Μια βόλτα στο πανεπιστήμιο των σκύλων, εκεί όπου εκπαιδεύονται για την μελλοντική τους καριέρα τα λαγωνικά της αστυνομίας και οι σκύλοι-φύλακες και διασώστες.
Ο Άντι, το ηλικίας ενός έτους μαύρο λαμπραντόρ, περπατάει επιδέξια πάνω από κομμάτια σκυροδέματος, τούβλα, μεταλλικές σχάρες και ξύλινες παλέτες. Με σίγουρη περπατησιά και οξεία αίσθηση της όσφρησης, βρίσκει το άτομο που κρύβεται μέσα στα μπάζα μέσα σε λίγα δευτερόλεπτα, γαβγίζοντας συνεχώς μέχρι να ανταμειφθεί με το αγαπημένο του παιχνίδι και τα επαινετικά λόγια των εκπαιδευτών του.
Καθένας από τους τέσσερις σκύλους που δοκιμάστηκαν στο πεδίο με τα μπάζα κατάφερε και εντόπισε το εικονικό θύμα, αλλά ο Άντι το έκανε πιο γρήγορα από τους υπόλοιπους - μια σαφής απόδειξη ότι είναι κοντά στην αποφοίτηση και σχεδόν έτοιμος να εισέλθει στο... εργατικό δυναμικό και να συνεχίσει την, κατά πως φαίνεται, λαμπρή επαγγελματική του καριέρα ως διασώστης.
Το προσωπικό του Penn Vet Working Dog Center (PVWDC) συμφωνεί, γι' αυτό και ο Ken, μέλος της Task Force 2 του Καναδά, έφτασε πρόσφατα για να περάσει δύο εβδομάδες γνωρίζοντας τον Andy. Αν όλα πάνε καλά, αυτός και ο σκύλος θα φύγουν μαζί ως μια ενωμένη ομάδα έρευνας και διάσωσης.
Είναι μία μόνο από τις καριέρες για τις οποίες προετοιμάζει τους... κυνικούς σπουδαστές του το Κέντρο Σκύλων Εργασίας. Στα περισσότερα από 12 χρόνια από την ίδρυση του κέντρου, σχεδόν 200 σκύλοι-απόφοιτοι έχουν εργαστεί σε τομείς όπως η αντιμετώπιση καταστροφών, η αναζήτηση πτωμάτων, η ανίχνευση εκρηκτικών και ναρκωτικών, η παρακολούθηση χωροκατακτητικών ειδών, ακόμη και η έρευνα για την ανίχνευση ασθενειών.
Σχεδόν κάθε σκύλος που αποφοιτεί από το PVWDC, στη συνέχεια μπαίνει σε μια... σταθερή δουλειά που σχετίζεται άρρηκτα με τη μύτη του.
«Το πιο σημαντικό πράγμα είναι ότι κάνουν αυτό που αγαπούν»
«Το πιο σημαντικό πράγμα είναι ότι κάνουν αυτό που αγαπούν», λέει η Ruth Desiderio, η συντονίστρια του κέντρου. Τα σκυλιά, εξηγεί, δείχνουν εξαρχής τα ενδιαφέροντα και τις ικανότητές τους. Αν, λόγου χάρη, ένας σκύλος απολαμβάνει την πρόκληση να βρει έναν άνθρωπο, αλλά αντιδρά με φόβο στους δυνατούς, ξαφνικούς ήχους, τότε ίσως προορίζεται για τις έρευνες στην άγρια φύση αντί για την αστική έρευνα και διάσωση. Αν λατρεύουν να μυρίζουν και να ανταμείβονται, αλλά αποζητούν τη ρουτίνα, τότε μια μακροχρόνια θέση στο εργαστήριο θα μπορούσε να είναι η τέλεια επιλογή γι' αυτούς.
Τα σκυλιά δωρίζονται στις εγκαταστάσεις από εκτροφείς σκύλων εργασίας και αρχίζουν την εκπαίδευσή τους σε ηλικία μόλις οκτώ εβδομάδων.
Οι ράτσες τους ποικίλουν, αν και τα περισσότερα προέρχονται από καθιερωμένα πέντιγκρι «οσφρητικών» σκύλων. Τα περισσότερα είναι λαμπραντόρ, μαλινουά, ποιμενικοί και πόιντερ και το PVWDC μπορεί να υπερηφανεύεται για ένα εντυπωσιακό ποσοστό αποφοίτησης της τάξεως του 90%. Τα λίγα σκυλιά που δεν τα καταφέρνουν εγκαταλείπουν γενικά για ιατρικούς και όχι για συμπεριφορικούς λόγους, λένε οι επιστήμονες και το προσωπικό του κέντρου εκπαίδευσης.
«Όλα τα σκυλιά θα γίνουν κορυφαία στον τομέα τους»
Σε κάθε κουτάβι που περνάει την πόρτα του κολεγίου, τού δίνεται η ευκαιρία να... λάμψει. «Υποθέτουμε ότι όλα τα σκυλιά θα γίνουν σούπερ σταρ και κορυφαία στον τομέα τους», λέει η Cindy Otto, εκτελεστική διευθύντρια του κέντρου και καθηγήτρια Κτηνιατρικής στο Πανεπιστήμιο της Πενσυλβάνια.
Η υψηλής έντασης αστική έρευνα και διάσωση είναι η δουλειά για την οποία ξεκινούν να εκπαιδεύονται όλα τα σκυλιά, αλλά όταν ένα κουτάβι δεν είναι ενθουσιασμένο με την συγκεκριμένη πρόκληση, στρέφεται σε εναλλακτικές ευκαιρίες, εξηγεί η Otto και προσθέτει:
«Μέσω αυτής της συνεργατικής, "σκυλοκεντρικής" προσέγγισης, το PVWDC έχει προωθήσει την κατανόησή μας για το τι είναι ικανοί να κάνουν οι σκύλοι, πώς να διασφαλίσουμε καλύτερα την υγεία και την ασφάλειά τους στην εργασία, καθώς και την επιστήμη της ανίχνευσης της όσφρησης».
Οι «σπόροι» του κέντρου φυτεύτηκαν αμέσως μετά την 11η Σεπτεμβρίου 2001, όταν η Otto πέρασε 10 ημέρες στο Ground Zero βοηθώντας στη φροντίδα των σκύλων έρευνας και διάσωσης στο χώρο.
Το γεγονός την ώθησε να εξετάσει νέα ερωτήματα σχετικά με την ευημερία των ζώων, καθώς και το πώς θα μπορούσαν να εκπαιδευτούν και να φροντιστούν οι σκύλοι εργασίας για να μεγιστοποιήσουν τις ικανότητές τους. Σε ένα αρχικό, μακροπρόθεσμο ερευνητικό πρόγραμμα, η ίδια και οι συνάδελφοί της παρακολούθησαν 95 σκυλιά που εργάστηκαν στο Ground Zero και τα συνέκριναν με 55 που δεν εργάστηκαν εκεί.
Εν μέσω αυτής της μελέτης, το 2012, άνοιξε το PVWDC. Τελικά, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι οι σκύλοι που είχαν βοηθήσει στην ανίχνευση των επιζώντων της 11ης Σεπτεμβρίου και των νεκρών δεν υπέστησαν σημαντικές μακροπρόθεσμες συνέπειες για την υγεία τους ή αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης ασθενειών (σε αντίθεση με τους ανθρώπους που ανταποκρίθηκαν πρώτοι).
Πώς γίνονται τα «μαθήματα»
Τώρα, πέντε ημέρες την εβδομάδα, περίπου 20 σκυλιά αφήνονται στο PVWDC από τις ανάδοχες οικογένειές τους (που σε ορισμένες περιπτώσεις είναι επίσης προσωπικό του κέντρου), σαν να πρόκειται για ένα ημερήσιο σχολείο.
Το μικρό, μονώροφο «κολέγιό» τους στεγάζει μια χούφτα δωμάτια με αφρώδες δάπεδο γεμάτα παιχνίδια, ράμπες, βαρέλια και άλλα εργαλεία εκπαίδευσης, μαζί με έναν ερευνητικό χώρο όπου μπορούν να εγκατασταθούν ηλεκτρονικά κουτιά οσμής και κάμερες για την προσεκτική καταγραφή των σκύλων σε διάφορες δοκιμασίες οσμής.
Έξω, ανάμεσα στους χώρους στάθμευσης, υπάρχει η πίστα ευκινησίας και γυμναστικής -με σκάλες, δοκούς ισορροπίας, πλατφόρμες και πριόνια- και το πεδίο με τα μπάζα που είναι εξοπλισμένο με περίπου 50 διαφορετικές ανθρώπινες κρυψώνες.
Η ρουτίνα κάθε ζώου είναι προσαρμοσμένη, αλλά γενικά περιλαμβάνει κάποιο συνδυασμό φυσικής κατάστασης (σανίδες, καθίσματα, πλαγιολισθήσεις και περιστροφές είναι όλα μέρος της ρουτίνας), εκπαιδευτικά καθήκοντα όπως δοκιμασίες ευκινησίας ή προκλήσεις έρευνας και διάσωσης, εξάσκηση μυρωδιάς και άφθονο χρόνο για παιχνίδι, ξεκούραση και περιπάτους.
Ένα υποσύνολο των σκύλων που βρίσκονται εκεί ως εργαζόμενα ερευνητικά ζώα περνούν επίσης ένα μέρος της ημέρας τους συμμετέχοντας σε πειράματα ανίχνευσης, προσπαθώντας να βρουν το κρυμμένο δείγμα μυρωδιάς που τους έχει ανατεθεί.
Οι συνεδρίες εκπαίδευσης είναι σύντομες, μερικές φορές δεν ξεπερνούν τα λίγα λεπτά, αλλά είναι παρ' όλα αυτά παραγωγικές. Ακριβώς όπως οι μύες χρειάζονται τακτική δουλειά για να διατηρηθούν, το ίδιο ισχύει και με τις... μύτες.
Ενώ εκπαιδεύουν σκύλους καριέρας, οι επιστήμονες του κέντρου μελετούν επίσης τα ζώα και τη διαδικασία εκπαίδευσής τους. Πρόσφατα, οι ερευνητές βρήκαν ποια χαρακτηριστικά συμπεριφοράς κάνουν τους πιο επιτυχημένους σκύλους έρευνας και διάσωσης, επινόησαν και δοκίμασαν πρωτόκολλα για τη μείωση της επικίνδυνης υπερθέρμανσης για τα σκυλιά που εργάζονται σε καυτές συνθήκες και τελειοποίησαν την εκπαίδευση και την αξιολόγηση της φυσικής κατάστασης για να βοηθήσουν τα σκυλιά να αποφύγουν και να αναρρώσουν από τραυματισμούς.
«Η όσφρηση είναι η κύρια αίσθηση των σκύλων για την πλοήγηση στον κόσμο», λέει η Amritha Mallikarjun, γνωσιακή επιστήμονας και μεταδιδακτορική ερευνήτρια στο PVWDC. «Οι σκύλοι αξιολογούν και κατανοούν το περιβάλλον τους μέσω των μορίων του περιβάλλοντος που αναμειγνύονται και αιωρούνται συνεχώς στον αέρα. Η έντονη ικανότητά τους να αντιλαμβάνονται μικροσκοπικά ίχνη οσμών σε συνδυασμό με το πόσο καλά μπορούν να επικοινωνούν οι σκύλοι και οι άνθρωποι μπορούν να αξιοποιηθούν ως ένα ανεκτίμητο εργαλείο για την ανίχνευση όλων των ειδών των πραγμάτων, συμπεριλαμβανομένων των ασθενειών και των περιβαλλοντικών ρύπων», λέει η Mallikarjun.
Αποτελεσματικότεροι από την τελειότερη τεχνολογία
Οι τετράποδοι φίλοι μας είναι τόσο επιδέξιοι στην όσφρηση που, σε πολλές περιπτώσεις, είναι πιο αποτελεσματικοί ανιχνευτές από τις υπάρχουσες μηχανές και τεχνολογίες.
Σε μια ιατρική μελέτη του 2010, ένας σκύλος ανίχνευσης αναγνώρισε σωστά μια πρώιμη περίπτωση καρκίνου του προστάτη από ένα δείγμα που είχε αρχικά ταξινομηθεί ως υγιές δείγμα ελέγχου μέσω βιοψίας. Ο ασθενής υποβλήθηκε σε επαναληπτική βιοψία μετά την επιμονή του σκύλου ότι ήταν θετικός στον καρκίνο και ο καρκίνος που είχε ο ασθενής εντέλει βρέθηκε.
Είναι επίσης σημαντικό ότι οι σκύλοι μπορούν να ανιχνεύσουν τις μυρωδιές-στόχους ακόμη και όταν υπάρχουν άλλοι οσφρητικοί αντιπερισπασμοί. Αυτό σημαίνει ότι, ακόμη και όταν υπάρχουν πολλοί άνθρωποι τριγύρω ή ο άνεμος μεταφέρει μακρινές μυρωδιές με το αεράκι, ένας καλά εκπαιδευμένος σκύλος έρευνας και διάσωσης μπορεί να εντοπίσει την κρυμμένη ανθρώπινη μυρωδιά ενός ατόμου κάτω από τα χαλάσματα. Σημαίνει επίσης ότι, ανάμεσα σε όλες τις άλλες ενώσεις που υπάρχουν στην οσμή του σώματος ή στο δείγμα αίματος ενός ατόμου, ένας σκύλος ανίχνευσης μπορεί να αναλύσει αν μυρίζει ή όχι καρκίνο ή μόλυνση.
Η Helen, ένα μαύρο λαμπραντόρ, κάνει μια άσκηση με σανίδα, η οποία γυμνάζει τη δύναμη του κορμού της. Πηγή: Penn Vet Working Dog Center
Τα «δίδακτρα» είναι ακριβά
Οι σκύλοι ανίχνευσης κοστίζουν ακριβά στην εκπαίδευση και τη συντήρησή τους. Στο PVWDC, η Desideria σημειώνει ότι η φροντίδα και η εκπαίδευση κάθε σκύλου κοστίζει πάνω από 50.000 ευρώ.
Σε μια μελέτη του 2022, οι επικεφαλής του κέντρου εκπαίδευσαν σκύλους να ξεχωρίζουν δείγματα αίματος από άτομα θετικά για καρκίνο των ωοθηκών. Στη συνέχεια, έκαναν πολλαπλές εξετάσεις για να δουν σε ποια συστατικά των δειγμάτων αίματος ανταποκρίνονταν οι σκύλοι.
Ανακάλυψαν ότι ο καρκίνος των ωοθηκών είναι ανιχνεύσιμος μέσω πολλών πτητικών οργανικών ενώσεων και ότι οι πιο σημαντικοί βιοδείκτες είναι οι ελαφρύτεροι και ταχύτερα εξατμιζόμενοι. Η γνώση αυτού του γεγονότος θα μπορούσε να ενημερώσει για τον τρόπο με τον οποίο συλλέγονται, αποθηκεύονται και εξετάζονται τα δείγματα αίματος των ασθενών.
Σκύλοι-γιατροί
Η επιστήμη των οσμών δεν είναι χρήσιμη μόνο για τις ανθρώπινες ασθένειες. Οι ερευνητές του PVWDC έδειξαν επίσης ότι οι σκύλοι μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την ανίχνευση μιας θανατηφόρας και δύσκολα διαγνώσιμης μορφής καρκίνου των σκύλων. Δηλαδή να χρησιμεύσουν οι ίδιοι οι σκύλοι και ως... γιατροί για το ίδιο τους το είδος.
«Νομίζω ότι όλα γύρω μας έχουν μια μυρωδιά», λέει η Otto. Και εννοεί τα πάντα. Ορισμένες από τις προηγούμενες έρευνες επιστημόνων διαπίστωσαν ότι οι σκύλοι μπορούν να μυρίσουν το στρες και τις αρνητικές ανθρώπινες συναισθηματικές καταστάσεις.
«Το κύριο ερώτημα σε όλες τις έρευνες για τους σκύλους ανίχνευσης δεν είναι αν υπάρχει η μυρωδιά, αλλά αν μπορούμε να απομονώσουμε μια οποιαδήποτε συγκεκριμένη μυρωδιά και στη συνέχεια να εκπαιδεύσουμε τα ζώα να την αναγνωρίζουν», προσθέτει η Otto.
Μέχρι στιγμής, το μόνο που δεν έχουν βρει ακόμη η ίδια και οι συνεργάτες της - άνθρωποι και σκύλοι - είναι τα όρια του εφικτού.