Σαν μια σκηνή από το Dolce Vita του Φελίνι, το Ηρώδειο θα ζήσει το σκοτεινό πάρτι της Τραβιάτας του Βέρντι όπως το σκηνοθετεί στο οπερατικό του ντεμπούτο, στη Λυρική, ο Κωνσταντίνος Ρήγος. Μας αποκάλυψε τους κώδικες του έργου, γιατί το θεωρεί ένα έργο ρομαντικό, ενώ μίλησε ανοιχτά για το μέλλον του Μπαλέτου της Λυρικής και το φλέγον θέμα του συνταξιοδοτικού.
Στις αίθουσες προβών, πίσω από τη σκηνή της Λυρικής πάνω σε ένα μακρύ μαύρο τραπέζι, η Βιολέτα περπατά αγέρωχη περιπαίζοντας τους άνδρες θαυμαστές της και κυριαρχώντας στο πάρτι, ώσπου πέφτει στην αγκαλιά ενός άνδρα. Είναι η αγκαλιά του Κωνσταντίνου Ρήγου, του διευθυντή Μπαλέτου της Λυρικής και σκηνοθέτη της Τραβιάτας που φέρνει η Λυρική στο Ηρώδειο από τις 27 Ιουλίου και για τέσσερις παραστάσεις.
Ο πολυσχιδής, ακάματος δημιουργός (σκηνοθέτης, χορογράφος, φωτογράφος) έχει μόλις φτάσει στις πρόβες από τη μεγάλη ανακοίνωση για το πρόγραμμα της Εθνικής Λυρικής της σεζόν 2019-2020 και μοιάζει αεικίνητος και γεμάτος ορμή. Μας μίλησε για τους κώδικες της παράστασης που ετοιμάζει, αποσαφηνίζει πως ακολουθεί τον τρόπο της αφαίρεσης και θέλει να δημιουργήσει νέες εικόνες για τους θεατές. Επίσης μας μίλησε για το φιλί της ζωής που δίνει και στο μπαλέτο της Λυρικής η δωρεά 20 εκατομμυρίων ευρώ του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος, αλλά και για τον κίνδυνο να βρεθεί σε αδιέξοδο το μπαλέτο αν δεν λυθεί το συνταξιοδοτικό ζήτημα.
Εστιάζετε στην έννοια της καταναγκαστικής ηδονής στον τρόπο με τον οποίο προσεγγίζεται σκηνοθετικά την «Τραβιάτα».
Οταν μπαίνεις σε μια τέτοια κατάσταση όπως αυτή της Βιολέτας, η ηδονή δεν είναι πραγματική. Στην ηρωίδα αυτή υπάρχει μια ρωγμή που την κάνει εξωπραγματική: αν και είναι πόρνη δεν δέχεται τίποτα από τον πατέρα του Αλφρέντο, δεν ζητάει ανταλλάγματα. Παρατάει τον Αλφρέντο. Γι' αυτό το αντιμετωπίζω ως ρομαντικό έργο. Ο ρομαντισμός είναι κάτι πολύ μεταφυσικό, κάτι πολύ μαύρο. Για αυτό σκοτείνιασα όλο το έργο, το μετέφερα σε ένα μαύρο περιβάλλον, με μαύρο γυαλιστερό πάτωμα και τραπέζια, ενώ όλη η χορωδία και οι καλεσμένοι φοράνε μαύρα. Για να υπογραμμίσω το σκοτάδι που υπάρχει γύρω μας.
Το σκοτάδι που ρουφάει τα πάντα.
Ακριβώς. Ρουφάει την ίδια την Βιολέτα που είναι το μόνο φωτεινό σημείο στην Τραβιάτα. Η Βιολέτα στην πρώτη της εμφάνιση επί σκηνής φοράει ένα ροζ φόρεμα. Το χρώμα που εκφράζει την απόλυτη αθωότητα. Σε όλο το έργο την βλέπω σαν μια πραγματική γυναίκα που αντιπαρατίθεται με όλους. Δεν θέλω ποτέ να μοιάζει η καημένη που την λυπόμαστε.
Δεν θέλετε οίκτο για την Τραβιάτα σας. Ποια αισθήματα θέλετε να νιώσει το κοινό για αυτήν;
Θέλω να εστιάσουν στο αληθινό δράμα της. Και να νιώσουν θαυμασμό για αυτήν, όχι να την λυπηθούν. Ακόμα και τις στιγμές που λέει στον θεό «γιατί τώρα». Σε μια εποχή που πεθαίνει από φυματίωση, που είναι το στίγμα του ανθρώπου που κινείται και ζει στο περιθώριο. Και μην ξεχνάμε ότι ο κόσμος της Τραβιάτας είναι το περιθώριο, είναι ό,τι εμπεριέχει η έννοια αυτή από τον αιώνα που γράφτηκε ως και σήμερα. Δεν έχει αλλάξει η αντιμετώπιση του άντρα ή της γυναίκας, η ανάγκη του πάρτι, της πολυτέλειας.
Πώς χρησιμοποιείτε αυτή τη συνισταμένη της χλιδής;
Με έναν πιο μινιμαλιστικό τρόπο. Δηλαδή, αισθητικά κρατάμε την φόρμα της εποχής στα κοστούμια χωρίς να δώσουμε το μάξιμουμ του στολισμού. Ολη η χορωδία και οι χορευτές είναι μια πατίνα, μια μικρή λάμψη μέσα στο σκοτάδι. Τίποτα άλλο. Οι πρωταγωνιστές είναι τα πιόνια του παιχνιδιού.
Θα βρούμε κώδικες δημιουργικούς του Ρήγου που γνωρίζουμε στην Τραβιάτα στο Ηρώδειο;
Κάνω όπερα πρώτη φορά μετά από πάρα πολλές παραστάσεις θεάτρου, χορού, μιούζικαλ, συναυλίες. Για μένα αυτό έχει το κέρδος της απόλυτης αφαίρεσης.
Αν και υποτίθεται ότι η όπερα είναι ίσως το πιο «φορτωμένο» είδος.
Δεν θέλω να δείξω αν είμαι καλός σκηνοθέτης ή όχι. Με ενδιαφέρει να δείξω με τον πιο ουσιαστικό τρόπο την ιστορία αυτή που την αγαπώ πολύ από τότε που πρωτοδιάβασα την «Κυρία με τις καμέλιας» και την έκανα με την Οκτάνα το 1996 στο θέατρο Αμόρε. Με συγκινεί η ιστορία της. Δεν είναι τυχαίο ότι ο Κουμεντάκης που είχε δει τότε την παράσταση μου πρότεινε να την σκηνοθετήσω.
Πώς σας φάνηκε όταν σας έκανε την πρόταση;
Μου φάνηκε σαν να μου λέει να κάνω εμένα! Τον εαυτό μου. Είναι ένα έργο που σαν ιδιοσυγκρασία μου ταιριάζει. Αυτή η σκοτεινή πλευρά της ανθρώπινης ύπαρξης, αλλά και η φωτεινή πλευρά του πάρτι με χαρακτηρίζουν. Η ανάγκη για λάμψη και η ανάγκη για σκοτάδι. Αυτή την ανάγκη την έχω αποκωδικοποιήσει μέσα μου: να ζω στο φως και στο σκοτάδι. Πάω στην Τραβιάτα χωρίς να θέλω να φτιάξω κάτι εντυπωσιακό. Θέλω να ακουστεί καλά η μουσική και το λιμπρέτο, θέλω οι πρωταγωνιστές να είναι φορτισμένοι με τη συναισθηματική κατάσταση της σκηνής, να φανούν οι σχέσεις, οι δολοπλοκίες με μια σύγχρονη αντιμετώπιση.
Απαλλαγμένη από άλλο οπτικά εμπόδια;
Ακριβώς. Παρότι τα ρούχα είναι εντυπωσιακά αλλά και το περιβάλλον είναι εντυπωσιακό: μαύρο πάτωμα, μαύρο τραπέζι, χορωδία στα μαύρα. Το Ηρώδειο λειτουργεί όπως ο χώρος του πάρτι, στη σκηνή από την ταινία «Dolce Vita» του Φελίνι που η Ανίτα Εκμπεργκ φεύγει από το σιντριβάνι και κάνει ένα πέρασμα μπροστά από το Κολοσσαίο που είναι στημένο ένα πάρτι με τραπέζια και χορευτές. Για μένα αυτή είναι η αίσθηση που έχουμε και στην Τραβιάτα. Είμαστε σε έναν ιερό σκηνικό χώρο και κάτω από αυτόν ζουν οι άνθρωποι μια κανονική ζωή. Είναι η ανάγκη του ανθρώπου οπουδήποτε και αν βρίσκεται να διασκεδάζει. Μέσα σε αυτόν τον χώρο μπαίνουν και δυο δωμάτια, το δωμάτιο της Βιολέτας στο Παρίσι και το δωμάτιο της εξοχής. Εκεί, σε αυτά τα δωμάτια βρίσκεται ο εσωτερικός κόσμος της Βιολέτας και στο Ηρώδειο είναι ο εξωτερικός κόσμος.
Πρωταγωνιστεί η Λιζέτ Οροπέσα τη στιγμή ακριβώς που όλα τα διεθνή φώτα είναι στραμμένα πάνω της. Και εσείς την σκηνοθετείτε. Πώς αισθάνεστε;
Ωραία (γελάμε). Αυτό που συμβαίνει στη Λυρική αυτή τη στιγμή είναι κάτι το υπερβατικό. Ερχονται κορυφαία ονόματα και δημιουργούν μαζί μας και αυτό είναι κάτι που ενώ είναι εξωπραγματικό για την Ελλάδα τείνει να μοιάζει με κανονικότητα. Αυτό είναι πολύ σημαντικό κέρδος. Αισθάνομαι περήφανος που είμαι στη Λυρική, όχι μόνο ως Διευθυντής του Μπαλέτου αλλά και ως δημιουργός που δείχνω εδώ το έργο μου.
Σας προβληματίζει το γεγονός ότι η Τραβιάτα είναι ένα από τα πλέον αναγνωρίσιμα έργα, από τα δημοφιλέστερα;
Ο ίδιος ο θεατής θέλει να πάει να δει κάτι συγκεκριμένο. Ακόμα περισσότερο ο ίδιος ο τραγουδιστής έχει έναν συγκεκριμένο τρόπο που το κάνει. Το στοίχημα για εμένα είναι να κερδίσω την στιγμή που δεν το έχουν ξανακάνει. Ο Σαϊμίρ Πίργκου έχει κάνει τον ρόλο του Αλφρέντο σε 29 διαφορετικές παραγωγές, ακόμα και με τον Τζεφιρέλι! Είναι σημαντικό για εμένα ότι στις πρόβες κάποια στιγμή μου είπε «α, αυτό δεν το έχω ξανακάνει. Είναι μια νέα εικόνα». Είναι σημαντικό για εμένα να δημιουργηθεί και στον θεατή η αίσθηση ότι εισπράττει μια νέα εικόνα.
Ποια είναι η στιγμή της παράστασης που προσωπικά περισσότερο σας δονεί.
Είναι συγκινητικό ότι η παράσταση ξεκινά με το σόλο της χορεύτριας που είναι το alter ego της Βιολέτας. Αυτό ξεκινά από το 1996 με την πρώτη μου εκδοχή για την «Κυρία με τις Καμέλιες». Είναι η ίδια κινησιολογία, ακριβώς το ίδιο υλικό. Με έναν τρόπο κάνω μια σύνδεση του παρελθόντος με το μέλλον. Για αυτό χρησιμοποίησα το alter ego για να δώσω την αίσθηση ότι η Βιολέτα σε όλη την παράσταση έχει μπροστά της της το τέλος, διαρκώς, ακόμα και στις καλές ή κακές στιγμές.
Είστε διευθυντής στο Μπαλέτο της Λυρικής σχεδόν ενάμιση χρόνο. Τι πιστεύετε πραγματικά ότι έχετε πετύχει ως τώρα;
Να υπάρχει μια ισορροπία και μια ηρεμία, να υπάρχει δουλειά για όλη την ομάδα. Στην επόμενη σεζόν, έχουμε δυο παραγωγές που χορεύει όλο το μπαλέτο, την «Λίμνη των Κύκνων» και τον «Δον Κιχώτη». Προσπαθώ να χρησιμοποιήσω όλο το δυναμικό όσο το δυνατόν περισσότερο γίνεται. Φυσικά δεν είναι εφικτό αυτό σε όλα τα έργα για κάποιους χορευτές μεγαλύτερης ηλικίας όποτε μέχρι να λυθεί το συνταξιοδοτικό θέμα υπάρχει το φιλί της ζωής από τη δωρεά του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος.
Πώς ακριβώς σας βοήθησε η δωρεά του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος στην ανανέωση της ομάδας του μπαλέτου;
Η δωρεά στηρίζει το μπαλέτο με δυο τρόπους. Με διεθνείς συνεργασίες με χορογράφους κ συντελεστές, αλλά και με την ενίσχυση της ομάδας μας με νέους χορευτές. Πήραμε ήδη οκτώ μετά από οντισιόν και είμαι βέβαιος ότι με αυτή την προσθήκη η δυναμική του μπαλέτου μας θα αλλάξει εντυπωσιακά. Δεν θα ήθελα να παραλείψω ότι η δωρεά θα ενισχύσει και τις περιοδείες του μπαλέτου μας σε Ελλάδα κ εξωτερικό.
Πότε πρέπει να συνταξιοδοτούνται τα μέλη του μπαλέτου;
Η σύνταξη κανονικά πρέπει να βγαίνει στα 48 χρόνια όπως ήταν μέχρι πριν την αλλαγή του νόμου . Τώρα είναι στα 67. Φαντάσου αυτός που είναι 48 ετών, πρέπει να μείνει άλλα 20 χρόνια στη Λυρική χωρίς να μπορεί να προσφέρει αυτό που ουσιαστικά πρόσφερε μέχρι τότε . Είναι δραματικό αυτό που συμβαίνει, και για την ομάδα και για τον ίδιο, η πολιτεία πρέπει να το αντιμετωπίσει. Πραγματικά, υπογραμμίζω, το μέλλον του μπαλέτου της Λυρικής εξαρτάται από αυτό. Δεν εξαρτάται από τον προγραμματισμό ή τον διευθυντή του μπαλέτου. Το μπαλέτο είναι οι χορευτές και η ηλικία είναι καθοριστική. Πρέπει να ακολουθήσουμε αυτό που συμβαίνει σε όλο τον κόσμο.
Ποιος είναι άξονας του προγραμματισμού για την περίοδο 2019-2020;
Την πρώτη χρονιά κάναμε ένα νεοκλασικό έργο και δυο σύγχρονα. Θέλω αυτή τη σεζόν να κρατήσουμε ως πιο νεοκλασικό την «Λίμνη των Κύκνων», ως πιο σύγχρονο το «Χορεύοντας με τη Σκιά μου» του Μάνου Χατζιδάκι, και ως κλασικό την βερσιόν του Πετιπά για τον «Δον Κιχώτη» ώστε να αναμετρηθούμε με την πραγματικότητα. Να ξέρουμε πού μπορούμε να φτάσουμε σε όλο το εύρος. Θέλω να δω την ομάδα στα όρια της, και αυτό θα φανεί στον «Δον Κιχώτη», ένα έργο-στοίχημα. Ηδη, δε, έχω προγραμματίσει τις παραγωγές για τις περιόδους 2020-2021 και 2021-2022.
Το πρόγραμμα του μπαλέτου πώς στηρίζεται από την δωρεά των 20 εκατομμυρίων ευρώ του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος;
Το μπαλέτο είναι μέρος της δωρεάς. Συζητάμε ήδη για περιοδείες έργων μας στο εξωτερικό, Ανάμεσα σε αυτά και την νέα παραγωγή μας «Χορεύοντας με τη σκιά μου» στη μουσική του Μάνου Χατζιδάκι. Πρέπει πιστεύω να δουν από μας κάτι διαφορετικό που δεν θα το έβλεπαν από άλλους! Την μουσική και χορευτική ιδιοσυγκρασία μας ! Επίσης συζητάμε για συμπαραγωγές με μεγάλα θέατρα του εξωτερικού, θα έρθουν σημαντικοί χορογράφοι, αλλά και μεγάλες παραγωγές.
- Info
- Ηρώδειο
- Tραβιάτα του Βέρντι
- 27, 28, 30, 31 Ιουλίου
