Ένας ανώνυμος επενδυτής χρηματοδοτεί τις εργασίες για τη δημιουργία ενός «υποβρύχιου ανθρώπινου οικισμού» κάτω από τον βυθό του Ατλαντικού Ωκεανού.
Κάτω από τον αυτοκινητόδρομο A48, λίγο έξω από το Chepstow, στα σύνορα της Ουαλίας με την Αγγλία, ο θόρυβος των φορτηγών, των γερανών και των ανθρώπων που εργάζονται πυρετωδώς νυχθημερόν αναμειγνύεται με το κελάηδισμα των πουλιών σε ένα κατά τα άλλα γαλήνιο αγροτικό περιβάλλον.
Το εργοτάξιο φαίνεται ένα τυπικό εργοτάξιο εντός ενός παλιού λατομείου. Μόνο που είναι κάτι περισσότερο από αυτό. Γιατί μέσα εκεί μια ομάδα εργατών και υπαλλήλων με εμπειρία στις καταδύσεις, τη θαλάσσια βιολογία, την τεχνολογία και τις κατασκευές χτίζουν κάτι εξαιρετικό: αυτό που ο (ανώνυμος και άκρως μυστηριώδης) χρηματοδότης τους ευελπιστεί και οραματίζεται να γίνει η νέα Ατλαντίδα.
Το Deep Project
Το σχέδιό τους ονομάζεται Deep και η τοποθεσία επιλέχθηκε μετά από μια τεράστια αναζήτηση για την ιδανική τοποθεσία για την κατασκευή και δοκιμή υποβρύχιων καταλυμάτων, τα οποία, όπως λένε οι εμπνευστές του έργου, θα τους επιτρέψουν να δημιουργήσουν μια «μόνιμη ανθρώπινη αποικία» κάτω από τη θάλασσα, με το σχέδιο να θεωρείται ότι θα είναι έτοιμο ως το 2027.
Μέχρι στιγμής, η «νέα Ατλαντίδα» ως σχέδιο ακούγεται... τρελό. Ωστόσο, το Deep χρηματοδοτείται από έναν και μόνο ανώνυμο ιδιώτη επενδυτή με... βαθιές τσέπες, ο οποίος θέλει να βάλει εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ (αν όχι περισσότερα) σε ένα έργο που, όπως λέει μέσω δελτίων τύπου, θα «αυξήσει την κατανόηση του ωκεανού και του κρίσιμου ρόλου του για την ανθρωπότητα», σύμφωνα με εκπρόσωπο του Deep.
Η ομάδα του τηρεί σιγή ασυρμάτου όχι μόνο για το ποσό, αλλά και για την ταυτότητα του επενδυτή. Όποιος και αν κρύβεται από πίσω, ωστόσο, το ίδιο το μέγεθος της επένδυσης σημαίνει ότι μια άκρως φιλόδοξη ιδέα φαίνεται να γίνεται γρήγορα πραγματικότητα.
Ένα παλιό λατομείο
Η τοποθεσία έκτασης 50 στρεμμάτων στο Gloucestershire ήταν κάποτε ένα λατομείο ασβεστόλιθου που πλημμύρισε τη δεκαετία του 1990 και χρησιμοποιήθηκε από μια σχολή καταδύσεων μέχρι το 2022.
Τώρα, η βυθισμένη αυτή έκταση μετατρέπεται σε μια υπερσύγχρονη εγκατάσταση που θα διαθέτει μονάδες διαμονής, σχολή εκπαίδευσης και μια πλατφόρμα για μίνι υποβρύχια που θα μεταφέρουν τους ανθρώπους σε χώρους διαβίωσης στη λίμνη βάθους 80 μέτρων.Η λίμνη επικοινωνεί υποβρύχια με το κανάλι του Μπρίστολ - το οποίο με την σειρά του ανήκει στην Κελτική θάλασσα, μια θαλάσσια περιοχή του Ατλαντικού Ωκεανού ανοικτά της νότιας ακτής της Ιρλανδίας.
Αυτές οι υποβρύχιες μονάδες θα χρησιμοποιηθούν στη συνέχεια για την εκπαίδευση επιστημόνων - και οποιουδήποτε άλλου έχει τα χρήματα για να τις νοικιάσει... - ώστε να ζουν κάτω από το νερό για πολύ μεγαλύτερο χρονικό διάστημα από ό,τι έχει επιτευχθεί ποτέ στο παρελθόν - και σε μεγαλύτερο βάθος.
«Μονάδες» ζωής σε βάθος 200 μέτρων
Οι μονάδες μπορούν να βυθιστούν σε βάθος 200 μέτρων κάτω από τη θάλασσα, όπου τελειώνει η ζώνη του ηλιακού φωτός και αρχίζει η ζώνη του λυκόφωτος του ωκεανού.
Η θαλάσσια ζωή που βρίσκεται σε αυτό το βάθος περιλαμβάνει πλάσματα που οι περισσότεροι άνθρωποι θα δουν μόνο μέσα από τα ντοκιμαντέρ του David Attenborough και είναι ένα μέρος για το οποίο γνωρίζουμε ακόμη πολύ λίγα.
Ο Mike Shackleford, επικεφαλής της Deep, εξηγεί τη διαδικασία, αλλά και τις βαθύτερες σκέψεις πίσω από το έργο. «Σχεδόν κάθε ωκεανογράφος που έχω γνωρίσει λέει ''θα σοκαριστείς με το πόσα λίγα ξέρουμε για τον ωκεανό''. Έτσι, κάποιος πρέπει να κάνει τα πρώτα βήματα για να προσπαθήσει να κατασκευάσει κάποια από την τεχνολογία που θα μας επιτρέψει να κατεβούμε και να μελετήσουμε τον ωκεανό in situ» λέει, και προσθέτει εμφατικά:
«Ο στόχος είναι να ζούμε στον ωκεανό, για πάντα. Να έχουμε μόνιμους ανθρώπινους οικισμούς σε όλους τους ωκεανούς σε όλο τον κόσμο».
Ο Jacques Cousteau
Υπήρξαν και προηγούμενες προσπάθειες για τη δημιουργία χώρων διαβίωσης στη θάλασσα. Ο Jacques Cousteau πρωτοστάτησε στην απόπειρα υποβρύχιας διαβίωσης τη δεκαετία του 1960, ξεκινώντας με το Continental Shelf (ή Conshelf) I, έναν ατσάλινο κύλινδρο μήκους πέντε μέτρων και πλάτους 2,5 μέτρων που στήθηκε στα ανοικτά της Μασσαλίας σε βάθος 10 μέτρων. Ο Κουστώ συνέχισε να αναπτύσσει πιο εξελιγμένες εκδόσεις του Conshelf I σε τοποθεσίες σε όλο τον κόσμο - που χρηματοδοτήθηκαν εν μέρει από τη γαλλική βιομηχανία πετροχημικών.
Ο Κουστώ εγκατέλειψε τελικά το όλο πρότζεκτ, αλλά η «τρέλα» για την κατάκτηση της ζωής κάτω από τον ωκεανό στη συνέχεια «έπεσε τη δεκαετία του '80», λέει ο Shackleford.
Ο τελευταίος και πιο εξελιγμένος υποθαλάσσιος σταθμός ήταν το Aquarius Reef Base του 1980, πέντε μίλια ανοικτά του Key Largo στη Φλόριντα και 19 μέτρα κάτω από την επιφάνεια.
Σήμερα διοικείται από το Διεθνές Πανεπιστήμιο της Φλόριντα και είναι ο μόνος υποβρύχιος ανθρώπινος οικισμός που χρησιμοποιείται ακόμη και σήμερα, μεταξύ άλλων για την εκπαίδευση αστροναυτών της NASA στο πλαίσιο του προγράμματος Extreme Environment Mission Operations (Neemo) της διαστημικής υπηρεσίας.
Επιστρέφοντας στο Gloucestershire, ο δημοσιογράφος της Guardian που επισκέφθηκε τον χώρο κοντοστέκεται με δέος έξω από ένα υποβρύχιο σπίτι που θα καταβυθιστεί στη λίμνη.
«Ο κύριος χώρος αναψυχής είναι ένα δωμάτιο διαμέτρου έξι μέτρων, και τα παράθυρα με τα φινιστρίνια σημαίνουν ότι όταν αυτό θα είναι βυθισμένο, θα υπάρχει μια αναπόφευκτη αίσθηση ότι περιβάλλεται από τον ωκεανό και τους κατοίκους του» σημειώνει, και συνεχίζει:
«Στον επάνω όροφο υπάρχει μια κουζίνα και ένας χώρος που μπορεί να προσαρμοστεί για επιστημονική μελέτη. Τα έξι υπνοδωμάτια είναι ευρύχωρα και υπάρχει ένα πλήρως εξοπλισμένο μπάνιο με τρεχούμενο νερό και τουαλέτα με καζανάκι. Το όλο πράγμα είναι κατασκευασμένο από έναν τύπο χάλυβα που έχει αναπτυχθεί ειδικά για να αντέχει την πίεση του νερού στα 200 μέτρα βάθος».
Οι μηχανικοί της Deep έχουν συνεργαστεί με την Det Norske Veritas (DNV), μια εταιρεία ασφάλειας, για να διασφαλίσουν ότι είναι πλήρως δοκιμασμένο και πιστοποιημένο σε όλη τη διαδικασία σχεδιασμού και κατασκευής. «Η DNV εγκρίνει κάθε πιθανή δυνατότητα σχεδιασμού, κατασκευής και δοκιμής των συστημάτων μας από την πρώτη ημέρα», λένε οι ιθύνοντες. «Έτσι, όταν τελικά το κατασκευάσουμε και πρόκειται να το ρίξουμε στο νερό, θα είναι πλήρως πιστοποιημένο στην κατηγορία του».
Η ταξινόμηση είναι σαν το ΚΤΕΟ σε ένα αυτοκίνητο, συμπληρώνουν οι ειδικοί: «Κανείς δεν θα σκεφτόταν να βάλει τα παιδιά του, τον σύντροφό του, τον οικογενειακό του σκύλο, σε ένα αυτοκίνητο που δεν έχει περάσει από έλεγχο, με άγνωστα φρένα, άγνωστο κιβώτιο ταχυτήτων, άγνωστο κινητήρα και αυτοσχέδια ελαστικά». Θα επέλεγαν, λένε, κάτι με βάση το πόσο καλά θα προστατεύσει αυτούς τους ανθρώπους.
Οι άνθρωποι που θα στελεχώσουν το πρότζεκτ
Ο εξοπλισμός μπορεί να είναι πιστοποιημένος, αλλά τι γίνεται με τους ανθρώπους που θα τον χρησιμοποιήσουν; Θα είναι ένα τεράστιο έργο να εκπαιδευτούν σωματικά και ψυχικά όσοι δεν έχουν καμία εμπειρία για τη ζωή κάτω από το νερό.
«Η φιλοσοφία είναι περίπου η ίδια με εκείνη της εκπαίδευσης των στρατιωτών: μπορείς να κάνεις όσο το δυνατόν περισσότερη βασική εκπαίδευση, αλλά μέχρι να βρεθείς σε μια μάχη δεν ξέρεις πώς θα αντιδράσεις. Ωστόσο, το πλεονέκτημα της ύπαρξης ενός προσομοιωτή που αναπαράγει σχεδόν ακριβώς τη ζωή κάτω από το νερό, σημαίνει ότι η ομάδα καταδυτικής εκπαίδευσης της Deep είναι σε θέση να βάλει τους ανθρώπους σε όσο το δυνατόν καλύτερη κατάσταση» λένε οι υπεύθυνοι, προσθέτοντας ότι οι περισσότεροι άνθρωποι θα χρειαστούν από ένα έτος έως 18 μήνες για να γίνουν πλήρως λειτουργικοί και εξοικειωμένοι με το υποβρύχιο περιβάλλον διαμονής.
«Άνοιγες τα μάτια σου και έβλεπες καρχαρίες να κολυμπούν»
Η Dawn Kernagis είναι διευθύντρια επιστημονικής έρευνας του Deep και πρώην μέλος του πληρώματος της αποστολής Neemo της Nasa που ζούσε στη βάση Aquarius Reef Base και έτσι έχει σπάνια εμπειρία από πρώτο χέρι από την υποβρύχια διαβίωση.
«Θυμάμαι ακόμα πώς ήταν να ξυπνάω το πρωί εκεί», λέει. «Είχαμε το παράθυρο ακριβώς δίπλα στο κρεβάτι και έτσι άνοιγες τα μάτια σου και έβλεπες ψάρια, σαλάχια και καρχαρίες να κολυμπούν δίπλα σου. Το να μπορείς να παρακολουθείς αυτές τις αλληλεπιδράσεις ήταν τόσο σημαντικό. Επειδή, ξέρετε, δεν ενοχλούσαμε το περιβάλλον τους».
Το Deep θα προσφέρει την ίδια εμπειρία αλλά με πιο εξελιγμένα καταλύματα, σε μεγαλύτερα βάθη και θα επιτρέψει στους επιστήμονες να εργάζονται σε αυτά τα βάθη για μεγαλύτερα χρονικά διαστήματα.
Το βασικό, κεντρικό υποβρύχιο σπίτι φιλοξενεί έως και έξι άτομα, αλλά η ιδέα είναι ότι θα μπορούσαν να συνδεθούν πολλαπλοί φρουροί για να σχηματίσουν ενδεχομένως ερευνητικούς σταθμούς πολλαπλών εθνών και πολλαπλών χρήσεων (ή ίσως, μια μέρα, ένα υποβρύχιο... χωριό).
Η Kernagis πιστεύει ότι η σχετική άνεση του καταλύματος που παρέχει το Deep θα βοηθήσει οποιονδήποτε το χρησιμοποιεί. Το Aquarius, για παράδειγμα, χρησιμοποίησε ένα σύστημα κουκέτας με έξι άτομα να κοιμούνται σε έναν μικροσκοπικό χώρο.
Το βάθος επηρεάζει τον ύπνο
«Ζώντας κάτω από τέτοια πίεση, μερικοί άνθρωποι είχαν την τάση να ροχαλίζουν πιο δυνατά από το κανονικό» λέει, «οπότε είχαμε την τάση να μην κοιμόμαστε τόσο καλά». Στη συνέχεια, υπήρχαν οι εγκαταστάσεις μπάνιου. «Είχαμε μια τουαλέτα που ήταν στην πραγματικότητα μέρος του ντους και βρισκόταν στην περιοχή της πισίνας, στην οποία μπαίνεις και βγαίνεις για τις καταδύσεις σου».
Οι τουαλέτες του Deep, διαβεβαιώνει ένας εκπρόσωπος της εταιρείας, έχουν περάσει από «εκτεταμένες αξιολογήσεις ανθρώπινων παραγόντων για να διασφαλιστεί ότι είναι όσο το δυνατόν πιο άνετες».
Τα πάντα σχετικά με το πρότζεκτ Deep φαίνεται να ξεπερνούν τα όρια όλων των προηγούμενων. Αλλά ένα πράγμα παραμένει σταθερό, και αυτό είναι αυτό που περιμένει στον υδάτινο κόσμο κάτω από τη γη για εκείνους που θα τολμήσουν τη ζωή στην υποβρύχια στέγαση.
«Θα υπάρξουν πράγματα εκεί κάτω που δεν θα ξέρουμε καν πριν κατέβουμε, γιατί δεν ξέρουμε ακόμα ότι υπάρχουν», λέει η Kernagis.
Και αυτό είναι που κάνει την εργασία και τη διαβίωση κάτω από τον ωκεανό τόσο συναρπαστική γι' αυτήν. Θυμάται το διάστημα που πέρασε προς το τέλος της αποστολής στη βάση Aquatic Reef Base, όταν έκανε μια εκδρομή με έναν συνάδελφό της σε ένα από τα υποβρύχια έξω από τον κύριο βιότοπο.
«Ολοκληρώναμε κάποιες από τις συλλογές δειγμάτων και της έκανα το σχόλιο ότι δεν μπορούσα να φανταστώ τη ζωή πίσω στη Γη. Και εκείνη γύρισε να με κοιτάξει και μου είπε: ''Είμαστε στη Γη''. Αλλά για μένα ήταν σαν να βρισκόμουν σε έναν εντελώς διαφορετικό κόσμο», καταλήγει με νόημα η ερευνήτρια.