Καθώς η ζωή αρχίζει να επιστρέφει σε κάποιας μορφής κανονικότητα στη Νότια Κορέα, μετά την κρίση κορωνοϊού, άλλες χώρες αναρωτιούνται τι διδάγματα μπορούν να αντλήσουν από τον τρόπο που διαχειρίστηκε μέχρι τώρα την κρίση με την πανδημία.
Στα τέλη της περασμένης εβδομάδας εκατομμύρια Νοτιοκορεάτες στήθηκαν με γάντια και μάσκες στις ουρές έξω από τα εκλογικά κέντρα στις πρώτες εθνικές εκλογές ανά την υφήλιο εν μέσω της πανδημίας. Καθώς περίμεναν να απολυμάνουν τα χέρια τους πριν ρίξουν την ψήφο τους, κάποιοι ίσως σκέφτονταν πώς θα ήταν η ζωή πέρα από την άσκηση του εκλογικού τους δικαιώματος: επιστροφή στη δουλειά ή τουλάχιστον μια ευκαιρία να αγοράσουν κάτι άλλο πέρα από τρόφιμα, φάρμακα και αντισηπτικά.
Η έξοδος από το σπίτι για δείπνο, πόσω μάλλον για να ψηφίσουν φάνταζε ασύλληπτη πιθανότητα λίγες εβδομάδες νωρίτερα όταν ο κορωνοϊός απειλούσε να προκαλέσει στη Νότια Κορέα τις ίδιες εκατόμβες θυμάτων που προκάλεσε στις ΗΠΑ και κάποιες ευρωπαϊκές χώρες. Πολύ πριν ο Ντόναλντ Τραμπ και ο Μπόρις Τζόνσον αποδεχθούν ότι ο κορωνοϊός συνιστά σοβαρή απειλή για τη δημόσια υγεία, η Νότια Κορέα παρακολουθούσε με εντεινόμενη ανησυχία την αύξηση των ημερήσιων κρουσμάτων, από το πρώτο που καταγράφηκε στις 20 Ιανουαρίου μέχρι την κορύφωση της επιδημίας με 909 στις 29 Φεβρουαρίου.
Η αντιστροφή της κατάστασης με τον κορωνοϊό
Έκτοτε η επιδημική καμπύλη άρχισε να αποκλιμακώνεται. Μέχρι τα τέλη Μαρτίου τα ημερήσια κρούσματα έπεσαν αρχικά σε διψήφια και στη συνέχεια σε μονοψήφια νούμερα. Σε διάστημα λίγων εβδομάδων η Νότια Κορέα είχε «ισιώσει» την καμπύλη.
Είναι χαρακτηριστικό ότι χθες αναφέρθηκαν μόλις 11 νέα κρούσματα της Covid-19, τέταρτη συνεχή μέρα που ο αριθμός τους έπεσε κάτω από 15. Από τους 10.683 ασθενείς πάνω από 8.000 έχουν ήδη αναρρώσει, ενώ με 237 νεκρούς συνολικά η Νότια Κορέα έχει ένα από τα χαμηλότερα ποσοστά θνητότητας (2,23%) ανά την υφήλιο. Κι αυτό το κατάφερε με τρία βασικά όπλα: την επιθετική διενέργεια διαγνωστικών εξετάσεων κορωνοϊού, την ιχνηλάτηση των κρουσμάτων και τον περιορισμό τους.
Πώς «ίσιωσε» η Νότια Κορέα την καμπύλη
Εκείνο που προκαλεί ιδιαίτερη εντύπωση στην περίπτωση της Νότιας Κορέας σε σχέση με τον κορωνοϊό είναι ότι κατάφερε να αναχαιτίσει τη διασπορά του κορωνοϊού χωρίς να καταφύγει στα περιοριστικά μέτρα που επιβλήθηκαν σε άλλες χώρες. Σε αντίθεση με τις σκηνές υστερίας στα σούπερ-μάρκετ στις ΗΠΑ, την Αυστραλία και αλλού οι Νοτιοκορεάτες διατήρησαν κατά το μάλλον ή ήττον την ψυχραιμία τους. Δεν αναφέρθηκαν ουρές σε καταστήματα τροφίμων, παρά μόνον στα σημεία όπου διεξάγονταν διαγνωστικά τεστ για τον κορωνοϊό, στα σημεία πώλησης μασκών και στα… εκλογικά κέντρα.
Μέχρι τα μέσα Μαρτίου που ο ΠΟΥ απηύθυνε έκκληση στις απανταχού κυβερνήσεις να προχωρήσουν σε μαζικά τεστ κορωνοϊού, η Νότια Κορέα είχε ήδη ξεκινήσει τη σχετική εκστρατεία εβδομάδες νωρίτερα φθάνοντας στο σημείο να ελέγχει κατά μέσο όρο 12.000 άτομα ημερησίως – ενίοτε μέχρι και 20.000- σε ειδικά σημεία για πεζούς και άλλα για τους οδηγούς οχημάτων. Tα τεστ διεξάγονταν δωρεάν μέσα σε δέκα λεπτά και τα αποτελέσματα αποστέλλονταν στα κινητά των υποβληθέντων στις διαγνωστικές εξετάσεις εντός 24ωρου. Μέχρι τα μέσα Μαρτίου πάνω από 270.000 άτομα είχαν κάνει τεστ κορωνοϊού.
Η επιστράτευση της τεχνολογίας στη μάχη κατά του κορωνοϊού
Αλλά πέρα από τις διαγνωστικές εξετάσεις κορωνοϊού οι Αρχές της Νότιας Κορέας επιστράτευσαν και την τεχνολογία κατά της διασποράς του κορωνοϊού με την ιχνηλάτηση των ατόμων που ήλθαν σε επαφή με φορείς. Όσοι διαγιγνώσκονταν θετικοί καλούνταν να περιγράψουν τις τελευταίες κινήσεις τους, οι οποίες ανιχνεύονται και με τη βοήθεια συστημάτων βιντεοπαρακολούθησης, της χρήσης των τραπεζικών καρτών, των στοιχείων των smartphones. Κι είναι αυτές οι λεπτομέρεις που βοήθησαν το Κέντρου Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων της χώρας να ειδοποιούν τους πολίτες με SMS σε πραγματικό χρόνο όταν ένα κρούσμα διαγιγνωσκόταν κοντά στον τόπο κατοικίας ή εργασίας τους.
Λόγω των ανησυχιών που διατυπώθηκαν ευλόγως για πιθανή καταστρατήγηση από το σύστημα των προσωπικών δεδομένων, τα SMS περιλάμβαναν μόνον το φύλο και την ηλικιακή ομάδα κάθε μολυσμένου ατόμου, καθώς και τα ονόματα και τις διευθύνσεις των τοποθεσιών που είχαν επισκεφθεί. Κι όπως λέει ο γενικός διευθυντής του Διεθνούς Κέντρου Εμβολιασμού της Σεούλ, Τζερόμ Κιμ, η Νότια Κορέα αναχαίτισε την επέλαση του κορωνοϊού με «αποφασιστικότητα και διαφάνεια βάσει δεδομένων, όχι συναισθημάτων».
Η ανταπόκριση των Νοτιοκορεατών στις συστάσεις των Αρχών
Πέρα όμως από τη μαζική διενέργεια διαγνωστικών τεστ κορωνοϊού, την ιχνηλάτηση των επαφών των φορέων και την απομόνωση και θεραπεία των μολυσμένων από τον κορωνοϊό η κυβέρνηση της Νότιας Κορέας κατάφερε να πείσει τα εκατομμύρια των πολιτών να αλλάξουν συμπεριφορές υιοθετώντας μέτρα κοινωνικής αποστασιοποίησης ενώ ενθάρρυνε τις επιχειρήσεις να επιτρέψουν στους υπαλλήλους τους να εργάζονται από τα σπίτια τους, όπου αυτό ήταν εφικτό.
«Υπήρξε μια συμμόρφωση με τις συστάσεις για την κοινωνική αποστασιοποίηση και τα μέτρα υγιεινής, καθώς και την αποφυγή των μπαρ, των γυμναστηρίων, πολυσύχναστων χώρων και χώρων λατρείας. Η οικειοθελής συνεργασία του ενημερωμένου κοινού ήταν ζωτικής σημασίας στην απάντηση της χώρας στην επιδημία», σημειώνει ο Τζερόμ Κιμ για τον τρόπο αναχαίτισης του κορωνοϊού στη χώρα.
Η εμπειρία από το MERS
Η Νότια Κορέα είχε ήδη πάρει ένα πικρό μάθημα για το κόστος μιας καθυστερημένης αντίδρασης, αφού το 2015 χιλιάδες άτομα αναγκάστηκαν να μπουν σε καραντίνα, 186 μολύνθηκαν και 36 έχασαν τη ζωή τους από τον κορωνοϊό του MERS, που έφερε στη χώρα ένας και μόνον ταξιδιώτης από το εξωτερικό.
Η επιτυχημένη στρατηγική της Νότιας Κορέας αυτή τη φορά κατά της πανδημίας της Covid-19 προσέλκυσε δικαιολογημένα την προσοχή της διεθνούς κοινότητας. Ο πρόεδρος της χώρας Μουν Τζάε Ιν επιδόθηκε σε μια «διπλωματία του κορωνοϊού» με άλλους ηγέτες και η χώρα εξήγαγε διαγνωστικά τεστ kit σε τουλάχιστον 20 χώρες.
Αν και οι αξιωματούχου του τομέα Υγείας παραμένουν επιφυλακτικοί, φοβούμενα ένα δεύτερο κύμα κρουσμάτων, η ζωή στη Νότια Κορέα επιστρέφει σιγά σιγά σε κάτι σαν κανονικότητα με τη χαλάρωση των μέτρων σε καταστήματα, εστιατόρια, μπαρ, γυμναστήρια και χώρους λατρείας. Εθνικά πάρκα και δρυμοί, όπου είναι μικρότερος, όπως πιστεύεται, ο κίνδυνος μόλυνσης θα ξανανοίξουν σταδιακά, αν και τα μέτρα κοινωνικής αποστασιοποίησης θα παραμείνουν για το προσεχές διάστημα σε ισχύ. «Μέχρις ότου φθάσουμε στην ανοσία της αγέλης ή υπάρξει ένα ασφαλές και αποτελεσματικό εμβόλιο», λέει ο Τζερόμ Κιμ, «θα συνεχιστεί η νέα πραγματικότητα που δίνει έμφαση στους κανόνες υγιεινής, την κοινωνική αποστασιοποίηση και ίσως καραντίνες σε τοπικό επίπεδο».