Ο Νόβακ Τζόκοβιτς υποστηρίζει ότι «ήταν πάντα σπουδαίος μαθητής ευεξίας, υγείας, διατροφής», αφού επανέλαβε τη θέση του σχετικά με την άρνηση εμβολιασμού για τον Covid-19.
Ο Σέρβος αθλητής παραδέχεται ότι θα μπορούσε να αλλάξει γνώμη στο μέλλον μετά την απέλασή του από την Αυστραλία και τη διαμάχη γύρω από τον μη εμβολιασμό του κατά του κορωνοϊού.
Η απόφαση του 34χρονου τενίστα, έχει εν μέρει επηρεαστεί από προηγούμενες αλλαγές στον τρόπο ζωής του σχετικά με τη διατροφή και τον ύπνο του, που σημαίνει ότι είναι έτοιμος να χάσει περισσότερα Grand Slam φέτος για να παραμείνει πιστός στις αρχές του.
Ήταν μια στιγμή που του άλλαξε τη ζωή. Ο Τζόκοβιτς ήταν στην Κροατία το καλοκαίρι του 2010 για το Davis Cup και είχε μια συζήτηση με τον Δρ Ίγκορ Σιτόγεβιτς, έναν συμπατριώτη του διατροφολόγο.
Ο Σιτόγεβιτς είπε στον Τζόκοβιτς να απλώσει το δεξί του χέρι, ενώ τοποθετούσε το αριστερό του χέρι στο στομάχι του. Στη συνέχεια, ο γιατρός έσπρωξε το δεξί χέρι του Τζόκοβιτς και του είπε να αντισταθεί στην πίεση. Η δύναμη που θα ένιωθε ο Τζόκοβιτς κρατώντας σταθερά, είπε ο γιατρός, ήταν ακριβώς αυτό που έπρεπε να βιώσει.
Στη συνέχεια, ο Σιτόγεβιτς έδωσε στον Τζόκοβιτς μια φέτα ψωμί. Είπε στον σαστισμένο παίκτη να μην τη φάει, αλλά να την κρατήσει στο στομάχι του με το αριστερό του χέρι, ενώ εκείνος ξανά πίεσε προς τα κάτω το τεντωμένο δεξί του χέρι. Προς έκπληξη του Τζόκοβιτς, το χέρι το αισθάνθηκε αισθητά πιο αδύναμο.
Ήταν αυτό που περίμενε ο Σιτόγεβιτς. Το τεστ του ήταν να ανακαλύψει εάν ο Τζόκοβιτς ήταν ευαίσθητος στη γλουτένη, μια πρωτεΐνη που βρίσκεται στο σιτάρι και σε άλλα δημητριακά. Κοιτάζοντας πίσω, ήταν η στιγμή που ο Τζόκοβιτς ανακάλυψε γιατί είχε υποστεί τόσες πολλές καταρρεύσεις στα μέσα του αγώνα στην καριέρα του – και το σημείο εκκίνησης για μια αλλαγή τρόπου ζωής που τον οδήγησε στο να γίνει Νο 1 του κόσμου μόλις 12 μήνες αργότερα.
Μέχρι τώρα, ο Τζόκοβιτς ήταν απρόθυμος να αναφερθεί σε λεπτομέρειες για το καθεστώς που άλλαξε τη ζωή και την καριέρα του. Σήμερα, όμως, ο 34χρονος Σέρβος αφηγείται την ιστορία του σε ένα βιβλίο, το «Serve To Win», το οποίο αποκαλύπτει πώς η αλλαγή της διατροφής του έχει αλλάξει την υγεία και το τένις του.
Ο Τζόκοβιτς έχει γίνει αναμφισβήτητα ο καλύτερος αθλητής του τένις στον κόσμο, συνδυάζοντας αντοχή και δύναμη με εξαιρετική ταχύτητα και ευελιξία. Έγινε Νο 1 στον κόσμο το 2011.
Η σύνδεση του Τζόκοβιτς με τον Σιτόγεβιτς χρονολογείται από το Αυστραλιανό Όπεν του 2010. Ο γιατρός, που δεν είχε κανένα ενδιαφέρον για το τένις, βρισκόταν στο σπίτι του στην Κύπρο, όταν η σύζυγός του, του πρότεινε να παρακολουθήσουν τον προημιτελικό του Τζόκοβιτς εναντίον του Ζο-Γουίλφριντ Τσόνγκα. Ο Τζόκοβιτς ήταν δύο σετ προς ένα απέναντι στον Γάλλο όταν υπέστη άλλη μια από τις φυσικές κρίσεις που είχαν ταλαιπωρήσει την καριέρα του. Είχε δυσκολία στην αναπνοή και έκανε εμετό κατά τη διάρκεια ενός διαλείμματος για τουαλέτα. Η δύναμή του μειώθηκε, κέρδισε μόνο τέσσερα παιχνίδια στα δύο τελευταία σετ καθώς ο Τσόνγκα έφτασε στη νίκη.
Ο Σιτόγεβιτς που παρακολουθούσε, αμέσως υποψιάστηκε τι δεν πήγαινε καλά. Υπέθεσε ότι οι αναπνευστικές δυσκολίες του Τζόκοβιτς ήταν συνέπεια μιας ανισορροπίας στο πεπτικό του σύστημα που προκαλούσε συσσώρευση τοξινών στα έντερά του.
Ο διατροφολόγος και ο πατέρας του Τζόκοβιτς είχαν κοινούς φίλους και έξι μήνες αργότερα ο γιατρός έκανε το τεστ ψωμιού που επιβεβαίωσε την αρχική του υποψία. Ο Σιτόγεβιτς είπε στον Τζόκοβιτς ότι υποψιαζόταν πως οι τροφικές ευαισθησίες του, προκαλούσαν σωματικά προβλήματα και επηρέαζαν την ψυχική του κατάσταση. Ανέφερε στον παίκτη ότι θα μπορούσε να τον βοηθήσει να επινοήσει μια δίαιτα που θα ήταν κατάλληλη για το σώμα του και θα μπορούσε να αλλάξει την υγεία και τη φυσική του κατάσταση.
Μεταγενέστερες εξετάσεις αίματος έδειξαν ότι ο Τζόκοβιτς είχε έντονη δυσανεξία στο σιτάρι και τα γαλακτοκομικά προϊόντα και ήπια ευαισθησία στις ντομάτες. Όταν του είπαν να σταματήσει να τρώει ψωμί και τυρί και να μειώσει τις ντομάτες, δεν ήταν ό,τι καλύτερο για κάποιον του οποίου οι γονείς είχαν πιτσαρία, αλλά ο Τζόκοβιτς ήταν πρόθυμος να το δοκιμάσει.
Το ψωμί και τα ζυμαρικά είναι βασικές τροφές στη Σερβία, αλλά ο Σιτόγεβιτς ζήτησε από τον Τζόκοβιτς να δοκιμάσει μια νέα δίαιτα χωρίς γλουτένη για δύο εβδομάδες. Το αποτέλεσμα ήταν άμεσο. Ο Τζόκοβιτς ένιωθε πιο ανάλαφρος και ενεργητικός και κοιμόταν καλύτερα από ποτέ. Όταν ο Σιτόγεβιτς του πρότεινε μετά από μια εβδομάδα να φάει ένα κουλούρι, ο αρνητικός αντίκτυπος ήταν εκπληκτικός. Ο Τζόκοβιτς ένιωθε νωθρός και ζαλίστηκε, σαν να είχε hangover.
Όταν πέρασε οριστικά στη δίαιτα, τα οφέλη ακολούθησαν γρήγορα. Μέσα σε 12 μήνες ο Τζόκοβιτς ήταν 11 κιλά ελαφρύτερος και ένιωθε πιο δυνατός και υγιής. Από τότε που ακολούθησε το καθεστώς, ένιωθε πιο φρέσκος, πιο σε εγρήγορση, πιο ενεργητικός και ψυχικά πιο οξύς.
Τα πρώτα χρόνια του Νόβακ Τζόκοβιτς ως επαγγελματίας ήταν πολύ διαφορετικά. Το 2005 είχε πάρει το πρώτο σετ κόντρα στον Γκιγιέρμο Κόρια στο Γαλλικό Όπεν, αλλά αποσύρθηκε στο τρίτο γιατί τα πόδια του είχαν γίνει πέτρες και δεν μπορούσε να αναπνεύσει, όπως είχε πει ο ίδιος. Κατά τη διάρκεια μιας νίκης επί του Gaël Monfils στο US Open τρεις μήνες αργότερα πήρε τέσσερα ιατρικά τάιμ άουτ αφού του κόπηκε η ανάσα.
Ο Τζόκοβιτς πάντα δούλευε σκληρά για τη φυσική του κατάσταση και αναζητώντας μια λύση στα προβλήματά του, άλλαξε προπονητή, υιοθέτησε νέα προγράμματα προπόνησης, έκανε ρινική χειρουργική επέμβαση και ασχολήθηκε με το διαλογισμό και τη γιόγκα. Αν και η φυσική του κατάσταση βελτιώθηκε – κέρδισε τον πρώτο του τίτλο Grand Slam στο Australian Open το 2008 – οι καταρρεύσεις στα μέσα του αγώνα δεν έσβησαν.
Όταν μετέφερε το προπονητικό του στρατόπεδο προετοιμασίας στο Άμπου Ντάμπι στα τέλη του 2009, ελπίζοντας να εγκλιματιστεί στη ζέστη πριν κατευθυνθεί στην Αυστραλία, ο Τζόκοβιτς σκέφτηκε ότι μπορεί να είχε βρει το κομμάτι που έλειπε στο παζλ. Ευτυχώς για τον Σέρβο, ωστόσο, ο Σιτόγεβιτς παρακολουθούσε.
Το κλειδί για τη δίαιτα που ακολουθεί τώρα ο Τζόκοβιτς είναι η απουσία τόσο της γλουτένης – που υπάρχει στα περισσότερα τρόφιμα – όσο και των γαλακτοκομικών προϊόντων. Επίσης, κόβει όσο το δυνατόν περισσότερη ζάχαρη. Η διατροφή του Νο1 τενίστα βασίζεται σε λαχανικά, φασόλια, λευκό κρέας, ψάρι, φρούτα, ξηρούς καρπούς, σπόρους, ρεβίθια, φακές και υγιεινά έλαια.
Είναι σχολαστικός στο πότε και πώς τρώει. Ο Τζόκοβιτς αγοράζει βιολογικά τρόφιμα όπου είναι δυνατόν και μαγειρεύει σχεδόν κάθε γεύμα μόνος του. Όταν βρίσκεται σε περιοδεία προσπαθεί πάντα να μείνει σε ξενοδοχεία που θα του επιτρέψουν να χρησιμοποιήσει την κουζίνα τους. Αφού λέει μια σύντομη προσευχή πριν από τα γεύματα –όχι σε κάποιον συγκεκριμένο θεό αλλά για να υπενθυμίσει στον εαυτό του να μην θεωρεί ποτέ δεδομένο το φαγητό– ο Τζόκοβιτς τρώει αργά και συνετά. Δεν βλέπει ποτέ τηλεόραση ούτε χρησιμοποιεί το τηλέφωνο ή τον υπολογιστή του ενώ τρώει.
Η αφοσίωσή του στη διατροφή του είναι μεγάλη. Αφού κέρδισε τον σχεδόν εξάωρο τελικό του εναντίον του Ραφαέλ Ναδάλ στο Australian Open του 2012, ο Τζόκοβιτς είχε λαχτάρα για σοκολάτα, την οποία δεν είχε φάει για 18 μήνες. Ο φυσιοθεραπευτής του έφερε μία μπάρα. Ο Τζόκοβιτς έκοψε ένα μικρό τετράγωνο και το άφησε να λιώσει στο στόμα του – αλλά άφησε την υπόλοιπη.
Το Serve To Win περιέχει αποσπάσματα για την καριέρα του Τζόκοβιτς στο τένις και την ανατροφή του στην κατεστραμμένη από τον πόλεμο Σερβία, αλλά ως επί το πλείστον είναι μια συναρπαστική εικόνα του τρόπου ζωής του. Περιλαμβάνει συνταγές που αναπτύχθηκαν από την Candice Kumai, μια σεφ και συγγραφέα, και περιλαμβάνει επίσης λεπτομέρειες σχετικά με την καθημερινή ζωή του παίκτη, όπως τα προγράμματα φυσικής κατάστασης και προπόνησης του.
Ο Τζόκοβιτς πιστεύει ότι η δίαιτα τον έχει κάνει πιο ταπεινό και λιγότερο ανήσυχο ή επιρρεπή στον θυμό, αν και άλλες ρουτίνες έχουν επίσης βοηθήσει από αυτή την άποψη. Ποτέ δεν τσιγκουνεύεται τον ύπνο του και προσπαθεί πάντα να πηγαίνει για ύπνο την ίδια ώρα, από τις 23:00 έως τα μεσάνυχτα, πριν ξυπνήσει στις 7 το πρωί. Κάνει γιόγκα και διαλογισμό και πιστεύει στη «θετική σκέψη».
Η προπονητική ρουτίνα του Σέρβου σπάνια αλλάζει. Μετά από 20 λεπτά γιόγκα ή τάι τσι και μετά από πρωινό, προπονείται παίζοντας τένις με κάποιον για μιάμιση ώρα, κάνει διατάσεις και αθλητικό μασάζ. Μετά το μεσημεριανό γεύμα - αποφεύγοντας τη ζάχαρη, τις πρωτεΐνες και τους ακατάλληλους υδατάνθρακες - ο Τζόκοβιτς κάνει μια προπόνηση μιας ώρας χρησιμοποιώντας βάρη ή ζώνες αντίστασης, μετά την οποία παίρνει ένα ρόφημα πρωτεΐνης. Μια άλλη προπόνηση 90 λεπτών, ακολουθούμενη από διατάσεις και ίσως άλλο ένα μασάζ, ολοκληρώνει τη σωματική εργασία της ημέρας του.
Αν φαίνεται ασυνήθιστο ότι μια αλλαγή διατροφής θα μπορούσε να αλλάξει τόσο τη ζωή ενός αθλητή, το παράδειγμα του Τζόκοβιτς έχει ακολουθηθεί από πολλούς άλλους. Αρκετοί παίκτες του τένις έχουν προχωρήσει σε παρόμοια προγράμματα και πολλά τουρνουά προσφέρουν πλέον τρόφιμα χωρίς γλουτένη και γαλακτοκομικά.
Το μενού του
Πρώτη μέρα
- Πρωινό: Το να πιει νερό είναι το πρώτο πράγμα που κάνει μόλις σηκωθεί από το κρεβάτι. Δύο κουταλιές της σούπας μέλι, μούσλι (συμπεριλαμβανομένης βιολογικής βρώμης χωρίς γλουτένη, κράνμπερι, σταφίδες, κολοκυθόσπορους ή ηλιόσπορους και αμύγδαλα)
- Μεσημεριανό σνακ (αν χρειάζεται): Ψωμί χωρίς γλουτένη ή κράκερ με αβοκάντο και τόνο
- Μεσημεριανό: Σαλάτα με ανάμεικτα χόρτα, ζυμαρικά primavera χωρίς γλουτένη (συμπεριλαμβανομένων ζυμαρικών ρυζιού, κολοκυθάκια, σπαράγγια, λιαστές ντομάτες και προαιρετικά vegan τυρί)
- Απογευματινό σνακ: Μήλο με βούτυρο κάσιους, πεπόνι
- Δείπνο: Καλέ σαλάτα του Καίσαρα (λαχανίδα, μάραθο, κινόα και κουκουνάρι) συν dressing (συμπεριλαμβανομένων του γαύρων ή της σαρδέλας, σούπα μινεστρόνε, φιλέτα σολομού (με το δέρμα) με ψητή ντομάτα και μαρινάδα
Δεύτερη μέρα
- Πρωινό: Νερό, δυο κουταλιές της σούπας μέλι, μπανάνα με βούτυρο κάσιους, φρούτο
- Μεσημεριανό σνακ (αν χρειάζεται): Τοστ χωρίς γλουτένη με βούτυρο αμυγδάλου και μέλι
- Μεσημεριανό: Σαλάτα με ανάμεικτα χόρτα, πικάντικη σαλάτα με noodle soba (συμπεριλαμβανομένων noodles soba χωρίς γλουτένη, κόκκινη πιπεριά, ρόκα, κάσιους και φύλλα βασιλικού, καθώς και πικάντικη βινεγκρέτ).
- Απογευματινό σνακ: Μπάρα με φρούτα και ξηρούς καρπούς, φρούτο
- Δείπνο: Σαλάτα τόνου nicoise (πράσινα φασόλια, φασόλια κανελίνι, ρόκα, τόνος, κόκκινη πιπεριά, ντομάτες και ρεβίθια κονσέρβα), σούπα ντομάτας, ψητές ντομάτες
Τρίτη μέρα
- Πρωινό: Νερό, δύο κουταλιές της σούπας μέλι, βρώμη χωρίς γλουτένη με βούτυρο κάσιους και μπανάνες, φρούτο
- Μεσημεριανό σνακ (αν χρειάζεται): Σπιτικό χούμους (συμπεριλαμβανομένων ρεβίθων και σάλτσα σόγιας χωρίς γλουτένη) με μήλα/crudités
- Μεσημεριανό: Σαλάτα με ανάμεικτα χόρτα, ζυμαρικά χωρίς γλουτένη με power pesto (συμπεριλαμβανομένων ζυμαρικών ρυζιού, καρυδιών και φύλλων βασιλικού)
- Απογευματινό σνακ: Αβοκάντο με κράκερ χωρίς γλουτένη, φρούτο
- Βραδινό: Φρέσκια ανάμεικτη σαλάτα με αβοκάντο και σπιτικό dressing, σούπα καρότου και τζίντζερ, κοτόπουλο ολόκληρο ψητό με λεμόνι