Καλοκαίρι 1953: Υπαρξιστικά παραθαλάσσια πάρτι με διαγωνισμούς χορού και έπαθλο μία ρέγκα -Μεταφορικά μέσα: το «Ιπτάμενο Γαϊδούρι» του Σίμου και φορτηγά -Για να συμμετάσχεις στα μπάνια έπρεπε απαραιτήτως να συνοδεύεσαι από ντάμα (Ως ντάμα θεωρούσαν και μία... γιαγιά!) -Η υπαρξιστική ορχήστρα Padam Jazz Club σε καταδρομικές συναυλίες -Και πάρτι για να βοηθήσουν τους σεισμοπαθείς του Ιονίου.
Η περίοδος Μάιος-Σεπτέμβριος 1953
Είναι η κορύφωση της δράσης και το τελευταίο χαρούμενο καλοκαίρι των υπαρξιστών της Αθήνας. Από το στρατηγείο τους, την Ιπτάμενη Παράγκα στην οδό Σαρρή 29 του Ψυρρή, εξορμούν σε παραλίες και γειτονιές, πραγματοποιώντας απίστευτες παραστάσεις.
Στόχος τους: ο εξοστρακισμός της ανίας, η γελοιοποίηση του σοβαρού, η ανάδειξη της σοβαρότητας του «γελοίου», η απαλλαγή από τον βραχνά του καθωσπρεπισμού.
Στις εκδρομές τους, μπροστά πήγαινε το τζιπ του Σίμου με την επιγραφή ΙΠΤΑΜΕΝΟ ΓΑΪΔΟΥΡΙ. Μετέφερε μέχρι και δέκα υπαρξιστές. Ακολουθούσαν δύο έως τέσσερα φορτηγά με τους υπόλοιπους. Απαράβατος όρος για να συμμετάσχει κάποιος στην εκδρομή ήταν να συνοδεύεται από ντάμα -κατά τους υπαρξιστές ντάμα θεωρούνταν και μία γιαγιά!
Στις εκδρομές διοργάνωναν παλαιστικούς και ποδοσφαιρικούς αγώνες, ξιφομαχία, ομιλίες και διαγωνισμούς χορού.
Οι παλαιστικοί αγώνες είχαν μία πρωτοτυπία: διεξάγονταν υπό τους ήχους μουσικής τζαζ, οι υπαρξιστές παλαιστές συντονίζονταν με τους ήχους και παρουσίαζαν παλαιστικομουσική περφόρμανς υπό τη διαιτησία του Σίμου.
Οι υπαρξιστικοί χοροί ήταν επεισοδιακοί. Διαγωνίζονταν στην αντοχή, χόρευαν μέχρι εξαντλήσεως και το ζευγάρι που έμενε τελευταίο κέρδιζε μια ρέγκα!
Η ρέγκα ήταν το αγαπημένο τους φαγητό και η τιμητική απονομή για πράξη εξαίρετη. Συμβόλιζε τη λαϊκή καταγωγή του κινήματος, ενώ, άλλες φορές, γινόταν το χιουμοριστικό όπλο αντιμετώπισης του καθωσπρεπισμού και κάθε τι που φάνταζε υπερβολικό και πομπώδες.
Εχουν σωθεί μερικά από τα εκδρομικά προγράμματα που φιλοτεχνούσαν και τύπωναν στον πολύγραφο οι δύο νεαροί υπαρξιστές Πιτ Κουτρουμπούσης και Αντώνης Ευθυμιάδης. Στα προγράμματα τονίζεται ότι οι εκδρομές γίνονταν συνοδεία της υπαρξιστικής τους ορχήστρας, Padam Jazz Club.
Η Padam Jazz Club, που σχηματίζεται στην Ιπταμενη Παράγκα το 1953, είναι το πρώτο ροκ νεανικό συγκρότημα στη μεταπολεμική Ελλάδα, και πιθανόν το πρώτο νεανικό (όχι από επαγγελματίες, δηλαδή) που σχηματίζεται σε όλο τον μεταπολεμικό κόσμο.
Παίζουν κυρίως δικά τους τραγούδια swing, αλλά και αυτοσχεδιάζουν πάνω σε άλλες μουσικές, όπως Paso Doble, Conga, ρούμπα, ακόμη και καλαματιανά!
Ως μουσικά όργανα χρησιμοποιούν πιάνο, κιθάρα, κοντραμπάσο, ακορντεόν, τρομπέτα, τύμπανα και σκεύη κουζίνας (κατσαρόλες, τηγάνια κ.α).
Σε δημοσίευμα της εφημερίδας «Απογευματινή» (Ιούνιος 1953) υπάρχει ρεπορτάζ σχετικό με τη δράση των Padam Jazz Club σε Υπαρξιστική εκδρομή στο Ζούμπερι.
«Τέσσερα μεγάλα φορτηγά αυτοκίνητα φορτωμένα με ανθρώπους και διάφορα μαγικά όργανα, ανάμεσα στα οποία δεν έλειπε το πιάνο και οι σάλπιγγες, ξεκίνησαν για τον τόπο της εκδρομής...
Το πέρασμα των «ξεφαντωτών» εκδρομέων από την Αγία Παρασκευή εσήμαινε συναγερμό. Ο κόσμος τα έχασε σαν έβλεπε το υπαρξιστικό θέαμα, που όμοιό του δεν έχει ξαναδεί... Εστησαν τον χορό στη μέση του δρόμου, από καλαματιανό μέχρι ρούμπα. Με τη συνοδεία υπαρξιστικής ορχήστρας εχόρευαν 75 ζευγάρια».
Σε μία απίστευτη φωτογραφία από το ΑΡΧΕΙΟ του Σίμου, βλέπουμε τους υπαρξιστές σε κάποια εκδρομή να χορεύουν με δεμένα τα πόδια! Εκπληκτοι τους παρακολουθούν οι παρευρισκόμενοι λουόμενοι, αντιλαμβανόμενοι έτσι κάπως ο υπαρξισμός τι σημαίνει.
Πολλά τα δημοσιεύματα της εποχής που αναφέρουν για τις καταδρομικές αυτές χορευτικές δράσεις, που είχαν τη μορφή θεάτρου δρόμου, αλλά και για άλλες, που αποτελούσαν υπαρξιστικές περφόρμανς, όπως η... «Θυσία Ρεγκών» στον Θεό Αμφιάραο! Η εκδρομή έγινε στο Αμφιάρειο (Ωρωπός). Εκατό ρέγκες, «θυσιάστηκαν» (ψήθηκαν) στον βωμό του θεού, ενώ γύρω οι υπαρξιστές χόρευαν swing.
Εφημερίδα της εποχής είχε την περιγραφή…
«…Μετά το μεσημέρι οι φωνές πάψανε. Ο αρχηγός σήμανε σιωπητήριο. Ηταν η ώρα της θυσίας στον ναό του Αμφιάραου, που βρίσκεται μισή ώρα μακριά από το χωριό. Οι εκδρομείς παρατάχθηκαν σε δύο ζυγούς και συνοδεία πένθιμων εμβατηρίων έφθασαν στον ναό. Ο Σίμος ήταν επικεφαλής της πομπής κρατώντας στο χέρι έναν αναμμένο πυρσό και μια ρέγκα. Αλλωστε περισσότερες από εκατό ρέγκες ήταν περασμένες σ’ ένα σχοινί για να γίνουν θυσία στον αρχαίο ναό. Εκεί άναψαν φωτιά και τις έψησαν. Η μυρωδιά τους θα έκανε τα ρουθούνια του θεού Αμφιάραου να ευφραίνονται από αγαλλίαση».
Ο ΣΕΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΙΟΝΙΩΝ
Τον Αύγουστο του 1953, ισχυρότατος σεισμός έπληξε τα νησιά του Ιονίου. Η Ζάκυνθος σχεδόν ισοπεδώθηκε. Η Ιθάκη και η Κεφαλονιά θρηνούσαν εκατοντάδες νεκρούς. Ηταν μία από τις μεγαλύτερες καταστροφές που έπληξαν τη μεταπολεμική Ελλάδα. Οι υπαρξιστές αποφασίζουν να διοργανώσουν ένα πάρτι, με σκοπό να μαζέψουν όσο περισσότερο κόσμο μπορούσαν και να κάνουν έρανο για να βοηθήσουν άμεσα τους πληγέντες.
Για τον σκοπό αυτό, φυσικά δεν αρκούσε η παράγκα. Συμφωνούν με τον ιδιοκτήτη του κέντρου ΚΟΜΠΑΡΣΙΤΑ, ένα μαγαζί με τεράστιο κήπο στη Νέα Φιλαδέλφεια. Στέλνουν επιστολή στον Αλέκο Σακελλάριο, και του ζητούν συμπαράσταση. Οταν η είδηση ανακοινώνεται, ακολουθούν φοβερά άρθρα σε εφημερίδες και περιοδικά που κατηγορούν τους «αλήτες που τολμούν να κάνουν πάρτι». Ο Σακελλάριος γράφει ένα πύρινο άρθρο στην ΑΚΡΟΠΟΛΗ και κατακεραυνώνει τους στενοκέφαλους. Γράφει πως τα λεφτά είναι απαραίτητα από όπου και αν προέρχονται και θα απαλύνουν την τρομερή δυστυχία. Μπαίνει στο πλευρό τους και το πάρτι γίνεται στις 2 Σεπτεμβρίου 1953.
Οι υπαρξιστές φτιάχνουν ομοίωμα της παράγκας που μπορεί να χωρέσει το συγκρότημά τους.
Το ομοίωμα επιγράφεται με δεκάδες συνθήματα, έχει χάρτινα φτερά, καμινάδα και μπαίνει πάνω σε πλατφόρμα για να ρυμουλκηθεί από το τζιπ του Σίμου. Το τζιπ φυσικά δεν μπορεί να σύρει αυτό το βάρος και ειδοποιούν φορτηγό που θα ρυμουλκήσει τελικά, τζιπ και ομοίωμα.
Στο πάρτι των υπαρξιστών οι Padam Jazz Club δίνουν ρεσιτάλ κεφιού ενώ τα παιδιά χορεύουν μπούγκι και κόνγκα. Εκείνη τη νύχτα, οι υπαρξιστές συναντούν αναγνωρισμένους καλλιτέχνες και δημιουργούν το πιο ενδιαφέρον καλλιτεχνικό γεγονός στην Αθήνα. Η Σοφία Βέμπο τραγουδά ενώ οι Padam Jazz Club παίζουν μπούγκι. Ταυτόχρονα εξελίσσεται παλαιστικός αγώνας υπαρξιστών με διαιτητή τον Σίμο. Ο ηθοποιός Βασίλης Λογοθετίδης αυτοσχεδιάζει με ποτήρια στο κεφάλι. Άλλοι υπαρξιστές αγωνίζονται στην ξιφομαχία. Ο Γιώργος Οικονομίδης, ο Αλέκος Σακελλάριος, ο Χρήστος Γιαννακόπουλος, η Ίλυα Λυβικού...είναι συγκινητικό να διαβάζει κανείς ονόματα ανθρώπων που χωρίς να έχουν καμία προηγούμενη επαφή με τα παιδιά της παράγκας, συναδελφώνονται μαζί τους για τον ιερό σκοπό. Στο πάρτι γίνεται έρανος και συγκεντρώνονται 4.200.000 δρχ. Άλλες 100.000 δρχ. δίνουν στην Αρχιεπισκοπή τα παιδιά από δικό τους εσωτερικό έρανο. Για λίγο καιρό οι υπαρξιστές γίνονται λαϊκοί ήρωες και δρουν ανενόχλητοι. Ύστερα, έρχεται το τέλος…
Αμέσως μετά την Πρωτοχρονιά του 1954, η Γενική Ασφάλεια ενεργοποιεί σχέδιο αντιμετώπισης του «υπαρξιστικού κινδύνου». Αστυνομικοί που υποδύονται τους υπαρξιστές μπαίνουν στην παράγκα. Σκοπό έχουν να βρουν ενοχοποιητικά στοιχεία, το οτιδήποτε θα μπορούσε να θεωρηθεί επικίνδυνο για τα «χρηστά ήθη» της εποχής. Τα ενοχοποιητικά στοιχεία που βρίσκουν, είναι αστεία, αλλά για το κλίμα της εποχής φαίνεται πως είναι σοβαρά…
-αγόρια και κοπέλες καπνίζουν και κάθονται στο πάτωμα
-υπάρχουν ζωγραφικοί πίνακες με γυμνά και
-ποιήματα που εξυμνούν τον έρωτα…
Η αναφορά γίνεται στον νομάρχη Αττικής και ο νομάρχης ζητά το κλείσιμο της παράγκας.
Τελικά, το δικαστήριο «των εν Αθήναις Εφετών» (15 Ιουλίου 1955) αποφασίζει το οριστικό κλείσιμο της παράγκας, με το σκεπτικό ότι «η λειτουργία του συλλόγου απέβη παράνομος, ανήθικος και αντίθετος προς την δημοσίαν τάξιν».
Credits – Ολες οι φωτογραφίες ΑΡΧΕΙΟ Σίμου Τσαπνίδη © Μ. Νταλούκας