Πώς η κλασική χορευτική φιγούρα του Τζον Τραβόλτα και της Ούμα Θέρμαν πριν από 25 ολόκληρα χρόνια στο Pulp Fiction, έστελνε μια γνώριμη μελωδία, αυτή της Μισιρλούς, στα σαλόνια του Χόλιγουντ.
Έχουν περάσει κιόλας 25 χρόνια από την πρεμιέρα της ταινίας που εκτόξευσε τη φήμη του Κουέντιν Ταραντίνο στο Χόλιγουντ. Το Pulp Fiction με τη σκοτεινή διάθεση και την ωμή βία, χαρακτηριστικό του σκηνοθέτη, ερχόταν σαν μικρή επανάσταση στις νόρμες του αμερικανικού σινεμά το 1994.
Πέρα από την εμπορική της επιτυχία - η ταινία ξεπέρασε τα 100 εκατ. δολάρια σε εισπράξεις, ενώ είχε μπάτζετ μόλις 10 εκατ. - το Pulp Fition έχει περάσει στο πάνθεον των Cult ταινιών, ενώ αποτελεί ένα ακόμη αριστοτεχνικό δείγμα της λατρείας του σκηνοθέτη για τη μουσική.
Μπορεί η ροκ εκδοχή πάνω στην οποία χορεύουν ψυχεδελικά ο Τραβόλτα με την Θέρμαν να μην μοιάζει απόλυτα από την Μισιρλού που γνωρίζουμε καλά στην Ελλάδα, όμως ο ρυθμός της πολυταξιδεμένης Μισιρλούς είναι γνωστός και αγαπημένος. Το αγαπημένο ρεμπέτικο επιλέχτηκε από την οργανωτική Επιτροπή των Ολυμπιακών Αγώνων της Αθήνας ως ένα από τα πιο γνωστά ελληνικά τραγούδια στον κόσμο και ερμηνεύτηκε στην τελετή λήξης από την Άννα Βίσση.
Τι σημαίνει Μισιρλού;
Η πιο παλιά γνωστή εκδοχή του τραγουδιού συμπληρώνει σε λίγο καιρό τα 100 χρόνια. Ήταν μια ηχογράφηση του μουσικού Τέτου Δημητριάδη, ρεμπέτη που άφησε τον τόπο του με την Μικρασιατική καταστροφή, πίσω στο 1927. Ωστόσο, οι ρίζες του τραγουδιού χάνονται στην περιοχή της τότε Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, ενώ κανείς δεν γνωρίζει τον πραγματικό του συνθέτη. Άλλωστε, υπάρχουν εκτελέσεις της και στα αραβικά, τα αρμένικα, τα ινδικά και τα τούρκικα. Το τραγούδι πέρασε τον Ατλαντικό μαζί με τις κοινότητες των μεταναστών από την Ελλάδα και τις γύρω περιοχές που μετανάστευσαν στην Αμερική. Και κάπως έτσι ξεκίνησε το μεγάλο ταξίδι του στο παγκόσμιο πεντάγραμμο.
Το όνομα του τραγουδιού προέρχεται από την τουρκική λέξη Μίσιρ, που σημαίνει Αίγυπτος και στην πραγματικότητα, η Μισιρλού είναι η Αιγύπτια. Ο αρχικός τόνος του τραγουδιού, στην πρώτη σωζόμενη εκτέλεση είναι πιο αργός. Το 1941 ο Ελληνοαμερικάνος Νικ Ρουμπάνης, καθηγητής μουσικής, κυκλοφορεί μια τζαζ ορχηστρική εκδοχή της Μισιρλούς και μάλιστα βάζει το όνομά του στη σύνθεση του τραγουδιού. Αν και δεν είναι σίγουρα ο συνθέτης, ο Ρουμπάνης άλλαξε τον τόνο του, προσδίδοντάς στο τραγούδι πιο ανατολίτικο και γρήγορο ρυθμό.
Την ίδια χρονιά ο Χάρι Τζέιμς κυκλοφόρησε και εκείνος τη δική του εκτέλεση της Μισιρλούς, που κατάφερε να μπει στο νο. 22 των τσαρτ στην Αμερική. Ακολούθησαν δεκάδες εκτελέσεις και διασκευές με πιο σημαντική για την μετέπειτα διάδοση του τραγουδιού εκείνη του Ντιν Ντέιλ το 1962. Ο μουσικός μετέτρεψε την Μισιρλού σε σόλο ορχηστρικό για κιθάρα και ήταν αυτή η εκτέλεση που επέλεξε ο Κουέντιν Ταραντίνο 32 χρόνια αργότερα για την πρώτη σκηνή της ταινίας Pulp Fiction.
Το στοίχημα που έκανε γνωστή τη Μισιρλού στο Χόλιγουντ
Λέγεται πως κάποιος νεαρός προκάλεσε τον Ντικ Ντέιλ να παίξει ένα ολόκληρο τραγούδι σε μια και μόνη χορδή. Ο Ντέιλ, του οποίου η οικογένεια καταγόταν από τον Λίβανο, είχε δει δεκάδες φορές τον θείο του να παίζει την Μισιρλού σε μία χορδή στο ούτι. Αύξησε το τέμπο, εκτέλεσε τη Μισιρλού με την ηλεκτρική κιθάρα του και το τραγούδι έγινε γνωστό σε ακόμη πιο ευρύ κοινό στην Αμερική.
Ο εύηχος ρυθμός χωρίζει από τους μελαγχολικούς, ερωτικούς στίχους της ρεμπέτικης Μισιρλούς και αποκτά φανατικούς οπαδούς στην Αμερική. Ήταν το 1963, όταν το συγκρότημα The Beach Boys κυκλοφόρησε τη δική του εκδοχή της Μισιρλούς στο άλμπουμ Surfin’ USA, που το τραγούδι από τα μέρη της ανατολικής Μεσογείου καθιερώθηκε πια ως κλασικό και στις ΗΠΑ.
Ο Κουέντιν Ταραντίνο και η Μισιρλού
Η σημασία που έδινε και δίνει ο Ταραντίνο στη μουσική που πλαισιώνει τις ταινίες του αποδεικνύεται από τα anthem τους, που έχουν κατακλύσει τα μουσικά τσαρτ.
Ποιος δεν θυμάται το «σφυριχτό» κομμάτι που στοίχειωσε του πάντες από το Kill Bill; «Ένα από τα πράγματα που κάνω όταν ξεκινώ μια ταινία, όταν γράφω μια ταινία ή όταν έχω μια ιδέα για μια ταινία είναι πως συμβουλεύομαι την συλλογή δίσκων μου και απλά παίζω τραγούδια, προσπαθώντας να βρω την προσωπικότητα της ταινίας, το πνεύμα της» σημείωνε ο Κουέντιν Ταραντίνο σε μια ειδική ηχητική έκδοση για τον τρόπο που επιλέγει τη μουσική στις ταινίες του.
«Και τότε “μπουμ”, πέφτω πάνω σε ένα, δύο ή και τρία τραγούδια και λέω “αυτό θα γίνει τέλειο τραγούδι αρχής"» συνεχίζει ο Κουέντιν Ταραντίνο. Συνεργάτης του πολλά χρόνια αργότερα, αναφερόμενος στην επιλογή της Μισιρλού θυμάται πως ο σκηνοθέτης είχε επιλέξει ένα και μόνο τραγούδι για εκείνη την… θρυλική σήμερα σκηνή.
«Το να βάλεις τη Μισιρλού στην εισαγωγή της ταινίας είναι τόσο έντονο, είναι σαν να μιλά από μόνο του και να λέει “βλέπεις κάτι επικό, βλέπεις αυτή την σημαντική, παλιά ταινία. Απλά κάτσε και απόλαυσε”» λέει συγκεκριμένα για την επιλογή του ρεμπέτικου τραγουδιού στην εκτέλεση του Ντέιλ, ο Κουέντιν Ταραντίνο. «Είναι τόσο δυνατό και επιβλητικό, σαν να ρίχνει το γάντι στην ταινία, η οποία πρέπει να το σηκώσει. Σαν να λέει: “Είμαστε τεράστιοι!”» συνεχίζει ο Κουέντιν Ταραντίνο αποθεώνοντας τη μουσική της Μισιρλούς.