«Πιτσιρίκο, μου θυμίζεις τον Χιώτη! Είσαι φαινόμενο!», είπε ο Μίκης Θεοδωράκης στον Μιχάλη Παούρη όταν τον άκουσε να παίζει μπουζούκι.
«Με το που αρχίζει να παίζει, μένεις με το στόμα ανοιχτό. Παίζει τόσο γρήγορα… Τα δάχτυλά του είναι υπερηχητικά. Ο Παούρης κυνηγάει έναν εαυτό που συνεχώς προπορεύεται», έχει δηλώσει από την πλευρά του ο Διονύσης Σαββόπουλος για τον 37χρονο διεθνούς φήμης συνθέτη, παραγωγό και δεξιοτέχνη στο μπουζούκι και την κιθάρα.
Αυτοί είναι μόνο δύο από τους πολλούς και σημαντικούς ανθρώπους της μουσικής που έχουν εκφραστεί με ειλικρινή θαυμασμό για το σπάνιο και εξωπραγματικό ταλέντο του Μιχάλη Παούρη, ο οποίος από πολύ μικρή ηλικία έλαβε τον χαρακτηρισμό «παιδί-θαύμα». Είχε μια πολύ ιδιαίτερη ικανότητα: μπορούσε να ακούει και να μαθαίνει να παίζει τραγούδια πάρα πολύ γρήγορα, χωρίς να έχει ακόμη καν μουσική παιδεία.
Η αναγνώριση δεν άργησε να έρθει και μάλιστα, ήταν παγκόσμια. Είναι ο μοναδικός Έλληνας, που έβαλε το μπουζούκι στα «σαλόνια» της κλασικής μουσικής και της τζαζ σε όλο τον κόσμο. Κατάφερε να ακουστεί το μπουζούκι στο θρυλικό «Σπίτι του Μότσαρτ» (Mozarthaus) στη Βιέννη και να κερδίσει με αυτό την πρώτη θέση σε διαγωνισμό! Να σημειωθεί ότι το συγκεκριμένο μουσικό όργανο, ήχησε για πρώτη φορά μέσα σε αυτόν τον ιστορικό χώρο, από το 1784 που υπάρχει.
Ο Μιχάλης Παούρης είναι ο πρώτος που ενέταξε επίσημα το μπουζούκι στην τζαζ, ενώ οι συνθέσεις του στην κλασική μουσική και στην τζαζ αποτελούν τις πιο καινοτόμες ιδέες στα 100 χρόνια ιστορίας του οργάνου.
Δημιουργεί και συνθέτει μουσικά έργα που -όπως φημολογείται διεθνώς- μέχρι στιγμής μόνο ο ίδιος μπορεί να ερμηνεύσει. Κιθαρίστες από όλο τον κόσμο προσπαθούν να αναλύσουν την τεχνική του στο μπουζούκι, αλλά και το χαρακτηριστικό του στυλ στην κιθάρα. Τον αποκαλούν το «γρηγορότερο μπουζούκι του κόσμου».
Μέχρι σήμερα έχει λάβει 62 (!) διεθνή βραβεία και διακρίσεις, ενώ έχει συνεργαστεί με θρύλους της διεθνούς μουσικής σκηνής, όπως ο διάσημος κιθαρίστας Al Di Meola.
Ωστόσο, παρά τις διακρίσεις του στο εξωτερικό, δεν τυγχάνει της ίδιας αναγνώρισης στην ίδια του τη χώρα, την οποία εκπροσωπεί με ζήλο και υπερηφάνεια. Είναι κάτι που τον στεναχωρεί, αλλά ταυτόχρονα τον πεισμώνει. Έχει βάλει σκοπό να διαδώσει αυτό το μουσικό όργανο σε ολόκληρο τον κόσμο.
Ο Μιχάλης Παούρης αποτελεί αυταπόδεικτα ένα πολύ μεγάλο κομμάτι της σύγχρονης μουσικής ιστορίας και του πολιτισμού της χώρας, καθώς συστήνει το εθνικό μας όργανο, το μπουζούκι, στο υψηλότερο μουσικό επίπεδο παγκοσμίως.
Το πιο σημαντικό όμως είναι, όπως διαπίστωσα μέσα από την κουβέντα μας, ότι δεν μένει στις διακρίσεις και το «φαίνεσθαι». Αντίθετα, ενδιαφέρεται για την ουσία της τέχνης του. Πατάει γερά στη γη, είναι ευγνώμων για αυτό που του συμβαίνει και μιλά για την τέχνη του και για όσα έχει καταφέρει μέχρι σήμερα, με πολύ σεβασμό, αγάπη, ευγένεια και ταπεινότητα. Συνεχίζει να δημιουργεί μουσική και να μοιράζεται τα έργα του απλόχερα και δωρεάν με το κοινό, το οποίο τον υποδέχεται θερμά και τον καταχειροκροτεί όπου εμφανίζεται.
Ακολουθεί η συνέντευξη του Μιχάλη Παούρη στο iefimerida.gr
Πολλοί σημαντικοί άνθρωποι της μουσικής έχουν εκφραστεί με τα καλύτερα λόγια για εσάς. Σας δημιουργεί άγχος αυτό;
Δεν μου δημιουργεί άγχος, αλλά νιώθω ότι έχω ευθύνη. Έχω ευθύνη για όσα έχει πει για εμένα ο Μίκης (σσ: Θεοδωράκης), ο Σαββόπουλος, ο Νικολόπουλος. Θέλω να τους βγάλω ασπροπρόσωπους. Χαίρομαι που τα καταφέρνω, με την έννοια του ότι από το 2021 που ειπώθηκαν τα περισσότερα μέχρι σήμερα, έχω πάρει άλλα 20 βραβεία. Προχωράω δηλαδή προς την ίδια κατεύθυνση, προσπαθώ να επιβεβαιώσω αυτά που λένε. Δεν στέκομαι εκεί, ωστόσο μου δίνει μεγάλη χαρά. Το να σε αποκαλεί ο μεγαλύτερος κιθαρίστας του πλανήτη (σσ: Αλ ντι Μέολα), «ταπεινή ιδιοφυΐα», σου δίνει φτερά όπως και να το κάνουμε.
Αν θέλουμε να δούμε όμως και πίσω από αυτές τις φράσεις, πρέπει να κοιτάξουμε και λίγο την ιστορικότητα. Το να λέει ο Νικολόπουλος - ο οποίος μετά τον Τσιτσάνη ακολουθεί αυτός σαν λαϊκός συνθέτης της χώρας - ότι αυτά που έχει καταφέρει ο Μιχάλης δεν τα έχουμε καταφέρει ούτε εμείς, ούτε κανένας στο παρελθόν αλλά ούτε και οι νέοι, αυτομάτως είναι μια πολύ σπουδαία ιστορική φράση. Είναι μια φράση, η οποία βλέπεις ότι δεν έχει ειπωθεί για κανέναν και αναρωτιέσαι «τι γίνεται τώρα εδώ;». Θέλω να πω ότι έχουν ειπωθεί πράγματα που είναι ιστορικά, που μας πάνε όλους, όπως και τη μουσική μας, παρακάτω.
Ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. Πότε και πώς καταλάβατε ότι έχετε ταλέντο στη μουσική;
Ήμουν πέντε ετών όταν ζήτησα ένα μπουζούκι από τους γονείς μου. Εκείνοι ξαφνιάστηκαν, λόγω της επιλογής του οργάνου. Σκέφτηκαν πως ένα παιδί αποκλείεται να ζητήσει ένα μπουζούκι. Στο μυαλό τους, το πιο σύνηθες ήταν ένα παιδί να ζητά μια κιθάρα, ντραμς, πιάνο, τα πιο διαδεδομένα μουσικά όργανα δηλαδή. Νόμιζαν ότι τους έκανα πλάκα ή ότι θα μου περάσει. Έτσι, το μπουζούκι το πήρα στα χέρια μου στα επτά μου. Τότε ξεκίνησα, δειλά-δειλά. Τα πρώτα μου βήματα, τα έκανα σ’ ένα ωδείο της γειτονιάς.
Γιατί ζητήσατε μπουζούκι από τους γονείς σας;
Ζήτησα μπουζούκι, γιατί στην παιδική μου ηλικία γενικότερα είχαμε ακούσματα λαϊκά, ακούγαμε Χιώτη, Ζαμπέτα, Τσιτσάνη κτλ. Το όργανο που πρωταγωνιστούσε σε αυτές τις ηχογραφήσεις, ήταν φυσικά το μπουζούκι. Έτσι ρώτησα μια μέρα τη μητέρα μου «τι είναι αυτό που ακούγεται εδώ» και μου απάντησε «μπουζούκι». Τότε είπα, πως εγώ αυτό θέλω να μάθω. Ήθελα από τα πέντε, ξεκίνησα στα επτά και μετά στα δέκα, άρχισα να παίζω επαγγελματικά.
Έχει ασχοληθεί κάποιος άλλος από την οικογένειά σας με τη μουσική;
Δυστυχώς κανείς. Δεν είχε κανείς σχέση με τη μουσική. Και λέω δυστυχώς, γιατί θα ήθελα πολύ να έχω κάποιον από την οικογένειά μου να παίζουμε μαζί ή να συζητώ μαζί του κάποια πράγματα για τη μουσική.
Τι σημαίνει για εσάς το μπουζούκι; Ποια άλλα μουσικά όργανα παίζετε;
Το μπουζούκι είναι το απόλυτο μουσικό όργανο για εμένα. Είναι ένα όργανο με το οποίο μεγάλωσα, ήταν στα ακούσματά μου. Ο ήχος του δεν αντιγράφεται, δεν μπορώ να τον αποχωριστώ. Το επόμενο όργανο, το οποίο και εκεί θεωρούμαι σολίστας, είναι η κιθάρα. Με αυτό το οποίο όμως αναδύεται μια περίεργη σχέση, είναι το πιάνο. Νομίζω ότι κάποια στιγμή θα το εντάξω και αυτό στις συναυλίες. Τον λατρεύω αυτόν τον ήχο, γιατί είναι έτοιμος ήχος.
Είστε αυτοδίδακτος;
Στο πρώτο ωδείο, πήγα για να δω πώς μπορώ να βάλω τα χέρια μου σε αυτό το όργανο. Ο νους μου όμως έτρεχε, αυτά ένιωθα ότι τα ήξερα και ήθελα περισσότερα πράγματα. Άρχισα να ζητάω περισσότερα κομμάτια. Όμως, λόγω του ωδειακού συστήματος που δεν έχει αλλάξει μέχρι σήμερα δυστυχώς, δεν μπορούσε να κάνει κάτι παραπάνω ο δάσκαλός μου. Έτσι, άρχισα να μην πολυ-ενδιαφέρομαι για το μάθημα στο ωδείο. Κοινώς άρχισα να βαριέμαι. Συνέχισα να μελετώ μόνος μου, να βγάζω πολλά κομμάτια, να κυνηγάω τον εαυτό μου στην πραγματικότητα, μέχρι που πήγα στον Μανώλη τον Μιχαλάκη, στον οποίο χρωστάω πάρα πολλά πράγματα. Πέρα από καταπληκτικός δάσκαλος, είναι κι ένας υπέροχος άνθρωπος. Πήρα πάρα πολλά εφόδια από τον Μανώλη, και παικτικά και μουσικά, για να μπορέσω να προχωρήσω. Στην ουσία ήμουν αυτοδίδακτος, εκτός από την αρχή, στο πώς βάζουμε τα χέρια μας πάνω στο μπουζούκι. Κι αυτό όμως άλλαξε αργότερα. Αφότου πήγα στον Μανώλη και άλλαξε η τεχνική μου, τότε πήρα και πρώτο βραβείο πανελλαδικά με το μπουζούκι. Ήταν η πρώτη μου απόπειρα σε διαγωνισμό.
Πότε αρχίσατε να γράφετε μουσική;
Στα δέκα μου σταμάτησα τα μαθήματα. Έφυγα από το πρώτο ωδείο, όπου είχα ήδη κάνει θεωρία και σολφέζ. Πήγα ξανά σε άλλο δάσκαλο, τον Μανώλη Μιχαλάκη που ανέφερα προηγουμένως, στο Ωδείο Νίκος Σκαλκώτας τότε, όταν ήμουν πλέον δεκατεσσάρων ετών. Εκεί πήγα για να εξελιχθώ περισσότερο στο μπουζούκι, ασχέτως αν έπαιζα τότε ως παιδί - θαύμα όπως με αποκαλούσαν. Με έλεγαν έτσι επειδή είχα μεγάλη ευχέρεια και ταχύτητα από πολύ μικρός. Όμως έμαθα να γράφω μόνος μου μουσική, σε ηλικία δεκαπέντε ετών.
Οπότε στην ουσία έχετε σπουδάσει τα βασικά στη μουσική…
Την πενταετία που έπρεπε να βγάλω στον Σκαλκώτα, την έβγαλα σε δύο χρόνια. Τη φούγκα την έκανα τυχαία, μετά κατάλαβα τι ήταν. Όταν το έλεγα σε μουσικούς, γελούσαν, δεν με πίστευαν. Μετά όμως έπρεπε να δω αν ήταν όντως έτσι. Πήρα βιβλία, μελέτησα, το έλεγξα. Με ρωτούσαν αν μου το είχε δείξει κάποιος και τους έλεγα αν υπάρχει, να βγει να το πει. Με αμφισβητούσαν. Προσπαθούσα να αποδείξω ότι όντως το έχω κάνει και μάλιστα μόνος μου. Δεν τους κατακρίνω σε καμία περίπτωση. Είναι εξωφρενικό να ακούς κάτι τέτοιο, τους καταλαβαίνω. Όπως επίσης καταλαβαίνω το ότι πολλοί έλεγαν πως έχω πειράξει τα βίντεο στα οποία παίζω μπουζούκι. Υποστήριζαν δηλαδή ότι έχω πειράξει τις ταχύτητές του. Όταν όμως με ακούνε από κοντά, το καταλαβαίνουν. Καταλαβαίνω ότι χρειάζεται χρόνος. Ακόμα και τώρα που μιλάμε, είμαστε σε πολύ αρχικά στάδια, δηλαδή δεν μπορεί ο κόσμος να το πιστέψει εύκολα. Πρέπει να σε δει από κοντά για να σε πιστέψει.
Κάνατε λόγο πριν για το ωδειακό σύστημα, που απ’ ό,τι κατάλαβα θεωρείτε παρωχημένο.. Πιστεύετε ότι πρέπει να αλλάξει ο τρόπος διδασκαλίας της μουσικής;
Ναι, 100%. Πρέπει να αλλάξει άρδην. Μάλιστα, το έχει κάνει και ζήτημα ο Μίκης Θεοδωράκης. Το διάβασα κάποια στιγμή σε ένα βιβλίο που μου ο έκανε δώρο ο ίδιος, τον οποίο είχα την τιμή να γνωρίσω και να πει αυτά τα πράγματα που έχει πει για εμένα. Μέσα στο βιβλίο ξαφνικά βλέπω ότι το έχει αναφέρει κι εκείνος χρόνια πριν. Και αυτό που με ανησυχεί, είναι ότι ούτε τότε το έλαβαν υπόψη τους αυτοί που πρέπει.
Εσείς έχετε κάποιον δικό σας τρόπο διδασκαλίας; Τι είναι η πατέντα στην ταστιέρα που διαβάζω ότι έχετε δημιουργήσει;
Ναι ναι, έχω έναν διαφορετικό τρόπο διδασκαλίας. Μια εντελως διαφορετικη προσέγγιση. Σχετικά με την ταστιέρα, είναι μια πατέντα που είχα κάνει στην Αμερική, όπου η περιγραφή της, το τι κάνει δηλαδή, είναι πάνω από 60 σελίδες. Την έχω βάλει αυτούσια στο νέο μου βιβλίο που θα κυκλοφορήσει τώρα. Την κατοχύρωσα και στην Αμερική και στην Ελλάδα, όχι μόνο για το μπουζούκι, αλλά και για κιθάρα, για μπάσο, για πολλά έγχορδα. Η κατοχύρωση έγινε, αλλά για να βγει στο εμπόριο απαιτείται μια δύσκολη διαδικασία.
Πώς σας ήρθε η ιδέα να παντρέψετε το μπουζούκι και με την τζαζ;
Η βασική καινοτομία που έκανα, ήταν το μπουζούκι στην τζαζ, που ξεκίνησε το 2011. Αυτό που με πήγε προς τα εκεί, ήταν η μαθηματική σκέψη. Είπα στον εαυτό μου, «πού υπάρχει αυτή η συγχορδία;». Υπάρχει λέω σε αυτό το είδος. Εδώ λοιπόν, θα δούμε πώς μπορεί το μπουζούκι να μπει και να ενταχθεί σε αυτό το είδος. Αναρωτήθηκα, πώς θα το κάνω αυτό; Και ξεκίνησα σιγά - σιγά να συνθέτω κομμάτια για να μπορέσω να τα παρουσιάσω έτσι. Κάποια στιγμή, είπα ότι θέλω να παίξω με τον καλύτερο κιθαρίστα στον πλανήτη, τον Αλ ντι Μέολα. Με άκουσε και με κάλεσε στη Γαλλία. Παίξαμε μαζί μπροστά σε 20.000 κόσμο και από εκεί και μετά ξεκίνησαν όλα. Όμως, το πρώτο ερέθισμα ήταν ότι αυτά που άρχισα να βγάζω σαν έφηβος τότε, προσπαθούσα να δω πού εντάσσονται. Και τα περισσότερα υπήρχαν στην τζαζ. Ο τρόπος σκέψης μου, ταίριαζε πιο πολύ στην κλασική μουσική και την τζαζ φιούζιον, αυτή η πολυπλοκότητα με εξίταρε. Γι’ αυτό και επένδυσα κι εκεί.
Τι σημαίνει μουσική για εσάς και τι σας εμπνέει;
Δεν ξέρω αν έχω μια δυνατή απάντηση στο τι σημαίνει μουσική για εμένα, γιατί αυτό είναι ένα κάτι που κινείται. Θα μιλήσω για την έμπνευση. Στη φιλοσοφία μου μέσα, όπως την περιγράφω στο βιβλίο μου «Το κεφαλαίο πρώτο γράμμα», εξηγώ τι είμαστε στον κόσμο, αυτό που πιστεύω εγώ ότι είμαστε, η ταυτότητά μας και οι ιδιότητές μας δηλαδή. Για παράδειγμα, λέω είμαι ο Μιχάλης Παούρης και είμαι μουσικός. Με κεφαλαίο το «μ» στη λέξη μουσικός; Με κεφαλαίο το πρώτο γράμμα; Δηλαδή η αφοσίωσή μου σε αυτό, μου δίνει αυτή την αξίωση; Είμαι δηλαδή άξιος να πει κάποιος ότι ο Παούρης είναι Μουσικός με κεφαλαίο το πρώτο γράμμα; Αυτή η αφοσίωση έρχεται μέσα από το χρέος που έχω, γιατί πιστεύω αυτό το ταλέντο το πήρα από τον Θεό, όπως και άλλα πράγματα. Έτσι η έμπνευσή μου έρχεται, μέσα από όμορφο χρέος προς τον Θεό, που λέω ότι δεν μπορεί να μου το έχει δώσει και να μην το τιμήσω. Από εκεί έρχεται η έμπνευσή μου.
Μετά ακολουθούν οι ιδιότητές μας. Είμαι σωστός σύζυγος; Παίρνω κεφαλαίο το πρώτο γράμμα; Και για αυτό, τι κάνω μέσα στη μέρα; Είμαι καλός γιος, καλή κόρη, καλός θείος, καλός συνάνθρωπος; Αυτές τις ιδιότητες λοιπόν, τις ποτίζουμε από λίγο, όσο μπορούμε, κάθε μέρα; Πιστεύω αν το ακολουθούσαμε αυτό, θα είχαμε μια καλύτερη κοινωνία. Όταν κάποια στιγμή, σταματήσω να έχω έμπνευση, κάπου πνευματικά θα το έχω χάσει, κάτι γίνεται. Ο Θεός και η μουσική είναι μέσα μου άρτια συνδεδεμένα. Το να είμαι ο καλύτερος μουσικός του κόσμου και να είμαι μέτριος γονιός δεν το θέλω. Το ανθρώπινο κομμάτι πρέπει να κυνηγάμε και αυτό το έχουμε αφήσει στην άκρη.
Αναφερθήκατε στον Θεό, τον οποίο έχετε πει ότι βλέπετε σε κάθε σας νότα. Θα θέλατε να μας εξηγήσετε τι εννοείτε;
Είμαι ευγνώμων για όσα περιέγραψα προηγουμένως, αλλά αυτή είναι μια ατάκα που τη λέω πάντα. Ποτέ στην ιστορία της μουσικής δεν θα βρεις ένα έργο, ίδιο με κάποιο άλλο. Αυτό από μόνο του αποδεικνύει την αιωνιότητα αυτής της τέχνης. Δεν έχει ηλικία. Μιλάμε για μαθηματικά, για άπειρους συνδυασμούς. Γιατί αν κάποια φορά δύο κομμάτια είναι ίδια, εκεί θα έχουμε πρόβλημα. Η ύπαρξη δηλαδή του Θεού φαίνεται στο ότι δεν θα επαναληφθεί ποτέ ίδιο κομμάτι από την αρχή μέχρι το τέλος. Το ότι πιστεύω στον Θεό βέβαια δεν σημαίνει ότι δεν ακούω και δεν συζητώ με ανθρώπους, οι οποίοι δεν είναι στο ίδιο μήκος κύματος θρησκευτικά με εμένα. Έχω κάνει πολύ όμορφες συζητήσεις με ανθρώπους που έχουν διαφορετικές πεποιθήσεις. Το διευκρινίζω, γιατί υπάρχει αυτό το ταμπού των ημερών που δεν μπορείς να πεις εύκολα πού ανήκεις. Είμαι ανοιχτός άνθρωπος, μιλάω με όλο τον κόσμο με τον ίδιο σεβασμό. Είμαστε σε μια εποχή που η ρετσινιά ακολουθεί κόσμο και άδικα.
Τελικά, για να πετύχεις σε κάτι, αρκεί μόνο το ταλέντο; Ή χρειάζεται πολλή μελέτη και ανθρώπινος μόχθος;
Αρχικά, χρειάζεται πειθαρχία. Έχω ένα μότο που λέει: «Για να θέλεις, πρώτα πρέπει…». Αυτό το λέω και στο βιβλίο τώρα που θα βγάλω, γιατί στην πραγματικότητα, είναι η μόνη διαδρομή. Δηλαδή, αν πεις «θέλω να γίνω μουσικός», αυτό σημαίνει ότι «πρέπει να κάνεις αυτά». Δεν είναι δηλαδή όποτε μπορείς. Πρέπει π.χ. από τώρα μέχρι δύο ώρες να ασχοληθείς με αυτό. Η διαφορά όμως έχει να κάνει με το ταλέντο. Πόσο ταλέντο είναι αυτό. Το ποσοστό. Είναι μικρό, είναι μεγάλο, είναι πολύ μεγάλο; Εκεί, ο κόπος είναι λιγότερος. Κι αυτό γιατί όσο περισσότερο ταλέντο έχεις, τόσο λιγότερο σου φαίνεται κοπιαστική η διαδικασία. Αν δεν έχεις πολύ ταλέντο, βλέπεις ότι το αποτέλεσμα δεν έρχεται τόσο άμεσα, οπότε η διαδικασία σου φαίνεται πιο κοπιαστική. Οπότε παίζει πολύ μεγάλο ρόλο το ταλέντο, αλλά τεράστιο ρόλο παίζει η πειθαρχία. Το να πεις ότι θα το κάνω και να ακολουθήσεις αυτή τη διαδρομή.
Στην περίπτωσή σας, το κάνετε να μοιάζει τόσο εύκολο. Είναι καθόλου κοπιαστικό;
Αυτή είναι μια πολύ δύσκολη ερώτηση... Γιατί; Επειδή δεν μου είναι τίποτα κοπιαστικό στη μουσική. Όλα τα υπόλοιπα είναι κοπιαστικά. Αυτά που εμποδίζουν τη μουσική μου, το να φτάσει δηλαδή εκεί που πρέπει. Κοπιαστικά είναι αυτά που εμποδίζουν το όραμά μου να γίνει πραγματικότητα. Τρελαίνομαι να βρίσκομαι στη διαδικασία δημιουργίας μουσικής. Τα υπόλοιπα είναι τα δύσκολα.
Στο εξωτερικό είστε πολύ γνωστός και περιζήτητος. Γιατί πιστεύετε ότι δεν υπάρχει η αντίστοιχη αναγνώριση στην Ελλάδα;
Το να βραβεύομαι έξω για την προσφορά μου στη μουσική και να μη συμβαίνει εδώ, για ’μένα ξέρετε είναι λίγο παράξενο, είναι περίεργο το συναίσθημα. Είναι σαν να λείπει κάτι από το παζλ. Σχετικά με το γιατί, θα σας πω τι έχω αναλύσει μέχρι σήμερα. Δεν ξέρω αν είναι η πραγματικότητα, αλλά τουλάχιστον αυτό έχω βγάλει ως συμπέρασμα. Πιστεύω ότι είναι όλα μαζί στην εξίσωση.
Δεν μπορώ να πιστέψω για παράδειγμα, ότι κάποιος από τους Υπουργούς Πολιτισμού που πέρασαν, ή είναι ακόμα και τώρα, αν με είχε δει, δεν θα μου είχε πει για παράδειγμα ένα απλό «κ. Παούρη ελάτε να σας πούμε ένα γεια». Ίσως είμαι ρομαντικός. Μπορούμε να το πούμε κι έτσι. Δεν πιστεύω ότι μπορεί να το δει κάποιος και να αδιαφορήσει. Το θεωρώ λίγο δύσκολο. Θεωρώ λοιπόν πως παραγοντικά, δεν έχει περάσει «το από κάτω σκαλί». Δηλαδή αν ο κ. Μητσοτάκης το έβλεπε, δεν πιστεύω ότι δεν θα ασχολούνταν ποτέ... Το θεωρώ ακραίο... Γιατί δεν είναι ότι έχω βγει μία ή δύο φορές πρώτος. Έχω βγει 62 φορές πρώτος σε παγκόσμιους διαγωνισμούς. Αν συμβαίνει κάτι τέτοιο, τότε σοβαρά υπάρχει πρόβλημα.
Όταν έχω στείλει δύο επιστολές στο γραφείο του και δεν έχω πάρει καμία απάντηση, πάει να πει ότι δεν έχει περάσει από τους ανθρώπους που είναι από κάτω. Εκεί ίσως λείπει η παιδεία. Πρέπει να μπορεί ο άλλος να κρίνει. Το «Paourissimo» που κυκλοφόρησε τώρα, θεωρείται αυτή τη στιγμή ως το πιο δύσκολο έργο για κιθάρα που γράφτηκε ποτέ στην ιστορία αυτού του οργάνου. Για αυτό για παράδειγμα, θα έπρεπε να είναι ενήμερος ένας άνθρωπος του Πολιτισμού.
Όταν επίσης βλέπεις ότι το εθνικό σου όργανο, το μπουζούκι, να πηγαίνει πρώτη φορά στο σπίτι του Μότσαρτ από το 1784, και να βγαίνει πρώτο, δεν μπορείς να το αγνοήσεις. Γι’ αυτό είπα πριν ότι όλα είναι στην εξίσωση. Αυτό που συζητάμε είναι σοβαρό. Ειδικά σε μια περίοδο έλλειψης προτύπων, δεν θέλω να πιστέψω ότι το έχει δει κάποιος αρμόδιος και το πέταξε. Πιστεύω ακράδαντα ότι δεν έχει φτάσει εκεί που πρέπει.
Όταν σας βράβευσαν μάλιστα στην Αυστρία, είπαν για εσάς ότι «ο Μότσαρτ επέστρεψε σπίτι του».
Πήγα στην Αυστρία και μου έλεγαν «ο Μότσαρτ επέστρεψε σπίτι του». Και τους λέω «σας ευχαριστώ πολύ, αλλά με λένε Μιχάλη Παούρη και είμαι από τον Ταύρο της Αθήνας». Όχι για να τους απορρίψω, αλλά γιατί είμαστε σε μια εποχή που ο κόσμος δεν μπορεί με τίποτα να δεχτεί μια νέα προσωπικότητα σε οποιονδήποτε τομέα. Πρέπει οπωσδήποτε να μοιάζεις με κάποιον για να μπορέσει να σε αποδεχτεί. Είναι πολύ δύσκολο να βρεις την ανταπόκριση όπως είναι. Δεν θέλω ούτε να με φουσκώσεις, αλλά ούτε να με χαμηλώσεις. Δεν είμαι μόνο εγώ φυσικά. Μιλάω για κάθε άνθρωπο που διαπρέπει στον τομέα του. Κάποιος γενικά πρέπει να ενδιαφερθεί για αυτούς τους ανθρώπους.
Τι θα παίρνατε ως ικανοποίηση;
Δεν νομίζω ότι μπορώ να προτείνω. Σαφώς και όλοι θα μπορούσαμε να καταλάβουμε τι θα μπορούσε να ήταν αυτό, γιατί δεν είναι ούτε θέμα χρημάτων, ούτε κάποιας θέσης. Αλλά το να βλέπεις έναν άνθρωπο, ο οποίος έχει βραβευτεί τόσες φορές, ίσως πρέπει να σκεφτείς ότι κάπου μπορεί να είναι χρήσιμος στην ελληνική κοινωνία. Ή ίσως πρέπει να του πούμε απλά ένα μπράβο.
Έχουμε την εντύπωση ότι το μπουζούκι το ξέρουν σε όλο τον κόσμο. Δεν ισχύει αυτό. Το ξέρουν πολύ συγκεκριμένες ομάδες ανθρώπων σε ολόκληρο τον κόσμο. Το μπουζούκι έχει ταυτιστεί με το τζατζίκι. Υπάρχουν και άνθρωποι που δεν το γνωρίζουν καν. Εγώ αυτό που κάνω, είναι ότι το συστήνω με μια άλλη γλώσσα, στη δική τους γλώσσα. Ακούνε ξαφνικά δηλαδή κλασική μουσική από ένα όργανο το οποίο δεν το γνωρίζουν και αρχίζουν και εντυπωσιάζονται όταν μαθαίνουν ότι είναι πολύ κοντά με την κιθάρα και ότι έχει πολλά κοινά μαζί της.
Εντυπωσιάζονται όταν βλέπουν ότι έχει μια ιστορία 100 χρόνων. Αυτό λοιπόν σημαίνει ότι εγώ το πηγαίνω σε κάποιους χώρους που δεν θα πήγαινε ποτέ. Οπότε ίσως θα μπορούσαν απλά να μου πουν ένα «μπράβο», ή ένα «ευχαριστώ». Είναι πολύ δυνατές λέξεις και με αυτές θα μου δώσουν κι εμένα μια ώθηση να προχωρήσω για κάτι παραπάνω. Γιατί μπορεί σήμερα να μην έχω την ανάγκη για να με σπρώξει κάτι, καθώς το κάνω μόνος μου έτσι κι αλλιώς. Στην απομόνωση δουλεύεις μόνος σου, ούτε ανταγωνισμό έχεις ούτε τίποτα. Από τη στιγμή που κάποιος ή ένα σύστημα, ή άλλοι μουσικοί μπορούν να σε απομονώσουν και να σε βάλουν στην άκρη, εσύ εκεί έχεις χώρο να δράσεις. Εμένα με γιγάντωσε και όλο αυτό.
Εδώ να σημειώσω ότι ο κόσμος με στηρίζει πολύ. Στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης απαντάω σε όλους στην κυριολεξία. Το κάνω πραγματικά γιατί μου δίνουν δύναμη αυτοί οι άνθρωποι. Είμαι πολύ χαρούμενος που ο κόσμος αναγνωρίζει τη δουλειά μου.
Είναι αλήθεια ότι συνθέτετε μουσικά έργα που -όπως φημολογείται διεθνώς- μέχρι στιγμής μόνο ο ίδιος μπορείτε να ερμηνεύσετε;
Ναι, αυτό είναι μια πραγματικότητα, ισχύει από άποψης τεχνικής, αλλά δεν είναι αυτοσκοπός, απλά είναι η φύση μου αυτή. Έχω και πιο απλά κομμάτια που μπορούν να τα παίξουν και άλλοι. Τα περισσότερα κομμάτια μου όμως είναι πολύ δύσκολα.
Διάβασα ότι το 2020, γράψατε μέσα σε τρεις ημέρες 150 σελίδες μουσική. Ισχύει;
Ναι, ισχύει. Πρόκειται για το «Birdland», ένα κοντσέρτο για πέντε μπουζούκια, το πιο καινοτόμο έργο στον κόσμο στο είδος του. Το ηχογράφησα σε πέντε μέρες. Σε 3 ημέρες έγραψα τις παρτιτούρες. Όλο αυτό το διάστημα ήμουν άυπνος. Είχα τεράστια στήριξη από τη γυναίκα μου, την Αγγελική, η οποία μου έφερνε φαγητό, νερό και καφέ, που ήμουν κλεισμένος στο σπίτι. Να σας εξηγήσω όμως, πώς ακριβώς έγινε όλο αυτό. Στόχος μου είναι να πάρω κάποια στιγμή Grammy. Έτσι, εκείνη τη χρονιά, μίλησα με έναν παραγωγό μου. Είχα ένα κοντσέρτο, το Theosis, που ήθελα να στείλω. Είχα βρει και μία ορχήστρα από την Αμερική, για να το ηχογραφήσουμε. Τελευταία στιγμή όμως, ο παραγωγός έκανε πίσω και δεν ήξερα τι να στείλω. Μου λέει η γυναίκα μου, «Μιχάλη, κάτι πρέπει να στείλεις». Της είπα πάω στο στούντιο - το οποίο είναι το εφηβικό μου δωμάτιο, εδώ ηχογραφώ ακόμα - να σκεφτώ. Πήγα, ηχογράφησα και μετά έγραψα σε παρτιτούρες το κοντσέρτο μέσα σε πέντε ημέρες. Πρέπει συνολικά να κοιμήθηκα πέντε ώρες. Είχα παραισθήσεις.
Γράφετε και στίχους;
Ναι, βέβαια. Μου αρέσει να γράφω στίχους, ειδικά στα κομμάτια αυτά τα οποία μου αρέσει να θίγω διάφορα θέματα, που δεν έχουν επίκεντρο μόνο τον έρωτα, αλλά και άλλα συναισθήματα, όπως αυτό για παράδειγμα της ευγνωμοσύνης.
Έχετε δώσει μουσική σε άλλους καλλιτέχνες;
Είχα δώσει παλαιότερα, στον Μανώλη Μητσιά, στον Γεράσιμο Ανδρεάτο, στον Πάνο Μουζουράκη, αλλά δεν με ενδιέφερε να δίνω κομμάτια γενικά. Όταν είχα την έγνοια να δώσω κομμάτια, δεν μου άνοιγαν οι πόρτες. Τώρα, έχω γνωστούς ανθρώπους με τους οποίους έχω αναπτύξει μια φιλία, οι οποίοι θα τραγουδούσαν κάποιο κομμάτι μου, αλλά το έχω αφήσει λίγο στην άκρη αυτό. Τραγουδάω εγώ τα κομμάτια μου, διασκεδάζω με αυτό, οπότε το κρατάω έτσι για την ώρα. Θα το κάνω κάποια στιγμή, αλλά θεωρώ ότι δεν είναι ακόμα η ώρα, έχω κάποιους άλλους στόχους πρώτα.
Έχετε κάποιον ως πρότυπο στη μουσική;
Είχα τον Μανώλη Χιώτη ως πρότυπο, τόσο φυσικά σαν παίκτη, αλλά επίσης και σαν οραματιστή. Δηλαδή όταν ένιωσε ότι πρέπει να κάνει την αλλαγή, την έκανε, δεν φοβήθηκε κανέναν και φυσικά υπήρξαν τεράστιες αντιδράσεις από τους παραδοσιακούς μπουζουξήδες που έπαιζαν το λεγόμενο τρίχορδο.Τον θαύμασα όταν έκανε την αλλαγή και έβαλε την τέταρτη χορδή, που στην ουσία είναι σαν να βάζει δύο. Έτσι, όταν ένιωσα κι εγώ ότι πρέπει να μορφωθούν οι παίκτες που πιάνουν αυτό το όργανο για να αναπτύξουν άλλη μουσική αργότερα, έκανα την αντίστοιχη πορεία προς τα μπροστά. Ξέρετε, δεν είμαι τόσο λάτρης των ανθρώπων, όσο των ενεργειών που μπορούν να κάνουν οι άνθρωποι. Εκεί ταυτίστηκα, γιατί όντως ο Μανώλης Χιώτης ενέπνευσε πάρα πολύ κόσμο για να φτάσουν σήμερα να παίζουν έτσι οι παίκτες. Όπως ενέπνευσε κι εμένα. Αν δεν ήταν ο Χιώτης, δεν θα τα είχα κάνει όλα αυτά.
Τι θα συμβουλεύατε τα νέα παιδιά που ασχολούνται ή θέλουν να ασχοληθούν με τη μουσική;
Αρχικά στον μουσικό τομέα, πρέπει να έχουν εμβάθυνση. Δηλαδή πρέπει να μπουν όσο πιο βαθιά γίνεται σε αυτό. Το πρώτο είναι αυτό, το οποίο δεν εξαρτάται από το ωδείο, εξαρτάται από το ίδιο το άτομο. Ένας νέος άνθρωπος ο οποίος μπαίνει στη μουσική, πρέπει να εμβαθύνει, να υπάρχει μόρφωση εξωμουσική. Πρέπει να έχει πάντα τα ένστικτά του οξυμένα στη δικαιοσύνη. Γιατί το λέω αυτό; Διότι ένας άνθρωπος δίκαιος κυνηγάει πάντα το σωστό και ποτέ το λάθος. Οπότε τη μελωδία που θα ηχογραφήσει, δεν θα την αφήσει με ατέλειες. Έχουμε ανάγκη αυτή τη στιγμή τη δημιουργία πολλών πραγμάτων, εννοώ σαν όγκο μουσικής, αλλά έχουμε την ανάγκη και των ιδιαίτερων πραγμάτων και αυτό θα γίνει μόνο με το να επενδύσουμε και στη δική μας τη μουσική. Δηλαδή εγώ μπορεί να γράφω κλασική ή τζαζ μουσική, αλλά η μουσική της πατρίδας μου είναι το αυθεντικό λαϊκό τραγούδι, ή το έντεχνο λαϊκό τραγούδι, όπως π.χ. του Μίκη Θεοδωράκη. Όχι όμως πλέον με στίχο που αφορά μόνο τον έρωτα, αλλά με στίχο που να αφορά την ευγνωμοσύνη σε κάτι. Και να τραγουδηθεί αυτό. Οπότε παίζει πολύ μεγάλο ρόλο η εμβάθυνση στη μουσική, αλλά και το χτίσιμο της παιδείας της εξωμουσικής. Αυτό είναι για μένα το πιο σημαντικό για να μπορεί κάποιος να ακολουθήσει κάτι.
Από την πλευρά τους, οι γονείς πρέπει να μπορούν να εντοπίζουν τη δεξιότητα. Αν δεν εντοπιστεί και αν δεν επενδύσουν σε αυτή, θα χαθεί η ταυτότητα. Αλλά χωρίς τη δεξιότητα και χωρίς την ταυτότητα, όποιος και να είναι ο τομέας του καθένα, δεν μπορεί να προχωρήσει. Το παιδί επιβάλλεται να στηριχθεί, όποιος κι αν είναι ο τομέας του στον οποίο είναι καλό. Γιατί δυστυχώς υπάρχουν πολλά ταμπού. Πρέπει οι γονείς να δουν τι θέλει το παιδί κι αν όντως είναι έτσι. Θέλει οξυδέρκεια. Είναι πολύ σημαντικό το κομμάτι των γονιών. Η στήριξη που πήρα από την οικογένειά μου, ήταν τεράστια, ήταν το όπλο μου. Οφείλω πάρα πολλά στους δικούς μου για αυτά που έχω καταφέρει. Και φυσικά έχω πολύ μεγάλη στήριξη από τη γυναίκα μου. Δεν κάνεις τέτοια πράγματα αν δεν έχεις στήριξη και φυσικά πρέπει να είναι αμφίδρομο αυτό.
Διαθέτετε δωρεάν τη μουσική σας στο διαδίκτυο. Πώς το αποφασίσατε αυτό;
Ναι, και αυτό δεν θα αλλάξει ποτέ. Κατάλαβα ότι δεν μου ανήκει. Μου ανήκει από την άποψη ότι τη δημιούργησα. Όμως, θέλω να φτάσει όσο το δυνατόν σε περισσότερους ανθρώπους. Θα πουλουσα μόνο μια πιο ακριβή παραγωγή, που αναγκαστικά θα πρέπει να πληρωθεί η εταιρεία για παράδειγμα.
Έχετε προσεγγίσει δισκογραφικές εταιρείες; Τι σας είπαν;
Έχω προσεγγίσει, αλλά δεν μπορούν να με αντέξουν (γέλια). Δεν φταίνε φυσικά οι άνθρωποι, τους έχω προσεγγίσει και με έχουν βοηθήσει πολύ, ειδικά στην αρχή, αλλά η παραγωγικότητά μου δεν μου επιτρέπει να βρίσκομαι αλλού. Εμένα με νοιάζει περισσότερο η καταγραφή του έργου μου και όχι τόσο τα υπόλοιπα.
Δεν θα σας ενδιέφερε η προώθηση του έργου σας για να κερδίσετε και οικονομικά από αυτό;
Όχι, γιατί αυτό το κάνω με άλλους τρόπους, όπως με τα μαθήματά μου, τα βιβλία μου κτλ. Επίσης, αυτός είναι ο τρόπος που μπορώ να προωθώ όσο γίνεται και τα άλλα. Ωστόσο, θα χρειαζόμουν μια σοβαρή στήριξη καθαρά για την προώθηση της τέχνης. Έναν χορηγό, ο οποίος να αγαπάει την τέχνη. Αυτό το κυνηγάω, δεν μπορώ να σας πω ψέματα. Κάνω συνεχώς επαφές, υπάρχουν άνθρωποι που ενδιαφέρονται γενικά και τους ευχαριστώ πολύ. Αυτό το οποίο έχω ανάγκη, είναι απλά η ανάδειξη του έργου.
Σας φοβίζει η ραγδαία εξέλιξη της τεχνητής νοημοσύνης;
Προσωπικά όχι, δεν με φοβίζει, γιατί έχω ήδη δώσει τα δείγματά μου. Στον τομέα μας όμως γενικά θα υπάρξουν προβλήματα…
Θα μπορεί να αντιγράψει τα κομμάτια σας ή το στυλ σας;
Όχι, γιατί πολύ απλά, δεν θα μπορεί το ΑΙ να τα παίξει καλύτερα. Ο συνθέτης είναι κάτι μαγικό. Αλλά ο συνθέτης-σολίστας, είναι κάτι εξωπραγματικό, γιατί νιώθει αυτό που παίζει. Είμαι σίγουρος γι’ αυτό. Θα ακούγεται απλά κομπιουτερίστικο και το κομπιουτερίστικο το απορρίπτεις. Θα είναι ξεκάθαρο ότι θα είναι από υπολογιστή, θα το καταλαβαίνουν όλοι.
Με ποιους μουσικούς θα θέλατε να συνεργαστείτε;
Υπάρχουν άνθρωποι που θα ήθελα να συνεργαστώ, και Έλληνες και ξένοι. Έχω ιδέες για να κάνουμε πράγματα που αφορούν τον πολιτισμό, αλλά δεν βρίσκω έδαφος. Γιατί έχω χτυπήσει κάποιες πόρτες Ελλήνων μουσικών, αλλά δεν έχω βρει ανταπόκριση, χωρίς αυτό βέβαια να μειώνει την καλλιτεχνική τους αξία. Θα ήθελα να παίξω με κάποιους ανθρώπους, αλλά δυστυχώς οι πόρτες δεν είναι ανοιχτές. Όχι μόνο σε καλλιτεχνικό, αλλά και σε ανθρώπινο επίπεδο. Δεν είναι ωραίο να προσπαθεί κάποιος να επικοινωνήσει μαζί σου και να μην απαντάς καθόλου. Το σωστό για εμένα είναι να απαντάς και ας είναι αρνητική η απάντησή σου. Γιατί είμαστε άνθρωποι μεταξύ ανθρώπων, αυτό δεν πρέπει να το ξεχνάμε.
Έχετε σκεφτεί ποτέ τι άλλο θα μπορούσατε να κάνετε επαγγελματικά;
Όχι (γέλια). Δεν το έχω σκεφτεί, δεν μου άφησε περιθώριο η καθημερινότητά μου και η ρουτίνα προς αυτή την κατεύθυνση. Ήμουν πάντα τόσο μέσα σε αυτό, στη μουσική, που δεν έβλεπα εύκολα γύρω μου κάτι άλλο. Κοιτούσα μόνο αυτό που με ενδιέφερε.
Ποια είναι τα επόμενα σας σχέδια;
Αρχικά να σας πω το τι συνέβη πριν λίγες ημέρες που νομίζω πως αξίζει να αναφερθεί. Στις 27 και 28 Φεβρουαρίου, είχα δυο μεγάλες συναυλίες στην Όπερα της Δαμασκού στην Συρία. Ήμουν προσκεκλημένος του Έλληνα Πρέσβη εκεί, του κυρίου Νικόλαου Πρωτονοτάριου. Ένας εξαιρετικός άνθρωπος με σπουδαία δράση εκεί για τους Έλληνες της Συρίας. Ήταν μια εβδομάδα πολύ γεμάτη. Γνώρισα την αγάπη των ανθρώπων της Συρίας. Έμπαινα σε χώρους που ακουγόταν η μουσική μου. Άνθρωποι με σταματούσαν στον δρόμο για μια φωτογραφία. Με συνόδευσαν στην Όπερα κάποιοι από τους καλύτερους μουσικούς της Συμφωνικής της Συρίας, οι οποίοι σεβάστηκαν τη μουσική μου αλλά και εμένα δείχνοντας τον σεβασμό και τον θαυμασμό (!) τους στο πρόσωπό μου. Μαζί μου από την Ελλάδα ήταν ο φίλος μου Νίκος Κερκένης. Ένας ερμηνευτής με σπουδαία φωνή που το κοινό τον αγάπησε αμέσως! Σημαντική στιγμή ήταν η βράβευσή μου από το Πανεπιστήμιο Τεχνών (Μουσικής) της Συρίας όπου δίδαξα το τμήμα έγχορδων οργάνων και οι μαθητές-φοιτητές εκεί, με αγκάλιασαν πραγματικά. Δεν περίμενα όμως ότι η διοίκηση του Πανεπιστημίου θα προβεί σε αυτή την άκρως τιμητική πράξη. Με συγκίνησαν διότι όλες αυτές τις ημέρες μου έδειξαν έμπρακτα την αγάπη τους για το έργο μου. Θέλω να πω ένα ευχαριστώ στην Ελληνική Πρεσβεία και στην ομάδα της Πρεσβείας μας για όλη τη φροντίδα.
Μετά τη Δαμασκό, θα πάω Γερμανία, Γαλλία και Ουγγαρία. Θα κάνω μια μικρή περιοδεία στην Ευρώπη με τον Αλ ντι Μέολα. Είναι κάτι που το ανακοινώνω σε εσάς πρώτη φορά. Έρχονται τέσσερις δίσκοι κι ένα καινούριο βιβλίο όπως σας είπα, με τίτλο «Το κεφαλαίο πρώτο γράμμα».
Στα σχέδιά μου είναι επίσης η καθημερινή σύνθεση, το να μπορώ δηλαδή να γράφω όσο το δυνατόν περισσότερα κομμάτια. Συχνά με ρωτάνε, «Μιχάλη ποσότητα ή ποιότητα;». Και πάντα απαντώ και τα δύο. Και όταν μου λένε πώς γίνεται και τα δύο, τους λέω υπάρχει ένα εδάφιο προς Κορινθίους Β’, που λέει πως πρέπει να ξέρετε πως όποιος σπέρνει με φειδώ, θα έχει λίγη σοδειά, κι όποιος σπέρνει απλόχερα, η σοδειά του θα είναι άφθονη. Αυτό με εκφράζει.