To μυστήριο του «Κώδικα Ντίκενς» φαίνεται ότι λύθηκε, μόνον που δεν περιέχει – όπως πολλοί ήλπιζαν - κάποια εκπληκτικά μυστικά του μεγάλου Άγγλου συγγραφέα, αλλά ένα αδημοσίευτο κείμενό του.
Πρόκειται για το προσχέδιο μιας επιστολής διαμαρτυρίας του Καρόλου Ντίκενς προς τη διεύθυνση μιας εφημερίδας, που αρνήθηκε να δημοσιεύσει μια διαφήμιση. Μόνον που κάθε κείμενο του συγγραφέα του Όλιβερ Τουίστ, της Χριστουγεννιάτικής Ιστορίας, και πολλών ακόμη αριστουργημάτων της παγκόσμιας λογοτεχνίας, αξίζει να βγαίνει στο φως - κάτι που έγινε στη συγκεκριμένη περίπτωση χάρη στη συμβολή εκατοντάδων διεθνών ερευνητών και στο έργο μελετητών από δύο πανεπιστήμια, του βρετανικού Λέστερ και του ιταλικού της Φότζια.
Όλα ξεκίνησαν από το μυστήριο μιας επιστολής που αποδίδεται στον Ντίκενς - επειδή έφερε στην επικεφαλίδα τις λέξεις "Tavistock House", ένα από τα σπίτια του Λονδίνου όπου ζούσε ο Βικτωριανός μυθιστοριογράφος -. Ο Ντίκενς ήταν γνωστό ότι για την ιδιωτική του αλληλογραφία ή για γρήγορη λήψη σημειώσεων χρησιμοποιούσε ένα ιδιαίτερα περίπλοκο είδος στενογραφίας με συντομογραφίες, σύμβολα και αρκτικόλεξα, που χρονολογείται από το 1.700 μ.Χ., στο οποίο είχε προσθέσει και σημάδια δικής του εφεύρεσης. Το τελικό αποτέλεσμα ήταν τόσο περίεργο, που ο ίδιος τα ονόμασε «χειρόγραφα του διαβόλου». Δεν έχουν απομείνει πολλά απ’ αυτά, επειδή είναι πιθανό να τα κατέστρεψε, αφού τα αντέγραψε σε κανονικό αλφάβητο.
Η «επιστολή Tavistock», όπως μετονομάστηκε, φυλάσσεται στη Morgan Library, μια βιβλιοθήκη-μουσείο στη Νέα Υόρκη, αλλά το δυσανάγνωστο περιεχόμενό της παρέμενε άγνωστο. Κι αυτός ήταν ο λόγος που ώθησε πέρυσι το Dickens Project, ένα κέντρο σπουδών στο Πανεπιστήμιο Santa Cruz στην Καλιφόρνια, να προσφέρει 300 λίρες, ή περίπου 350 ευρώ, σε ερασιτέχνες στενογράφους, λάτρεις των γρίφων ή όποιον άλλο ενδιαφερόμενο που θα κατάφερνε να αποκρυπτογραφήσει την «επιστολή Tavistock». Όταν έληξε η σχετική προθεσμία για αυτό το είδος λογοτεχνικού παιχνιδιού, περισσότεροι από χίλιοι άνθρωποι από όλο τον κόσμο έστειλαν τις προτάσεις τους στους ειδικούς των δύο πανεπιστημίων του Λέστερ και της Φότζια, που παρακολουθούσαν το πρότζεκτ.
«Συνδυάστηκαν διαφορετικές ερμηνείες για να μας βοηθήσουν να αποκρυπτογραφήσουμε την επιστολή», δήλωσε στο BBC ο καθηγητής Χιούγκο Μπόουλς, καθηγητής Αγγλικών στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου της Απουλίας και επικεφαλής του έργου που μετονομάστηκε σε «Κώδικας Ντίκενς» . Με βάση αυτές τις παρατηρήσεις, η επιστολή φαίνεται να αποτελεί μια έκκληση του Ντίκενς προς άγνωστο παραλήπτη να παρέμβει μετά την άρνηση δημοσίευσης μιας διαφήμισης. «Ένας από τους ερευνητές μας αποκρυπτογράφησε τις λέξεις «Ημέρα της Ανάληψης» και αυτό μας επέτρεψε να καταλάβουμε την ημερομηνία που γράφτηκε», σημειώνει ο καθηγητής Μπόουλς. «Όταν άλλοι εντόπισαν τις λέξεις «διαφήμιση», «απορρίφθηκε» και «στάλθηκε πίσω», ξέραμε πια ότι ο Ντίκενς έγραφε για μια διαφήμιση που είχε απορριφθεί».
Οι ερευνητές αποκάλυψαν επίσης την πιθανή απάντηση στη μυστηριώδη επιστολή του Ντίκενς: Την έγραψε το 1859 ο Mowbray Morris, διευθυντής των Times, ζητώντας συγγνώμη για την αγένεια ενός υπαλλήλου που απέρριψε τη διαφήμιση για μια νέα εφημερίδα. Δεν είναι ξεκάθαρο αν επρόκειτο για εφημερίδα που εξέδιδε ο Ντίκενς ή κάποιος γνωστός του. H λύση του μυστηρίου μπορεί να μην ιντριγκάρει, αλλά δεν μειώνει το ενδιαφέρον των ειδικών, καθώς όπως τονίζουν, το περιεχόμενο της επιστολής απεικονίζει μια δύσκολη περίοδο στη ζωή του Ντίκενς, κατά την οποία ο συγγραφέας χρησιμοποιούσε τις προσωπικές του επαφές για να προωθεί τα ενδιαφέροντά του.
Το χρηματικό έπαθλο των 300 λιρών απονεμήθηκε στον Αμερικανό προγραμματιστή Σέιν Μπαγκς από το Σαν Χοσέ της Καλιφόρνια, ο οποίος λέει ότι βελτίωσε τις γνώσεις του στη στενογραφία χάρη στις συμβουλές ομάδων λάτρεων της δεξιότητας αυτής στο Reddit. «Στο σχολείο μετά βίας περνούσα τη βάση στο μάθημα της λογοτεχνίας», λέει. «Ούτε που ονειρεύτηκα ποτέ να συνεργαστώ σε κάτι που ενδιαφέρει τους μελετητές του Ντίκενς».