου μυστικών εγγράφων και όπλων.
Όταν η Γκεστάπο συνέλαβε δύο ανώτερα στελέχη της αντίστασης και τα έστειλε στο νεοσύστατο Άουσβιτς, η αντίσταση έμαθε τι συνέβαινε πραγματικά στο στρατόπεδο συγκέντρωσης.
Στα μέσα του 1940, οι δύο άνδρες μπόρεσαν να βγάλουν λαθραία πληροφορίες που στη συνέχεια έκαναν το στρατόπεδο «τόπο ενδιαφέροντος» για τον Pilecki και το ίδιο το AK.
Κατά τη διάρκεια μιας έκτακτης συνάντησης, το αντιστασιακό κίνημα είχε την ιδέα να παρεισφρήσει στο στρατόπεδο και να οργανώσει μια μαζική απόδραση. Ως φυσικός ηγέτης που ήταν γενναίος και με αρχές, ο Pilecki ήταν η προφανής επιλογή για να ηγηθεί της επιχείρησης.
Στην αρχή δίστασε, φοβούμενος ότι δεν θα έβλεπε ποτέ ξανά τη γυναίκα του και τα δύο τους παιδιά. Τι τον έκανε να αλλάξει τελικά γνώμη, παραμένει άγνωστο.
Αφού έφτιαξε πλαστά έγγραφα και αποχαιρέτησε την οικογένειά του, στις 21 Μαρτίου μπήκε εσκεμμένα σε μια περισυλλογή των SS με ντόπιους άνδρες στη Βαρσοβία. Φτάνοντας στο Άουσβιτς δύο μέρες αργότερα με το όνομα Tomasz Serafiński, καταγράφηκε ως «κρατούμενος 4859».
«Πλησιάσαμε σε έναν συρμάτινο φράχτη με μια πινακίδα από πάνω που έγραφε Arbeit macht frei («Η δουλειά σε ελευθερώνει»). Μόνο αργότερα μάθαμε το νόημα αυτής της επιγραφής», περιέγραψε ο ίδιος αργότερα.
Γρήγορα ξεκίνησε να οργανώνει ένα μυστικό κίνημα με το όνομα Związek Organizacji Wojskowej (ZOW).
Η αρχική πρόθεση ήταν τετραπλή: Να ανυψωθεί το ηθικό των κρατουμένων κυκλοφορώντας ειδήσεις από το εξωτερικό, να παρέχει στους κρατούμενους πρόσθετη τροφή και ρουχισμό, να μεταφέρει πληροφορίες για τις συνθήκες μέσα στο στρατόπεδο προς τα έξω και, όπως έγραψε ο Pilecki, «το πιο σημαντικό είναι να προετοιμαστούν τα στρατεύματα του ZOW ώστε να πάρουν τον έλεγχο του στρατοπέδου την κατάλληλη στιγμή, μετά από αεροπορική ρίψη όπλων ή στρατευμάτων που θα προσγειώνονταν στην περιοχή».
Κατά τη διάρκεια των τριών χρόνων του στο Άουσβιτς, ο Pilecki το είδε να μεταμορφώνεται από ένα σχετικά μικρό στρατόπεδο φυλακών κυρίως για μη Εβραίους Πολωνούς και πολιτικούς κρατούμενους σε κύριο όργανο για τη γενοκτονία των Εβραίων.
Brzezinka ήταν το πολωνικό όνομα για το χωριό όπου το Άουσβιτς ΙΙ, που ονομάστηκε Birkenau από τους Γερμανούς, ιδρύθηκε ως το κύριο στρατόπεδο εξόντωσης.
Στις 20 Ιουνίου 1942, τέσσερις Πολωνοί που μετέφεραν μια λεπτομερή αναφορά του Pilecki δραπέτευσαν από το στρατόπεδο ντυμένοι ως αξιωματικοί των SS.
Η αναφορά διαβιβάστηκε στην εξόριστη πολωνική κυβέρνηση στο Λονδίνο και στη συνέχεια στους Βρετανούς και τους Συμμάχους. Αυτή ήταν η πρώτη ολοκληρωμένη καταγραφή του στρατοπέδου θανάτου του Ολοκαυτώματος που είδαν οι Σύμμαχοι.
Τον Απρίλιο του 1943, ο Pilecki φοβούμενος ότι θα αποκαλυφθεί το μυστικό κίνημά του, απέδρασε μαζί με άλλους δύο κρατούμενους.
Μπήκαν με μια ομάδα αιχμαλώτων από τους «κομάντο των φούρνων» που συνοδευόταν από άνδρες των SS κάθε μέρα σε ένα μεγάλο αρτοποιείο περίπου δύο χιλιόμετρα έξω από το στρατόπεδο.
Το αρτοποιείο είχε μια παλιά σιδερένια πόρτα που ήταν ασφαλισμένη με σιδερένια ράβδο και κλειδωμένη. Η τριάδα έφτιαξε ένα κλειδί και ετοίμασε πολιτικά ρούχα, τα οποία έκρυψαν κάτω από τις ριγέ στολές τους. Ετοίμασαν καπνό σε σκόνη για να μπερδέψουν τα σκυλιά-ιχνηλάτες.
Επιστρέφοντας στη Βαρσοβία, ο Pilecki παρουσίασε στο AK ένα σχέδιο επίθεσης στο Άουσβιτς, το οποίο τελικά απορρίφθηκε. Συνέταξε επίσης μια περιεκτική αναφορά για όσα είχε δει στο στρατόπεδο.
Η αναφορά περιείχε λεπτομέρειες για τους θαλάμους αερίων και τα κρεματόρια και ανέφερε ότι «περίπου 8.000 άνθρωποι αποτεφρώνονταν κάθε μέρα». Ωστόσο, οι Σύμμαχοι θεώρησαν τις αναφορές του «υπερβολικές».
Συνεχίζοντας το έργο του για την αντίσταση, μετά τον πόλεμο συγκέντρωνε πληροφορίες για την κομμουνιστική μυστική αστυνομία.
Το άδοξο τέλος και ο θάνατός του
Κυνηγήθηκε και συνελήφθη το 1947, ενώ μετά από μήνες βίαιων βασανιστηρίων στα χέρια του σαδιστή ανακριτή Eugeniusz Chimczak, δικάστηκε και κρίθηκε ένοχος για κατασκοπεία και δολιοφθορά.
Καταδικάστηκε σε θάνατο στις 25 Μαΐου 1948 και πυροβολήθηκε στο πίσω μέρος του κεφαλιού από τον αρχιεκτελεστή Piotr Śmietanski. Μέχρι σήμερα, τα λείψανα του Pilecki δεν έχουν βρεθεί.
Ο ηθοποιός Przemyslaw Wyszynski, ο οποίος υποδύεται τον Pilecki στην ταινία «The Auschwitz Report», είπε: «Το καθήκον μου είναι να αφηγηθώ την ιστορία ενός πραγματικού ανθρώπου που βρέθηκε σε μια απίστευτη κατάσταση και ωστόσο κατάφερε να διατηρήσει την ανθρωπιά του. Ήθελα να δω τον κόσμο μέσα από τα μάτια του».