Κρύβεται ανάμεσα σε ορεινούς όγκους, έχει μόλις 30 κατοίκους και μια πανάρχαια ιστορία. ο λόγος για το Κουμποσκούρο, ένα μικρό χωριό στην Ιταλία όπου οι κάτοικοι δεν μιλούν καν ιταλικά!
Έχει το παρατσούκλι «Μικρή Προβηγκία» της Ιταλίας. Συγκεκριμένα, το Σάνκτον Λούτσιο ντε Κουμποσκούρο είναι ένα απομονωμένο χωριό σχεδόν υπό κάθε έννοια.
Βρίσκεται στα σύνορα μεταξύ του Πιεμόντε της Ιταλίας και της Γαλλίας και προκειμένου να το επισκεφθεί κάποιος πρέπει είτε να πετάξει στο Τορίνο και από εκεί να πάρει τρένο και μετά λεωφορείο είτε να το επισκεφθεί οδηγώντας από την Προβηγκία.
Όσοι καταφέρουν να φτάσουν εκεί σίγουρα θα αναρωτηθούν ένα βρίσκονται στη σωστή χώρα, καθώς οι ντόπιοι θα τους υποδεχθούν όχι με το γνωστό «arrivederci» αλλά με το «arveire».
Η επίσημη γλώσσα του Κουμποσκούρο είναι αυτή της Προβηγκίας, ή αλλιώς μια αρχαία μεσαιωνική νεολατινική διάλεκτος της Οξιτανικής, της γλώσσας που ομιλείται σε όλη την περιοχή της Οξιτανίας της Γαλλίας. Βέβαι, μόνο περίπου 30 άτομα ζουν στο χωριό και η ζωή δεν είναι καθόλου εύκολη για τους ντόπιους. Το Κουμποσκούρο αποτελείται σε μεγάλο βαθμό από οικογένειες βοσκών, των οποίων τα κοπάδια δέχονται συχνά επίθεση από τους λύκους της περιοχής.
Επίσης, το ηλεκτρικό ρεύμα είναι συχνά εκτός λειτουργίας για εβδομάδες κατά τη διάρκεια του χειμώνα, ενώ η σύνδεση στο διαδίκτυο είναι ελάχιστη. Αλλά τα ήσυχα, ορεινά λιβάδια και τα δεκάδες στρέμματα με μοβ λουλούδια λεβάντας είναι ιδανικά για τους επισκέπτες που αναζητούν ένα απομονωμένο καταφύγιο, όπως και μια εκπληκτική θέα, η οποία εκτείνεται από τις αλπικές κορυφές μέχρι την Κυανή Ακτή.
Φυσικά, εδώ πρέπει να ξεχάσετε τα μπαρ, τα σούπερ μάρκετ και τα εστιατόρια. Η μόνη κοινωνική «φασαρία» περιορίζεται στις περιστασιακές φολκλορικές εκδηλώσεις που λαμβάνουν χώρα στο χωριό ή όταν οι ταξιδιώτες ξεκινούν το κυνήγι των μανιταριών τα Σαββατοκύριακα.
Πώς κυλά η ζωή σε αυτό το μικρό χωριό
Όπως μπορεί να αντιληφθεί κανείς, οι ντόπιοι ασπάζονται έναν πιο αργό, απλό τρόπο ζωής σε αρμονία με τη φύση. «Δεν έχουμε τηλεόραση. Δεν σου λείπει πραγματικά αυτό που δεν είχες ποτέ εξαρχής. Όταν γίνεται διακοπή ρεύματος για 15 συνεχόμενες ημέρες, δεν υπάρχει λόγος πανικού: Ξεθάβουμε τις παλιές λάμπες λαδιού των παππούδων μας» λέει στο CNN η 25χρονη ντόπια αγρότισσα Άγκνες Γκαρόνε.
«Έχω συνηθίσει να ξυπνάω την αυγή για να βοσκήσω τα πρόβατα. Δουλεύω 365 ημέρες το χρόνο, χωρίς καθόλου αργίες. Δεν ξέρω από Χριστούγεννα και Πρωτοχρονιά, γιατί ακόμα και στις γιορτές, τα κοπάδια μου πρέπει να φάνε. Είναι μια ζωή με θυσίες, αλλά νιώθω τέτοια ικανοποίηση όταν γεννιέται ένα αρνί».
Η Γκαρόνε διευθύνει την «La Meiro di Choco», μια παλιά φάρμα που τυχαίνει να είναι το μόνο B&B στο Κουμποσκούρο. Όσοι επιθυμούν να μείνουν εκεί, πρέπει να γνωρίζουν πως θα κοιμηθούν σε παραδοσιακές ξύλινες καλύβες, θα δοκιμάσουν φρέσκα προϊόντα από τον οπωρώνα και θα έχουν τη δυνατότητα να αγοράσουν μαλλί εξαιρετικής ποιότητας από ένα ιθαγενές ιταλικό πρόβατο που ονομάζεται Σαμπουκάνα, γνωστό και ως Ντεμοντίνα.
Κι ενώ πολλοί από τους νεότερους κατοίκους του χωριού έφυγαν αναζητώντας ένα καλύτερο μέλλον αλλού πριν από πολλά χρόνια, η Γκαρόνε και τα αδέρφια της, αποφάσισαν να μείνουν και να εργαστούν στη γη των προγόνων τους. Η μητέρα τους, για παράδειγμα, καλλιεργεί κάνναβη και άλλα βότανα για ιατρικούς σκοπούς και φτιάχνει σιρόπια από φύλλα και πικραλίδες.
Πολιτιστική αναβίωση
«Οι επισκέπτες είναι ευπρόσδεκτοι να έρθουν να μείνουν μαζί μας, χρειαζόμαστε ανθρώπους για να ανακαλύψουν τον κόσμο μας, δεν θέλουμε να μας ξεχάσουν, έχουμε τόση κληρονομιά να μοιραστούμε» λέει η Γκαρόνε. Η 25χρονη βοσκοπούλα θεωρεί ότι η διάλεκτος της Προβηγκίας, η οποία χαρακτηρίζεται ως μίξη γαλλικών και ιταλικών, είναι η μητρική της γλώσσα και όχι τα ιταλικά. Μάλιστα, όπως λέει η ίδια, το να είναι μέλος μιας τέτοιας κοινότητας που έχει τις ρίζες της εδώ και αιώνες, της παρέχει μια ισχυρή αίσθηση ταυτότητας και εδαφικής ιδιοκτησίας.
Η περιοχή αυτή του Πιεμόντε, όπου βρίσκεται το Κουμποσκούρο, πέρασε μεταξύ ιταλικής και γαλλικής κυριαρχίας αρκετές φορές στην ιστορία, κάτι που εξηγεί το γιατί οι ντόπιοι όπως η Γκαρόνε δεν νιώθουν ούτε Ιταλοί ούτε Γάλλοι, απλώς Προβηγκιανοί.
Περιτριγυρισμένο από δάση με φουντουκιές, χωρίζεται σε 21 μικροσκοπικούς οικισμούς στην παρθένα Βάλε Γκράνα, η καθεμία εκ των οποίων έχει μερικές πέτρινες και ξύλινες κατοικίες. Οι συνοικίες συνδέονται με μονοπάτια πεζοπορίας και ποδηλασίας βουνού. Όσο για την κύρια συνοικία, αποτελείται από μόλις 8 γραφικά ξύλινα σπίτια με τοίχους με νωπογραφίες, τα οποία είναι συγκεντρωμένα γύρω από ένα παλιό παρεκκλήσι το οποίο ιδρύθηκε το 1018 από Γάλλους μοναχούς που ανέκτησαν τα εδάφη για αγροτική χρήση.
Αν και το Κουμποσκούρο άκμασε για πολλά χρόνια, τα πράγματα άρχισαν να αλλάζουν το 1400, όταν οι σκληροί χειμώνες οδήγησαν πολλές οικογένειες να μετακομίσουν στην Προβηγκία για μεγάλο μέρος του χρόνου και να επιστρέφουν εκεί μόνο το καλοκαίρι.
Ο πληθυσμός του χωριού έχει μειωθεί εδώ και πολλά χρόνια, αλλά το Κουμποσκούρο αναβίωσε τη δεκαετία του 1950, όταν ο παππούς της Γκαρόνε, Σέρτζιο Αρνεόντο ανέλαβε τη θέση του δασκάλου στο σχολείο του χωριού. Μετά τη μελέτη της προγονικής τοπικής γλώσσας, βοήθησε να ανακτηθούν οι γλωσσικές ρίζες και η λαογραφία της γλώσσας της Προβηγκίας, παρέχοντας στην κοινότητα την απαραίτητη ώθηση.
Ένα πνευματικό προσκύνημα
Σήμερα, στο χωριό υπάρχουν πολλές δραστηριότητες και εκδηλώσεις που γιορτάζουν τις προβηγκιανές παραδόσεις, όπως θεατρικά με παραδοσιακές φορεσιές, συναυλίες, φεστιβάλ, λαϊκούς χορούς, διαγωνισμούς διαλέκτου, εργαστήρια γραφή ή ακόμη και καταστήματα χειροτεχνίας.
Όσοι θέλουν να μάθουν περισσότερα γι’ αυτό το ιδιαίτερο χωριό και την ιστορία του, μπορούν να επισκεφθούν το κέντρο Προβηγκιανών Σπουδών, το οποίο διοργανώνει μαθήματα γλώσσας και γραφής της διαλέκτου της Προβηγκίας για ενήλικες και παιδιά – ακόμη και αρχάριους.
Επίσης, κάθε Ιούλιο, χιλιάδες Προβηγκιανοί ντυμένοι με παραδοσιακή ενδυμασία ξεκινούν το «Roumagie», ένα πνευματικό προσκύνημα που αναχωρεί από την Προβηγκία στη νότια Γαλλία κατά μήκος των Άλπεων μέχρι το Κουμποσκούρο. Το ταξίδι τους μέσα από χιονισμένες κορυφές, απόκρημνα φαράγγια και δάση καστανιάς, κάνει την ίδια διαδρομή που είχαν διανύσει προηγουμένως οι πρόγονοί τους καθώς και έμποροι στο Μεσαίωνα, αλλά και λαθρέμποροι.
Γλώσσα υπό εξαφάνιση
«Μετά την πολιτιστική αναβίωση, τα ξυλουργεία πωλούν πλέον παραδοσιακά κομμάτια της Προβηγκίας και τα αγροκτήματα έχουν ανθίσει ξανά, καλλιεργώντας πατάτες, μηλίτη, κάστανα και ροφήματα από βότανα» λέει ο Νταβίντε Αρνοέντο, διευθυντής του Εθνογραφικού Μουσείου στο Κουμποσκούρο. «Εδώ συγκεντρώνονται μελετητές, διανοούμενοι και καλλιτέχνες για εκθέσεις τέχνης και συνέδρια προκειμένου να συζητήσουν την πλούσια κληρονομιά μας».
Μετά από εκστρατείες ευαισθητοποίησης της τοπικής κοινότητας, η Ιταλία αναγνώρισε επίσημα την ύπαρξη της οξιτανικής μειονότητας το 1999 και η γλώσσα της Προβηγκίας προστατεύεται πλέον από την εθνική νομοθεσία.
«Είναι μία από τις λίγες κοιλάδες στον κόσμο όπου επιβιώνει η γλώσσα μας» προσθέτει ο Αρνεόντο, ο οποίος είναι επίσης θείος της Γκαρόνε και γιος του Σέρτζιο Αρνεόντο. «Στο παρελθόν ήταν μια λυρική, λογοτεχνική γλώσσα που μιλούσαν οι περιπλανώμενοι αυλικοί, η οποία στη συνέχεια λησμονήθηκε, αλλά εδώ, χάρη στις προσπάθειες του μπαμπά μου, ανακτήσαμε την κληρονομιά των προγόνων μας και πολλοί ήταν αυτοί που αποφάσισαν να μείνουν».
Ο θρύλος θέλει νεράιδες να έχουν μάθει τα μυστικά τους στους κατοίκους του χωριού
Οι μάγισσες και οι σαμάνοι παίζουν σημαντικό ρόλο στον κόσμο της Προβηγκίας, όπως και το υπέροχο φαγητό των Άλπεων και σίγουρα υπάρχει μια μαγική ατμόσφαιρα στο Κουμποσκούρο. Στην πραγματικότητα, ο θρύλος λέει πως αρκετοί ντόπιοι είχαν την δύναμη να θεραπεύουν σπασμένα οστά και αστραγάλους. Μερικοί πάλι, πιστεύουν ότι το δάσος κατοικείται από νεράιδες και Πάνες που ονομάζονται «Σαρβάν», οι οποίοι όχι μόνο λέγεται ότι δίδαξαν στους ντόπιους πώς να φτιάχνουν βούτυρο και τυρί Toma και Castelmagno, αλλά και να κοροϊδεύουν τους αγρότες κλέβοντας το φρέσκο γάλα και τσάντες τους γεμάτες με ξηρούς καρπούς.