Κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, η Κριστίνα Σκάρμπεκ, γνωστή ως Κριστίν Γκράνβιλ, ήταν Πολωνή πράκτορας των Βρετανικών Επιχειρήσεων Ειδικών Αποστολών (ΕΕΑ)
Η Κριστίν Γκράνβιλ έγινε διάσημη για τα τολμηρά κατορθώματά της σε αποστολές πληροφοριών και ανορθόδοξου πολέμου στην κατεχόμενη από τους ναζί Πολωνία και τη Γαλλία.
Ο δημοσιογράφος Άλιστερ Χορν, ο οποίος περιέγραψε τον εαυτό του το 2012 ως έναν από τους λίγους ακόμη εν ζωή ανθρώπους που γνώριζαν την Κριστίνα Σκάρμπεκ (ή Κριστίν Γκράνβιλ) την αποκάλεσε «η πιο γενναία των γενναίων». Η αρχηγός κατασκοπείας των ΕΕΑ, Βέρα Άτκινς, περιέγραψε τη Σκάρμπεκ ως «πολύ γενναία, πολύ ελκυστική, αλλά μοναχική και κλεισμένη στον εαυτό της».
Η Σκάρμπεκ, η οποία ξεγέλασε την Γκεστάπο και έγινε η αγαπημένη μυστική πράκτορας του Τσόρτσιλ, ενέπνευσε τον φανταστικό χαρακτήρα της Vesper Lynd που εμφανίζεται στο μυθιστόρημα Casino Royale, του 1953 -του Ίαν Φλέμινγκ-, για τον Τζέιμς Μποντ. Την υποδύθηκε η Ούρσουλα Άντρες το 1967 και η Εύα Γκριν το 2006.
Ποια ήταν η κατάσκοπος Κριστίν Γκράνβιλ
«Πετώντας χαμηλά πάνω από την οροσειρά που χώριζε την Τσεχοσλοβακία και την Πολωνία κατά τη διάρκεια του πολέμου, ο πιλότος μαχητικού της Luftwaffe έστρεψε τα πυρά του πολυβόλου του στην όμορφη νεαρή γυναίκα που περπατούσε μόνη της στο ύπουλο έδαφος από κάτω.
Δεν υπήρχε καμία αμφιβολία ότι επρόκειτο για την Κριστίν Γκράνβιλ, την αγαπημένη κατάσκοπο του Ουίνστον Τσόρτσιλ, η οποία ήταν από καιρό ύποπτη για μεταφορά χρημάτων και εκρηκτικών στους Ευρωπαίους μαχητές της αντίστασης, καθώς και για αντιγερμανική προπαγάνδα.
Και τώρα, τελικά, ήταν "παγιδευμένη σαν μυρμήγκι σε τραπεζομάντιλο", όπως το έθεσε ο πιλότος που την εντόπισε.
»Αλλά είχαν υποτιμήσει το θάρρος της και το γεγονός ότι είχε ανοσία στον φόβο», γράφει ο David Leafe στην Daily Mail, και συνεχίζει:
«Καθώς πεταγόταν χώμα γύρω της από τις σφαίρες, η Γκράνβιλ -τότε ήταν γύρω στα 30- έκανε ζιγκ-ζαγκ, πέρα δώθε, έπαιζε κρυφτό, προστατεύοντας τον εαυτό της πίσω από βράχους και αποφεύγοντας τους διώκτες της επί ώρες, μέχρι που τελικά τους απομάκρυνε.
Δεν ήταν η πρώτη -ούτε θα ήταν η τελευταία- φορά που η Γκράνβιλ θα έφερνε σε σύγχυση τον εχθρό.
Στη συνέχεια έγινε η πρώτη και μακροβιότερη γυναίκα ειδική πράκτορας που εργαζόταν για τη Βρετανία κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου και αποτέλεσε την έμπνευση για τον χαρακτήρα της καυτής κατασκόπου Vesper Lynd στο πρώτο μυθιστόρημα του Ian Fleming για τον 007, το «Casino Royale», το οποίο εκδόθηκε το 1953.
Η ζωή της γίνεται ταινία -Θα την υποδυθεί η κόρη του Πολάνσκι
Τώρα, η εκπληκτική ιστορία της πραγματικής Lynd πρόκειται να αποτελέσει το θέμα της ταινίας «The Partisan», μια νέα ταινία στην οποία θα την υποδυθεί η Morgane Polanski, η 30χρονη κόρη του αμφιλεγόμενου σκηνοθέτη Roman Polanski.
Η ταινία, που έχει προγραμματιστεί να κυκλοφορήσει το επόμενο έτος, υπόσχεται να είναι συναρπαστική, με τον σκηνοθέτη James Marquand να περιγράφει την Γκράνβιλ ως «την πιο γενναία από τις γενναίες».
Ο ίδιος ο Φλέμινγκ έγραψε για τη Lynd ότι «ο Μποντ εντυπωσιάστηκε από την ομορφιά της και γοητεύτηκε από την ψυχραιμία της» και σίγουρα η Γκράνβιλ τα είχε και τα δύο σε αφθονία.
Πώς «υπνώτιζε» τους εχθρούς με τη γοητεία της
Οι θαυμαστές της περιέγραφαν πώς χρησιμοποιούσε τα «λαμπερά, καστανά, εντυπωσιακά μάτια» και την «τρεμάμενη ζωτικότητά» της με υπνωτιστικό αποτέλεσμα στον αφοπλισμό του εχθρού. Αλλά αυτή η άρτια εκπαιδευμένη πράκτορας ήταν κάτι πολύ περισσότερο από ένα εξαιρετικά όμορφο πρόσωπο.
Αυτή η ιδιαίτερη γυναίκα κουβαλούσε ένα μαχαίρι κομάντο επτά ιντσών σε μια δερμάτινη θήκη δεμένη στο μηρό της και προτιμούσε τις χειροβομβίδες από τα όπλα. «Με ένα πιστόλι μπορείς να αμυνθείς το πολύ εναντίον ενός ατόμου», εξήγησε κάποτε. «Με μια χειροβομβίδα εναντίον πέντε, ίσως και δέκα».
Πώς έγινε κατάσκοπος
Γεννημένη στην Πολωνία το 1908 ως Krystyna Skarbek (Κριστίνα Σκάρκμπεκ), καθοδηγούνταν από μια σχεδόν παθολογική ανάγκη για ενθουσιασμό, η οποία ήταν εμφανής ακόμη και από την παιδική της ηλικία, σύμφωνα με τη βιογράφο της, Clare Mulley, στο βιβλίο της «The Spy Who Loved».
Κόρη ενός φτωχού καθολικού αριστοκράτη και της Εβραίας συζύγου του, αποβλήθηκε από το μοναστηριακό σχολείο στα 14 της χρόνια επειδή έβαλε φωτιά στο ράσο ενός ιερέα κατά τη διάρκεια της Λειτουργίας.
Στα 23 της κέρδισε σε διαγωνισμό ομορφιάς στο μοντέρνο χειμερινό θέρετρο Ζακοπάνε, και όταν οι Γερμανοί εισέβαλαν στην Πολωνία, την 1η Σεπτεμβρίου 1939, ήταν παντρεμένη με τον Jerzy Gizycki, έναν πλούσιο διπλωμάτη 20 χρόνια μεγαλύτερό της, ο οποίος ήταν πρόξενος της Πολωνίας στην Ανατολική Αφρική.
Το ζευγάρι επέστρεψε από το Ναϊρόμπι στο Λονδίνο το 1939 και, ενώ ο Jerzy πήγε στη Γαλλία, ως μέλος της εξόριστης πολωνικής κυβέρνησης, η Γκράνβιλ κατέθεσε μια επικίνδυνη πρόταση για τον βραχίονα σαμποτάζ της βρετανικής μυστικής υπηρεσίας πληροφοριών, ο οποίος ήταν γνωστός ως Section D (το D από τη λέξη «Destruction», που σημαίνει «Καταστροφή»).
Δεν είναι απολύτως σαφές πώς έκανε το άλμα από βασίλισσα της ομορφιάς σε διεθνή κατάσκοπο, αλλά τα σχέδιά της μπορεί να εκπονήθηκαν με τον Χάρολντ Πέρκινς, έναν σκληρό Άγγλο επιχειρηματία, ο οποίος μπορούσε να λυγίσει μια τσιμπίδα για φωτιά με τα γυμνά του χέρια.
Ο «Περκς», όπως τον αποκαλούσε η Γκράνβιλ, είχε διασυνδέσεις με τις βρετανικές μυστικές υπηρεσίες.
Όταν έγινε η εισαγωγή στον Τομέα D, οι πρόδρομοι του Special Operations Executive (SOE) πείστηκαν ότι η Γκράνβιλ θα έπρεπε να ταξιδέψει στην ουδέτερη Ουγγαρία και από εκεί να πάει στην Πολωνία, στις αποστολές που την έκαναν στόχο εκείνου του πιλότου της Luftwaffe.
Όταν η Γκράνβιλ έφτασε στην Πολωνία, τον Φεβρουάριο του 1940, ήταν ο χειρότερος χειμώνας στη μνήμη των ανθρώπων. Τα πουλιά πάγωναν στα κλαδιά των δέντρων και το αιματοβαμμένο χιόνι σηματοδοτούσε το πέρασμα των πεινασμένων λύκων.
Όμως η Γκράνβιλ δεν πτοήθηκε... Οχι μόνο έφτασε στη Βαρσοβία, αλλά βρήκε χρόνο για μια σχέση με τον κόμη Βλάντιμιρ Λεντοτσόφσκι, μέλος της πολωνικής αντίστασης.
Το πάθος τους τροφοδοτήθηκε από τους κινδύνους που βίωσαν μαζί -αργότερα θυμήθηκε τα δάχτυλά του να «τυμπανίζουν» κωδικοποιημένα μηνύματα στο γυμνό της σώμα, καθώς κοιμόταν.
Σύντομα όμως είχε μια πιο σοβαρή σχέση στην Ουγγαρία, με τον τολμηρό Andrzej Kowerski, έναν πρώην υπολοχαγό του πολωνικού στρατού, ο οποίος μετέφερε λαθραία υλικά πληροφοριών σε ένα μυστικό πάνελ στο ξύλινο πόδι του, αποτέλεσμα ενός κυνηγετικού ατυχήματος.
Μαζί διέσχισαν και ξαναπέρασαν τα σύνορα και σε μια κοντινή διαδρομή την είδε να γλιτώνει τη σύλληψη λέγοντας στους καχύποπτους συνοριοφύλακες ότι ήταν για πικνίκ και πείθοντάς τους να βοηθήσουν να βάλει μπροστά το ακινητοποιημένο αυτοκίνητό της.
Ήταν ατρόμητη και αυτό δεν είχε όρια. Τον Νοέμβριο του 1940 ανακάλυψε ότι η μητέρα της Στεφανία, η οποία είχε πλέον χωρίσει από τον πατέρα της, είχε συλληφθεί στη Βαρσοβία επειδή δεν είχε καταγραφεί ως Εβραία.
Η Γκράνβιλ βρήκε έναν αξιωματούχο της Γκεστάπο που θα χάριζε τη ζωή της μητέρας της με ένα τίμημα: το ισοδύναμο των 3.000 λιρών σήμερα, και μια νύχτα στο κρεβάτι της. Μόνο αφού κοιμήθηκαν μαζί, εκείνος της είπε ότι η Στεφανία είχε χαθεί στο Άουσβιτς. Το περιστατικό συνέβαλε μόνο στο να εντείνει το μίσος της για τους ναζί.
Όταν δάγκωσε τη γλώσσα της για να τρέξει αίμα και να πιστέψουν οι εχθροί ότι είχε φυματίωση
Τον Ιανουάριο του 1941 η ίδια και ο Kowerski συνελήφθησαν από την ουγγρική αστυνομία, που ενεργούσε για λογαριασμό της Γκεστάπο. Κατά τη διάρκεια της ανάκρισης, η Γκράνβιλ δάγκωσε τη γλώσσα της τόσο δυνατά που έτρεξε αίμα... Στη συνέχεια άρχισε να βήχει, για να δώσει την εντύπωση ότι έβγαζε αίμα.
Τρομοκρατημένοι μήπως είχε φυματίωση, οι ανακριτές της άφησαν ελεύθερη τόσο την ίδια όσο και τον Kowerski, ο οποίος επίσης θεωρήθηκε μεταδοτικός. Αλλά, προφανώς, δεν μπορούσαν πλέον να συνεχίσουν να δραστηριοποιούνται στη Βουδαπέστη. Με τη βοήθεια Βρετανών διπλωματών υιοθέτησαν την τελευταία από μια μακρά σειρά ψεύτικων ταυτοτήτων: «Andrew Kennedy» και «Christine Granville».
Τον Ιούλιο του 1944, ένα μήνα μετά την απόβαση της D-Day, η Γκράνβιλ έπεσε με αλεξίπτωτο στη νοτιοανατολική Γαλλία. Φορώντας ρούχα κομμένα σε γαλλικό σχέδιο και με τα μαλλιά της στο τελευταίο παριζιάνικο στιλ, μετέφερε μηνύματα μεταξύ των διαφόρων αντιστασιακών οργανώσεων που δρούσαν εκεί.
Όπως πάντα, ήταν ακλόνητη υπό πίεση. Σε μια περίπτωση τη σταμάτησε μια ναζιστική συνοριακή περίπολος, ενώ κρατούσε ανοιχτό έναν βρετανικό χάρτη της Γαλλίας, τυπωμένο σε μετάξι, ώστε να μη θροΐζει μέσα στα ρούχα της αν την έψαχναν.
Μη μπορώντας να κρύψει αυτό που κρατούσε στα χέρια της, έβγαλε ήρεμα τον χάρτη και τον χρησιμοποίησε για να δέσει τα μαλλιά της, πριν χαιρετήσει τους στρατιώτες και τους πείσει ότι ήταν μια Γαλλίδα νοικοκυρά, που είχε βγει για δουλειές.
Η «υπνωτική» επιρροή της
Σε μια άλλη περίπτωση, μια συνοριακή περίπολος την είδε μαζί με μέλη της γαλλικής αντίστασης. Εκείνη και οι μαχητές κρύφτηκαν κάτω από θάμνους, αλλά τους μύρισε ο σκύλος Αλσατίας της περιπόλου. Ήταν εκπαιδευμένο να δαγκώνει και να σπάει λαιμούς, αλλά η Γκράνβιλ έβαλε ήσυχα το χέρι της γύρω από το ζώο και, καθώς το έκανε, αυτό ξάπλωσε δίπλα της, αγνοώντας τα σφυρίγματα του χειριστή του.
Ασκούσε την ίδια υπνωτική επιρροή στο αντίθετο φύλο. Ο γάμος της με τον Gizycki είχε τελειώσει με πικρία όταν ανακάλυψε ότι έβγαινε με άλλους άνδρες και, αφού ο Kowerski πήγε να εργαστεί για την SOE στην Ιταλία, άρχισε να έχει σχέση με τον 28χρονο Άγγλο Francis Cammaerts, ο οποίος είχε γυναίκα και μικρά παιδιά στην πατρίδα του.
Ήταν ένας από τους καλύτερους πράκτορες της SOE και έγιναν εραστές κατά τη διάρκεια ενός γερμανικού βομβαρδισμού μια νύχτα. «Ήμασταν όλοι απολύτως βέβαιοι ότι θα πεθάνουμε», θυμάται. «Όλα είχαν τελειώσει, αυτό ήταν το τέλος».
Λίγους μήνες αργότερα η Γκράνβιλ έμαθε ότι ο Cammaerts και δύο συνάδελφοί του πράκτορες είχαν συλληφθεί και καταδικαστεί σε θάνατο από την Γκεστάπο.
Σε μια κίνηση που σχεδόν σίγουρα θα την είχε οδηγήσει και εκείνη στην εκτέλεση, αν είχε αποτύχει, μπήκε στη φυλακή, προσποιούμενη τη σύζυγό του, και, βρίζοντας τον υπεύθυνο συνεργάτη του Vichy, του «εξήγησε» ποια θα ήταν η μοίρα του όταν έφταναν οι Σύμμαχοι και ανακάλυπταν ότι είχε επιτρέψει να προχωρήσουν οι εκτελέσεις.
Αργότερα, παραδέχτηκε ότι ήταν «μια βολή στο σκοτάδι». Αλλά ο αξιωματικός κατέληξε να τρέμει τόσο πολύ που έχυσε τον καφέ του και, δύο μόλις ώρες πριν από την εκτέλεσή τους, άφησε ελεύθερους τους τρεις άνδρες.
Ενώ ο Cammaerts εξομολογήθηκε αργότερα ότι αυτός και η Γκράνβιλ ήταν πολύ ερωτευμένοι, ήξεραν και οι δύο ότι είχε μια οικογένεια στην οποία έπρεπε να επιστρέψει και η σχέση τους δεν επέζησε μετά το τέλος του πολέμου.
Το άδοξο τέλος της
Η Γκράνβιλ δεν ήταν έτοιμη να επιστρέψει στην ταπεινή ζωή ενός συνηθισμένου ανθρώπου μετά τις περιπέτειές της κατά τη διάρκεια του πολέμου. Λαχταρώντας όποια έξαψη μπορούσε να βρει, άρχισε να εργάζεται σε ένα επιβατηγό πλοίο από το Λονδίνο προς τη Νέα Ζηλανδία και ξεκίνησε μια μοιραία σχέση με τον συνάδελφό της θαλαμηπόλο Dennis Muldowney.
Σύντομα τον βαρέθηκε και τερμάτισε τη σχέση τους. Όταν όμως επέστρεψαν στη στεριά, εκείνος άρχισε να την καταδιώκει, να εμφανίζεται απροσδόκητα στο ξενοδοχείο της στο Δυτικό Λονδίνο και να αρνείται να την αφήσει ήσυχη.
Στις 15 Ιουνίου 1952, η Γκράνβιλ είχε επιστρέψει στο ξενοδοχείο μετά από δείπνο με φίλους, όταν ο Muldowney την ακολούθησε στο λόμπι, απαιτώντας από αυτήν να επιστρέψει τα ερωτικά του γράμματα.
Όταν εκείνη του είπε ότι τα είχε κάψει, εκείνος της έμπηξε ένα μαχαίρι βαθιά στην καρδιά. Η Γκράνβιλ πέθανε από αιμορραγία μέσα σε λίγα δευτερόλεπτα.
Ο Muldowney δεν έκανε καμία προσπάθεια να διαφύγει. Αργότερα ομολόγησε το έγκλημα και απαγχονίστηκε στις φυλακές Pentonville, τον Σεπτέμβριο του 1952.