Δεν έχουν περάσει πολλά χρόνια από τότε που στο εσωτερικό της Εκκλησίας της Ελλάδος υπήρχαν συγκρούσεις που έπαιρναν καθαρά πολιτικό -ακόμα και «κομματικό»- χαρακτήρα.
Η πανδημία και κυρίως τα μέτρα που ελήφθησαν για να μπει «φρένο» στη διασπορά ήταν η πλέον κατάλληλη συγκυρία ώστε να ξυπνήσουν κάποια παλαιά «πάθη». Μετά από ορισμένες, μεμονωμένες αντιδράσεις και «αντάρτικα», η Εκκλησία της Ελλάδος κατέληξε σε μια κοινή θέση, καλώντας τους πιστούς να κλείσουν τα αυτιά τους σε θεωρίες συνωμοσίας, να εμπιστευτούν την επιστήμη και να κάνουν το εμβόλιο.
Σε πολλές περιοχές της χώρας, όμως, κάποιοι πυρήνες ακραίων αντιεμβολιαστών άρχισαν να οργανώνονται. Και οι πρώτοι που βρέθηκαν στο «στόχαστρο» ήταν οι μητροπολίτες που στήριξαν -δίχως «ναι μεν, αλλά…» και άλλες περιστροφές- την κοινή προσπάθεια πολιτών και πολιτείας να μπει ένα τέλος στην περιπέτεια του ιού. Το συμβάν που ξεχώρισε ήταν το «επεισόδιο» που έστησαν σε βάρος του μητροπολίτη Λαρίσης και Τυρνάβου Ιερώνυμου, ο οποίος χειρίστηκε με ψυχραιμία το ζήτημα. Ο κ. Ιερώνυμος μιλά σήμερα στο iefimerida.gr για μια σειρά από ζητήματα: Από τις μάσκες και τους αντιεμβολιαστές, μέχρι τον γέροντα Παΐσιο, την Τουρκία, το αν μπορεί κάποιος να μιλά για «εκσυγχρονισμό της Εκκλησίας» και το αν η πολιτική έχει θέση στην Εκκλησία.
Λαρίσης Ιερώνυμος στο iefimerida.gr: Θαυμάζω όσους εμβολιάστηκαν παρά τις αντιδράσεις, την οχλαγωγία και τον θόρυβο
Ερωτηθείς για τη σειρά των γεγονότων, κατά την ένταση που προκάλεσαν αντιεμβολιαστές, έξω από τον Άγιο Αχίλλειο, ο μητροπολίτης Λαρίσης Ιερώνυμος λέει το iefimerida.gr ότι «την Κυριακή εγώ κανονικά λειτουργούσα στον Αγ. Αχίλλειο, όπως λειτουργώ κάθε Κυριακή σε κάποιο ναό. Απλά στις 3 Οκτωβρίου είχαμε πει να είναι και η πρώτη φορά που κινητή μονάδα εμβολιασμού θα εμφανιζόταν έξω από κάποιο ναό. […] Υπήρχαν εκατοντάδες λαού που ήρθαν και λειτουργήθηκαν, κοινώνησαν, πήραν το αντίδωρό τους. Ταυτόχρονα απ’ έξω συνεχιζόταν η δράση του εμβολιασμού, όσων ήθελαν. Σε κάθε περίπτωση είχαμε πει ότι ο εμβολιασμός είναι προαιρετικός, δεν είναι κάτι υποχρεωτικό για την Εκκλησία. Τηρώντας και εμείς τις αποφάσεις της Ιεράς Συνόδου θέλαμε να πούμε ότι συνιστούμε τον εμβολιασμό εφόσον το επιτρέπει ο γιατρός του καθενός. Και από κει και μετά, πάλι όπως το λέει η Εκκλησία, δεν υποχρεώνουμε κανέναν, είμαστε εναντίον της υποχρεωτικότητας».
Όπως εξηγεί ο κ. Ιερώνυμος «προς το τέλος της λειτουργίας, άρχισαν να συγκεντρώνονται κάποιοι άνθρωποι στο πλάι του ναού, στο γκαζόν. Ήταν περίπου 30 άτομα θα έλεγα, όχι παραπάνω. Να σημειώσω ότι η Μητρόπολή μου έχει έναν πληθυσμό 252.000 κατοίκων. Αυτά τα άτομα αρχικά κινήθηκαν προς τη μονάδα εμβολιασμού, τούς σταμάτησε όμως η αστυνομία. Φώναζαν, προπηλάκιζαν όσους πήγαιναν να εμβολιαστούν. Θέλω να τονίσω ότι είμαι πολύ υποχρεωμένος και θαυμάζω τους ανθρώπους αυτούς που τόλμησαν και μπήκαν στην κινητή μονάδα για να εμβολιαστούν παρά τα όσα άκουγαν, παρά τις αντιδράσεις, την οχλαγωγία, το θόρυβο. Και κατανοώ όσους είχαν την πρόθεση να εμβολιαστούν και δίστασαν, βλέποντας όσα συνέβησαν» προσθέτει.
«Φώναζαν “ανάξιος, ανάξιος”, τούς ευλόγησα τρεις φορές, είναι και αυτοί δικά μου παιδιά»
Οι αντιεμβολιαστές, ωστόσο, είχαν βάλει στόχο να «στριμώξουν» τον μητροπολίτη Λαρίσης την ώρα που θα έβγαινε. Εν τέλει, το αποτέλεσμα ήταν διαφορετικό από αυτό που περίμεναν.
«Οι αντιεμβολιαστές απ’ έξω συνέχιζαν να φωνάζουν. Εγώ στο γραφείο του ναού πήγα είδα λίγο τους ανθρώπους μας. Και στη συνέχεια στις 11:00 πήγαμε και κάναμε τη Δοξολογία για τους δικαστικούς. Ήταν οι προϊστάμενοι του Εφετείου, της Εισαγγελίας Εφετών, του Πρωτοδικείου, της Εισαγγελίας Πρωτοδικών, από τον Δικηγορικό Σύλλογο, ο νομικός κόσμος της Λάρισας. Μετά τη δοξολογία μού ζήτησαν κάποια κανάλια να κάνω μια δήλωση και την έκανα στην αυλή του ναού και στη συνέχεια αποχώρησα. Όταν είδαν το όχημα, αυτοί οι 30 άνθρωποι το ακολούθησαν. Εγώ βγήκα από την πόρτα του ιερού στον Άγιο Αχίλλειο καθώς εκεί είναι το πάρκινγκ. Εκεί κάποιοι άνθρωποι άρχισαν να αποδοκιμάζουν, με τα γνωστά που λένε σε αυτές τις περιπτώσεις, τούς ευλόγησα τρεις φορές, κατέβηκα τα σκαλιά, εκείνοι φώναζαν “ανάξιος, ανάξιος”» σημειώνει ο κ. Ιερώνυμος.
Ο μητροπολίτης Λαρίσης τους χαιρέτισε και έφυγε χαμογελώντας, ενώ η μητρόπολη εξέδωσε ανακοινωθέν για τα γεγονότα. Σχετικά με το «ανάξιος», ο κ. Ιερώνυμος λέει στο iefimerida.gr πως «αυτό το λέω πρώτος εγώ, κάθε φορά που λειτουργούμε. “Ουδείς άξιος των συνδεδεμένων” ξεκινά η ευχή του Χερουβικού. Η Ορθοδοξία έχει τη μοναδική ικανότητα να ταπεινώνει τους κληρικούς της. Δηλαδή, την ώρα της λειτουργίας, είμαι υποχρεωμένος να ομιλώ για “ανάξιο επίσκοπο”».
Κάποιοι του μετέφεραν ότι «αντιπροσωπεία» των αντιεμβολιαστών ήθελαν να τον συναντήσουν. «Το γραφείο μου υπάρχει, είναι ανοιχτό, δέχομαι τους πάντες. Δέχθηκα ήδη τους υγειονομικούς που είναι σε αναστολή επειδή δεν θέλουν να εμβολιαστούν. Και τους έχω υποσχεθεί και περιμένω κάποιες καταστάσεις, να τους δώσω και βοήθεια, τρόφιμα για τις οικογένειες που ενδεχομένως ταλαιπωρούνται και ό,τι χρηματικό βοήθημα έχουμε για να συμβάλλουμε και να τους ενισχύσουμε στην περίοδο της αγωνίας τους. Δέχομαι τον οποιονδήποτε στο γραφείο μου. Και συζητώ καλόπιστα. Αρκεί να έχει επιχειρήματα, να μπορεί να αρθρώσει λόγο ουσιαστικό και όχι άναρθρες κραυγές. Οπότε αυτό ήταν όλο, δεν ήταν κάτι το πολύ σπουδαίο. Δυστυχώς κάποιοι, ενδεχομένως, βρήκαν την ευκαιρία να δείξουν έναν άσχημο εαυτό. Να πω ότι αυτοί οι άνθρωποι είναι και αυτοί δικά μου παιδιά. Να πω “τα άτακτά μου παιδιά”; Σε κάθε περίπτωση, δεν μπορώ ούτε να τους απαρνηθώ, ούτε ότι τους έχω απέναντι. Αν αυτοί είναι απέναντι είναι δικό τους θέμα. Εγώ τους δέχομαι και τους περιμένω στην εκκλησία» απαντά.
Μητροπολίτης Λαρίσης: Οι μάσκες, οι αποστάσεις και το εμβόλιο δεν είναι θεολογικά ζητήματα -Είναι υγειονομικά μέτρα
Στην ερώτηση για συγκεκριμένες δηλώσεις κατά των υγειονομικών μέτρων που έκαναν άλλοι μητροπολίτες στο παρελθόν ο κ. Ιερώνυμος επιλέγει να μιλήσει σε ενωτικό τόνο για την Ιεραρχία της Εκκλησίας της Ελλάδος:
«Είναι πολλοί εκείνοι που προσπαθούν και συμβάλλουν στην προσπάθεια της χώρας να βγούμε από αυτόν τον φαύλο κύκλο της πανδημίας. Όλοι οι Ιεράρχες έχουν συστρατευθεί στην προσπάθεια. Να ξέρετε ότι όλοι, ακόμα και αν διατηρούμε τις πικρίες μας από κάποιες ενδεχομένως παραπάνω παρεμβάσεις, από το κλείσιμο των ναών μας, από κάποια λόγια που ακούστηκαν εν θερμώ και πάντα ακούγονται σε περιπτώσεις εντάσεως, όλοι, λίγο ή πολύ, συνεργαζόμαστε και προσπαθούμε να κάνουμε ό,τι μπορούμε για να προωθηθεί ό,τι μπορεί μας γλιτώσει από αυτό που ζούμε τώρα»
Σύμφωνα με τον κ. Ιερώνυμο, «από την αρχή της πανδημίας, όλη η Ιεραρχία είχαμε μια σταθερή στάση. Και με κηρύγματα και με παρεμβάσεις μας στον Τύπο, κυρίως τον τοπικό, είχαμε πει ό,τι έπρεπε να πούμε. Εγώ από την αρχή πάλευα να κάνω τους ανθρώπους να πιστέψουν ότι το ζήτημα της μάσκας δεν είναι θεολογικό, όπως και το εμβόλιο δεν είναι θεολογικό. Είναι υγειονομικά μέτρα, τα οποία υπήρχαν, προβλέπονταν και στο παρελθόν, ιδίως η μάσκα. Ας μη ξεχνάμε, η μάσκα και οι αποστάσεις είναι τα μέτρα που από τον μεσαίωνα πρότειναν οι γιατροί σε περιόδους πανδημίας. Δεν είναι κάτι καινούριο. Το γεγονός όμως είναι ότι πολλές φορές είτε από κάποια πολιτικά κέντρα που θέλουν να εκπέμψουν ένα άλλο μήνυμα και να κεφαλαιοποιήσουν οφέλη, ιδίως τις περιόδους κρίσεως και εντάσεως, είτε από κέντρα τα οποία δρουν καλλιεργώντας μια θρησκοληψία, έχουμε ανθρώπους που παρασύρονται και δεν μπορούν να κατανοήσουν αυτό που η Εκκλησία λέει, αυτό που η λογική επιβάλει, αυτό το οποίο πρέπει να κάνουμε όλοι, ώστε από κοινού, ως κοινή δράση να έχει αποτέλεσμα».
«Πώς τολμούν και επικαλούνται τον Άγιο Παΐσιο, βάζοντας στο στόμα του λόγια που δεν είπε ποτέ;»
Τις τελευταίες δεκαετίες, συγκεκριμένοι ακραίοι κύκλοι, όχι μόνο θρησκόληπτων αλλά και «υπερ-πατριωτών» και εθνικιστών, έχουν κάνει «σημαία» τους τον γέροντα Παΐσιο. Εσχάτως, αυτοί οι κύκλοι ανακάλυψαν ότι ο Παΐσιος είχε προβλέψει και τον… υποχρεωτικό εμβολιασμό και το «τσιπάρισμα». Αυτά τα πλακάτ και οι ψευδείς ρήσεις στρέφονται πλέον και κατά της Εκκλησίας.
«Να ρωτήσω κάτι. Ποιος αναγνώρισε αυτούς τους Αγίους; Η Εκκλησία δεν τους αναγνώρισε; Η Ιεραρχία δεν τους αναγνώρισε; Λέτε, λοιπόν, ότι αν είχαν γράψει όλες αυτές τις ανοησίες που μάς λένε αυτοί ότι έχουν γράψει, να τους αναγνωρίζαμε ως Αγίους; Οι άνθρωποι είναι φοβερά αντιφατικοί. Να τονίσουμε ότι το εμβληματικό μοναστήρι του Αγίου Παϊσίου είναι το Ιερό Ησυχαστήριο της Σουρωτής, όπου είναι ο τάφος του, τα οστά του. Όλες οι μοναχές εκεί έχουν κάνει το εμβόλιο. Πώς τολμούν και επικαλούνται τον Άγιο Παΐσιο και βάζουν στο στόμα του λόγια που δεν είπε ποτέ;» διερωτάται, σε πιο έντονο ύφος, ο κ. Ιερώνυμος.
Σύμφωνα με τον μητροπολίτη Λαρίσης, «υπάρχει μια φοβερή αλλοίωση των λεγομένων του Αγίου Παϊσίου και μια φοβερή παρερμηνεία ακόμα και γεγονότων της ζωής του. Πράγματα τα οποία είχε πει ο Άγιος Παΐσιος στο παρελθόν έρχονται και τα μεταφέρουν σε χρόνο μελλοντικό. Και πράγματα τα οποία είχε πει ως ιστορικά γεγονότα ότι έγιναν, πάνε κάποια να τα πουν ότι θα γίνουν στο μέλλον. Δεν αναφέρομαι σε όλα. Ο Άγιος Παΐσιος είχε το διορατικό χάρισμα και είχε πει πολλά. Το γεγονός είναι ότι δεν μπορούμε να εκμεταλλευόμαστε ακόμα και ρήσεις ανθρώπων, αγίων, γερόντων προκειμένου να πολεμήσουμε αυτό το οποίο η Εκκλησία λέει, αυτό το οποίο το Ευαγγέλιο διδάσκει».
Η Τουρκία και ο Λαρίσης Ιάκωβος που εκδιώχθηκε από τη Χούντα
Μια από τις πρώτες ενέργειες του κ. Ιερώνυμου, απ’ όταν εξελέγη μητροπολίτης Λαρίσης, ήταν η επαναφορά στη Λάρισα των οστών του μητροπολίτη Λαρίσης Ιακώβου (Σχίζα), ο οποίος το ‘68 εκδιώχθηκε από το χουντικό καθεστώς και «εξοστρακίστηκε» από την περιοχή.
«Έχω έναν σεβασμό προς όλους τους προκατόχους μου. Αυτό που έκανα με το να φέρω τα οστά του Ιακώβου στη Λάρισα ή το να κάνω τρισάγιο στον Θεολόγο ήδη από την πρώτη μέρα της ενθρονίσεώς μου, δεν είναι τίποτε άλλο από το να πω πως οι αρχιερείς, οι μητροπολίτες Λαρίσης είναι Ιεράρχες που έχουν γράψει την ιστορία τους και έχουν καταθέσει ο καθένας την προσφορά του στον τόπο. Δεν έχει κανείς το δικαίωμα να λέει “α, αυτός είναι δικός μου ή ο άλλος δεν είναι”. Υπήρξαν έντιμοι όλοι, διακόνησαν την Εκκλησία με τον τρόπο τους, με τις δυνάμεις τους. Ο καθένας με αυτό που είχε να προσφέρει. Επομένως η ζωή τους, η προσφορά τους, η δράση τους, δεν προσφέρονται ούτε για παραταξιακούς αγώνες ούτε για να οικειοποιηθεί κάποιος τη ζωή τους και στο όνομα κάποιου να αντιπαρατίθενται σε κάποιον άλλον. Τα έχουμε δει αυτά στη Λάρισα στο παρελθόν. Δεν είμαστε πλέον σε αυτή τη φάση. Απλά κάποιοι άλλοι, που είχαν περισσότερο πολιτική χροιά, παρά θρησκευτική, έκαναν τα δικά τους» σχολιάζει, σχετικά, ο μητροπολίτης Λάρισας.
Ο κ. Ιερώνυμος -μεταξύ πέντε γλωσσών- γνωρίζει και τουρκικά. Όταν τον ρωτήσαμε -μεταξύ σοβαρού και αστείου- αν έχει βγει κάποια θεωρία συνωμοσίας γι’ αυτό, ο ίδιος απάντησε:
«Υπάρχει μια μυθολογία. Ένας από τους λόγους που κοίταξα να ασχοληθώ με την τουρκική γλώσσα ήταν το γεγονός ότι ήθελα κι εγώ να διαπιστώσω ορισμένα πράγματα, δηλαδή να ψάξω να βρω τον δράκοντα που κρύβεται μέσα σε όλο αυτό το παραμύθι. Αρκεί να πούμε ότι μερικά πράγματα δεν είναι τόσο ακραία και υπερβολικά όσο τα λένε, ούτε πάλι στη γείτονα χώρα όλοι οι άνθρωποι ασχολούνται με εμάς. Κάποιοι αγνοούν ακόμα και την ύπαρξή μας. Και όπως πρόσφατα είπε ένας διανοούμενος Τούρκος που ζει στην Ελλάδα, πολλοί Τούρκοι δεν ξέρουν ποια είναι η πρωτεύουσα της Ελλάδας»
Υπάρχει «εκσυγχρονισμός της Εκκλησίας»;
Ερωτηθείς για το αν υφίσταται σαν όρος το «εκσυγχρονισμός της Εκκλησίας», ο μητροπολίτης Λαρίσης απαντά:
«Η δουλειά της Εκκλησίας είναι να αντιμετωπίζει τις προκλήσεις της κάθε εποχής, έτσι ώστε να μπορεί να καταθέτει τη μαρτυρία της. Η δουλειά της Εκκλησίας είναι να γνωρίζει τον Χριστό στους ανθρώπους. Και αν αυτό με υποχρεώνει να χρησιμοποιήσω υπολογιστή, κινητό ή τάμπλετ, θα το κάνω ευχαρίστως για να φτάσει αυτό το οποίο είπε ο Χριστός ακόμα και στα αυτιά του τελευταίου ανθρώπου.
»Ο κάθε άνθρωπος χαρακτηρίζεται από συγκεκριμένα ιστορικά χαρακτηριστικά από την εποχή που γεννήθηκε, το κοινωνικό περιβάλλον. Όλα αυτά είναι καλά και λογικά. Πρέπει κάποιες φορές να προσπαθήσουμε να αναγνωρίσουμε, να ψηλαφίσουμε λίγο και το περιβάλλον μέσα στο οποίο ζούμε και κινούμαστε ώστε να ανταποκριθούμε στις ανάγκες και τις απαιτήσεις του. Η Εκκλησία δεν πρόκειται ποτέ να αλλάξει τον λόγο της. Γιατί ο λόγος της είναι ο Χριστός. Απλά πολλές φορές αλλάζει ο τρόπος με τον οποίο εκφέρεται αυτός ο λόγος. Η δουλειά μας λοιπόν είναι να προσφέρουμε τον ίδιο Χριστό, τον έναν Χριστό, στους ανθρώπους ανά τους αιώνες, σε διαφορετικές περιοχές και εποχές, με όσα μέσα έχουμε, ώστε να γίνει κατανοητό και πιο προσιτό αυτό το κήρυγμα»
«Η Εκκλησία μπορεί να πολιτεύεται, δεν είμαστε στα όρη και στα άγρια βουνά. Δεν μπορεί, όμως, να μικροπολιτεύεται και να εμπλέκεται στα μικροκομματικά»
Η τελευταία ερώτηση που κλήθηκε να απαντήσει ο μητροπολίτης Ιερώνυμος είναι το αν η Εκκλησία μπορεί να μιλά για την πολιτική, εν ολίγοις αν η πολιτική έχει θέση στο εσωτερικό της Εκκλησίας.
Ο ίδιος απάντησε ως εξής:
«Η Εκκλησία πολιτεύεται, με την έννοια ότι ζει στην Πολιτεία, στον δημόσιο βίο, μέσα στην κοινωνία. Δεν είμαστε έξω στα όρη και στα άγρια βουνά. Στο κάτω – κάτω λίγο πριν σταυρωθεί ο Χριστός μας, στην αρχιερατική του προσευχή τι είπε; Είπε “ούκ ερωτώ ίνα άρης αυτούς εκ του κόσμου, αλλ’ ίνα τηρήσης αυτούς εκ του πονηρού”. Δηλαδή, δεν σε παρακαλώ Θεέ μου τους χριστιανούς μου, τους επισκόπους μου, τους κληρικούς μου, τους λαϊκούς, τους πιστούς όλους, να τους βγάλεις εκτός κοινωνίας. Σε παρακαλώ να τους προφυλάξεις από το πονηρό.
Με αυτή την έννοια, η Εκκλησία, επειδή έχει όραμα, προοπτική και ελπίδα, οφείλει να πολιτεύεται με την έννοια ότι δεν πρέπει αυτά να χάνονται από την καθημερινότητα. Δεν επιτρέπεται να μικροπολιτεύεται. Να εμπλέκεται στα μικροκομματικά, σε αυτά τα οποία την καθιστούν κομμάτι της εκκοσμικευμένης κοινωνίας, κομμάτι του εδώ και τώρα. Η Εκκλησία υπάρχει για να δίνει πνοή, για να δίνει οράματα, αρχές και αξίες, με βάση τις οποίες όλοι θα διαβιούμε και θα οργανώνουμε την κοινωνία μας. Άρα σαφώς η Εκκλησία έχει λόγο για συγκεκριμένα ζητήματα, σαφώς η Εκκλησία έχει να κάνει προτάσεις. Βέβαια, όπως είπα ότι είναι αντίθετη στην υποχρεωτικότητα, και η ίδια πρέπει να κοιτάξει αυτό και το τηρεί εν πολλοίς ότι δεν μπορεί να υποχρεώσει. Η Εκκλησία πάντα προσκαλεί, πάντα παρακαλεί, πάντα πείθει»