Όταν κυκλοφόρησε ο Μάγος του Οζ με την Τζούντι Γκάρλαντ, ήταν η τελευταία λέξη στα ειδικά εφέ, το μακιγιάζ, τη σκηνογραφία και τα κοστούμια, και φυσικά το αποκορύφωμα της καριέρας της έφηβης σταρ.
Δεκάδες κινηματογραφικές, τηλεοπτικές και θεατρικές διασκευές ακολούθησαν τις επόμενες δεκαετίες, όπως το The Wiz του Michael Jackson, το μιούζικαλ Wicked του West End και το Oz the Great and Powerful του 2013, με πρωταγωνιστές τους James Franco, Michelle Williams και Mila Kunis.
Τώρα, η ταινία πρόκειται να αποκτήσει και πάλι νέα ζωή με μια νέα διασκευή στη μεγάλη οθόνη υπό την καθοδήγηση του σεναριογράφου/σκηνοθέτη Kenya Barris και παραγωγή της Warner Brothers.
Αλλά ενώ το διαχρονικό παραμύθι, βασισμένο στο μυθιστόρημα «Ο υπέροχος μάγος του Οζ» του L Frank Baum, συνεχίζει να γοητεύει το κοινό, οι ιστορίες από τα γυρίσματα της ταινίας του 1939 είναι πολύ λιγότερο μαγικές.
Υπήρξαν αναφορές για άσεμνη συμπεριφορά από μέλη του καστ, μεθυσμένα όργια και καταχρηστικό έλεγχο της 17χρονης Τζούντι Γκάρλαντ, η οποία αναγκάστηκε να κάνει δίαιτα και να φορέσει σιδερένιο κορσέ επειδή ήταν πολύ «χοντρή» για τον πρωταγωνιστικό ρόλο.
Οι ηθοποιοί που έπαιζαν τους Munchkins πληρώνονταν λιγότερο και από τον σκύλο Toto και φέρεται να κατέφευγαν σε σεξουαλική εργασία για να συμπληρώσουν το πενιχρό εισόδημά τους.
Στο πλατό τους επέβλεπε ένας Γερμανός αριστοκράτης, ο οποίος φημολογείται ότι γύριζε τη χώρα αγοράζοντας μικροσκοπικούς ανθρώπους από οικογένειες που δεν τους ήθελαν.
Εδώ, εν όψει της νέας ταινίας, παρακάτω ακολουθούν μερικές από τις σοκαριστικές ιστορίες στα γυρίσματα.
Η «παχουλή» Τζούντι Γκάρλαντ αναγκάστηκε να παίρνει χάπια δίαιτας
Ο πρωταγωνιστικός ρόλος στην ταινία του 1939 είχε αρχικά γραφτεί για ένα οκτάχρονο κορίτσι, αλλά οι υπεύθυνοι του στούντιο ήθελαν τη 17χρονη Τζούντι.
Τα αφεντικά είχαν βάλει στο μάτι τη Σίρλεϊ Τεμπλ για το ρόλο, αλλά η Τζούντι είχε τις ικανότητες στο τραγούδι, την ανερχόμενη δύναμη του σταρ και ήταν η αγαπημένη του συνιδρυτή και παραγωγού της MGM, Louis B. Mayer.
Ωστόσο, υπήρχαν «προβλήματα» με την επίδοξη πρωταγωνίστριά τους, σύμφωνα με τους συγγραφείς του βιβλίου του 2018 The Road to Oz: The Evolution, Creation, and Legacy of a Motion Picture Masterpiece.
Η Τζούντι Γκάρλαντ θεωρήθηκε «παχουλή» με στραβά δόντια και είχε ήδη αρχίσει να αναπτύσσει στήθος, το οποίο θα έπρεπε να κολληθεί με ταινία για να μπορέσει να παίξει το ρόλο του παιδιού.
Το τμήμα γκαρνταρόμπας δημιούργησε έναν παράξενο κορσέ για να φορέσει, ο οποίος η Τζούντι ορκιζόταν ότι ήταν φτιαγμένος από σίδερο. Όμως συγκρατούσε με επιτυχία το στήθος της και η μακριά περούκα με τις μπούκλες που έπεφταν πάνω στους ώμους της ενίσχυε την απάτη.
Η ηθοποιός αναγκάστηκε επίσης να κάνει δίαιτα και την παρακολουθούσαν κάθε φορά που καθόταν να φάει στο κυλικείο της MGM. Η παράνοια αυτή καταγράφεται σε συνεντεύξεις της εποχής.
«Όλοι στο εστιατόριο παρακολουθούν για να δουν ότι δεν θα φάω ένα επιπλέον επιδόρπιο ή κάτι τέτοιο», είπε η Τζούντι σε έναν δημοσιογράφο. «Τουλάχιστον εγώ νιώθω ότι όλοι παρακολουθούν. Ίσως φταίει η συνείδησή μου».
Τα αφεντικά ανέθεσαν στην ηθοποιό ακόμη και μία προσωπική γυμνάστρια, την Bobbie Koshay, για να την κάνει να γυμνάζεται και να την υποβάλει σε αυστηρή σωματική άσκηση, όπως μπάντμιντον, κολύμπι, πεζοπορία και τένις.
Ο τελευταίος άξονας στο επιθετικό, καταχρηστικό πρόγραμμα απώλειας βάρους τους ήταν τα πειραματικά χάπια διατροφής. Το στούντιο συνταγογράφησε το Dexedrine, ένα φάρμακο που ήταν καινούργιο στην αγορά το 1937 και συνήθως χορηγείται για τη θεραπεία της ναρκοληψίας, της κατάθλιψης και της παχυσαρκίας.
«Ενώ το Dexedrine παρείχε ζωντάνια, άγνωστο ήταν η δυναμική της για εθιστική κατάχρηση και ανεπιθύμητες παρενέργειες, όπως παράνοια και αϋπνία», γράφουν οι συγγραφείς Jay Scarfone και William Stillman.
Το μέρος της ενεργητικότητας του φαρμάκου ήταν τόσο ισχυρό που το στούντιο συνταγογράφησε υπνωτικά χάπια για να βγάλει την Τζούντι νοκ άουτ τη νύχτα.
Όλη αυτή η κριτική ήταν καταστροφική για τον εύθραυστο ψυχισμό της Γκάρλαντ. «Τέτοιου είδους υποκειμενική κριτική που ασκήθηκε κατά τη διάρκεια των παιδικών της χρόνων στοίχειωσε την Γκάρλαντ μέχρι την ενηλικίωσή της», γράφουν οι Scarfone και Stillman. Η ηθοποιός πάλευε για χρόνια με προβλήματα κατάχρησης ουσιών.
Τα φρύδια και τα δόντια της Τζούντι δεν ήταν όπως τα ήθελε το στούντιο
Ο επικεφαλής του μακιγιάζ της MGM, Jack Dawn, αποκάλυψε ότι «τα φρύδια της Judy έπεφταν πολύ κοντά στη μύτη της, κάνοντας το μέτωπό της πολύ ψηλό και τη μύτη της πολύ κοντή για το υπόλοιπο πρόσωπό της», σύμφωνα με τον συγγραφέα. Έτσι, ύψωσαν τα φρύδια της.
Για να διορθώσει τα μυτερά της δόντια, η Τζούντι Γκάρλαντ στάλθηκε σε οδοντίατρο και στα τρία μπροστινά δόντια της τοποθετήθηκαν πορσελάνινα καπάκια. Δεν έμειναν κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων και όταν χάθηκαν στο πλατό, τα γυρίσματα σταμάτησαν και τα καπάκια επανατοποθετήθηκαν.
«Ήμουν ιδιαίτερα ευαίσθητη για τη μύτη και τα δόντια μου», δήλωσε η Judy σε συνέντευξή της. «Τα δόντια μου δεν μεγάλωσαν όλα την ίδια στιγμή. Νόμιζα ότι ήμουν στραβοδόντα και συχνά έβαζα τα χέρια μου πάνω στο στόμα μου για να κρύψω τα δόντια μου. Ήμουν σαν το κορίτσι στις διαφημίσεις που φοβόταν να χαμογελάσει».
Ο Γερμανός βαρόνος που αγόραζε μικροκαμωμένους ανθρώπους από τους γονείς τους
Στο μυθιστόρημα του, «Ο θαυμαστός μάγος του Οζ» του 1900, ο L. Frank Baum περιγράφει τα Munchkins ως μικρότερα από το συνηθισμένο ανάστημα και ντυμένα από την κορυφή ως τα νύχια στα μπλε.
Η MGM αποφάσισε ότι ήθελε να βάλει μικρούς ανθρώπους στους ρόλους - και χρειαζόταν έως και 350 ηθοποιούς για να παίξουν στην ταινία. Το έργο της συγκέντρωσης του θιάσου έπεσε σε έναν άνδρα ονόματι Leo Singer.
Γεννημένος στη Γερμανία ως βαρόνος Leopold Van Singer, είχε συγκροτήσει έναν θίασο περιοδεύοντων κοντών ανθρώπων που συμμετείχαν σε παραστάσεις βαριετέ σε όλη την Ευρώπη.
Συγκλονιστικό είναι ότι είχε αγοράσει μερικούς από αυτούς όταν ήταν παιδιά από τους γονείς τους, οι οποίοι ήθελαν να τους ξεφορτωθούν. Μέχρι το 1938, είχε συγκεντρώσει μία ομάδα 100 καλλιτεχνών και είχε την έδρα του στην Αμερική.
Το στούντιο δεν ήθελε μικρούς ενήλικες ή παιδιά. Στην αναζήτησή της, η MGM έκανε διαφημίσεις σε όλη τη χώρα, επισκέφθηκε τσίρκα και έστειλε ανιχνευτές ταλέντων.
Μόλις μαθεύτηκε, μικροσκοπικοί άνθρωποι άρχισαν να φτάνουν στο Χόλιγουντ με λεωφορεία και τρένα αναζητώντας έναν ρόλο.
Ο Singer τέθηκε επικεφαλής όλων αυτών - φρόντιζε για τη διαμονή τους, το φαγητό τους και τη συμμετοχή τους στα γυρίσματα. Κανείς όμως δεν του έδειχνε στοργή.
Ένας από τους καλλιτέχνες, ο Meinhardt Raabe, θυμήθηκε το γιατί. Με προϋπηρεσία ως πωλητής και κράχτης σε πανηγύρια, ο Raabe πήρε τον ρόλο ενός από τους πιο επιφανείς Munchkins, με ρόλο που μιλούσε.
Ο χαρακτήρας του, ο Coroner, είναι αυτός που τσιρίζει ότι η κακιά μάγισσα της Ανατολής «δεν είναι απλώς νεκρή, είναι πραγματικά πολύ ειλικρινά νεκρή».
Παρά τον πρωταγωνιστικό του ρόλο, είπε ότι ο Singer έκλεψε ένα μεγάλο ποσοστό των μισθών του. Πολλοί επεσήμαναν αργότερα ότι πληρώνονταν πολύ λιγότερο από οποιονδήποτε άλλον στην ταινία - συμπεριλαμβανομένου του σκύλου Τότο.
Φήμες για σεξουαλικά πάρτι και γελοιότητες εκτός ορίων απ' το μεθύσι
Αν και τα καμώματα των ηθοποιών του Munchkins στην οθόνη έδωσαν χαρά σε γενιές παιδιών, πίσω από τις σκηνές φέρονται να εξέπληξαν το καστ και το συνεργείο με σοκαριστικά επεισόδια μέθης, διαφθοράς και άγριων σεξουαλικών προτάσεων.
Υπήρχαν φήμες για σεξουαλικά πάρτι στο διάσημο ξενοδοχείο Culver Hotel (που στη συνέχεια ανήκε στον Τζον Γουέιν) όπου έμεναν όλοι τους κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων και ιστορίες για άγριες βραδιές με δωμάτια που λεηλατήθηκαν και ηθοποιούς που αιωρούνταν από τα δοκάρια.
Ένας τρομαγμένος παρατηρητής τους περιέγραψε ως «μια ανίερη σύναξη νταβατζήδων, πόρνων και τζογαδόρων».
Μέλη του καστ και του συνεργείου θυμήθηκαν σκανδαλώδη καμώματα, αν και είναι αδύνατο να γνωρίζουμε αν είναι αληθινά.
«Δεν θα ξεχάσω ποτέ δύο μικρούς [ανθρώπους], πραγματικά φορτωμένους, να τρεκλίζουν στο δρόμο του στούντιο, κρατώντας ο καθένας ένα μπουκάλι σαμπάνιας σχεδόν τόσο μεγάλο όσο ήταν εκείνοι», θυμήθηκε ο μακιγιέρ του Oz, Jack Young, για ένα χριστουγεννιάτικο πάρτι, σε αποσπάσματα που αναδημοσιεύονται από τους Jay Scarfone και William Stillman.
«Ο αρχηγός της αστυνομίας του στούντιο χρειάστηκε να βγάλει με εγγύηση δύο γυναίκες που κατηγορούνταν για πορνεία».
Σε μια άλλη περίπτωση, ένας μεθυσμένος καλλιτέχνης διασώθηκε από μια λεκάνη τουαλέτας. Ο Ray Bolger, ο οποίος χόρευε στην ταινία ως το σκιάχτρο, θυμάται: «Τον ψάχναμε όλοι. Και τον βρήκαμε! Προφανώς, είχε το γεύμα του, κάθισε στο σκαμνί, έπεσε μέσα και δεν μπορούσε να βγει. Ήταν εκεί με το κεφάλι και τα πόδια του κολλημένα επάνω».
Πολλοί από τους ηθοποιούς που έπαιζαν τους Munchkins είχαν ζήσει εξαιρετικά δύσκολες ζωές. Ορισμένοι ήταν από τη Γερμανία και είχαν αναγκαστεί να εγκαταλείψουν τη χώρα λόγω του δόγματος της «κοινωνικής υγιεινής» των Ναζί, το οποίο απαιτούσε την εξόντωση των ατόμων με αναπηρία.
Περίπου 170 ήρθαν από τη Νέα Υόρκη. Οι περισσότεροι ήταν αρκετά μεγάλοι ώστε να έχουν μάθει να επιβιώνουν στην πόλη κατά τα χρόνια της Μεγάλης Ύφεσης.
Ηθοποιός τυλίχθηκε στις φλόγες κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων
Η ηθοποιός που υποδύθηκε την Κακιά Μάγισσα της Δύσης, Μάργκαρετ Χάμιλτον, υπέστη εγκαύματα σε ατύχημα στα γυρίσματα, σύμφωνα με το βιβλίο του Αλτζίν Χάρμετζ «The Making of The Wizard of Oz» του 1977.
Η πρωταγωνίστρια γύριζε τη σκηνή στην οποία ο χαρακτήρας της εξαφανίζεται μέσα σε μια λάμψη καπνού - μόνο που βρισκόταν ακόμα στο πλατό όταν το συνεργείο έβαλε φωτιά.
Οι φλόγες φέρεται να καταπλάκωσαν τη σκούπα και το καπέλο της, «ζεματίζοντας το πηγούνι της, τη γέφυρα της μύτης της, το δεξί της μάγουλο και τη δεξιά πλευρά του μετώπου της. Οι βλεφαρίδες και το φρύδι στο δεξί της μάτι είχαν καεί- το άνω χείλος και το βλέφαρο είχαν καεί άσχημα».
Η ηθοποιός χρειάστηκε έξι εβδομάδες για να συνέλθει και ακόμη και τότε τα νεύρα στο χέρι της όπου είχε καεί το δέρμα ήταν τόσο ευαίσθητα που έπρεπε να φοράει πράσινα γάντια αντί για μακιγιάζ.
Το κοστούμι του λιονταριού ήταν φτιαγμένο από αληθινά λιοντάρια
Το κινηματογραφικό συνεργείο απέσπασε επαίνους για τα περίπλοκα κοστούμια στον Μάγο του Οζ, αλλά ορισμένες από τις μεθόδους σίγουρα δεν θα επιτρέπονταν σήμερα.
Το κοστούμι του Δειλού Λιονταριού που φορούσε ο Bert Lahr ήταν φτιαγμένο από το δέρμα και τα μαλλιά ενός πραγματικού λιονταριού.
Το κοστούμι φέρεται να ήταν τόσο βαρύ για να φορεθεί κάτω από τα έντονα φώτα των σκηνικών που ο Lahr τακτικά ίδρωνε μέσα από αυτό και το κοστούμι έπρεπε να καθαρίζεται στο τέλος κάθε ημέρας.
Πουλήθηκε για περισσότερα από 3 εκατομμύρια δολάρια σε δημοπρασία στη Νέα Υόρκη το 2014.
Ψεύτικο χιόνι από αμίαντο
Στις αρχές του Χόλιγουντ, τα κινηματογραφικά στούντιο χρησιμοποιούσαν συχνά ξασπρισμένα κορνφλέικς ως υποκατάστατο του χιονιού, αλλά η ομάδα πίσω από τον Μάγο του Οζ φέρεται να επέλεξε τον χρυσοτιλικό αμίαντο.
Στη σκηνή στην οποία η Ντόροθι ξυπνάει σε ένα χωράφι με παπαρούνες από μια κουβέρτα χιονιού, η Τζούντι Γκάρλαντ ήταν καλυμμένη με την ουσία αυτή.
Μόλις εγκατασταθούν στον πνευμονικό ιστό, οι ίνες αμιάντου μπορούν να προκαλέσουν διάφορες σοβαρές ασθένειες, όπως καρκίνο του πνεύμονα, αμιάντωση και μεσοθηλίωμα.
Ο αμίαντος χρησιμοποιήθηκε επίσης για τις πυράντοχες ιδιότητές του. Ο ηθοποιός του Σκιάχτρου Ray Bolger φέρεται να γέμισε το κοστούμι του με την ουσία σε σκηνές που περιλάμβαναν γυμνή φλόγα.
Σημαδεμένος από τη μάσκα του Σκιάχτρου
Ο ηθοποιός Ray Bolger, που υποδύθηκε το σκιάχτρο, έμεινε με ουλές στο πρόσωπο από την προσθετική μάσκα από καουτσούκ που φορούσε για τον χαρακτήρα του.
Εν τω μεταξύ, το πράσινο μακιγιάζ της κακιάς μάγισσας της Δύσης διέρρευσε στο δέρμα της ηθοποιού, Μάργκαρετ Χάμιλτον σε σημείο που χρειάστηκαν «μήνες» για να επανέλθει στο φυσιολογικό.
Ο ηθοποιός που έπαιξε τον Τενεκεδένιο δηλητηριάστηκε από το μακιγιάζ του
Ο ηθοποιός Buddy Ebsen είχε αναλάβει τον ρόλο του Τενεκεδένιου Ανθρώπου, αλλά νοσηλεύτηκε στο νοσοκομείο κατά τη διάρκεια των προβών.
Σύμφωνα με πληροφορίες, ξύπνησε ένα βράδυ, λίγες ημέρες πριν από την έναρξη των γυρισμάτων, με αγωνία από κράμπες στα χέρια και τα πόδια του.
Μεταφέρθηκε στο νοσοκομείο με δυσκολία στην αναπνοή και παρέμεινε σε σκηνή οξυγόνου για δύο εβδομάδες. Οι γιατροί συνειδητοποίησαν ότι έφταιγε η δουλειά του.
Ο ηθοποιός είχε κάνει πρόβες με το ασημένιο μακιγιάζ προσώπου που ήταν αναπόσπαστο μέρος του ρόλου του Tin Man, χωρίς να συνειδητοποιεί ότι ήταν αλλεργικός στο αλουμίνιο. Ο ίδιος αντικαταστάθηκε και το μακιγιάζ άλλαξε, αλλά ο αντικαταστάτης του εξακολουθούσε να προσβάλλεται από μόλυνση στα μάτια.