Η «πένθιμη» ιστορία των μελομακάρονων και η ευρωπαϊκή καταγωγή του κουραμπιέ

Καμιά άλλη μεγάλη γιορτή του χρόνου δεν έχει δύο τόσο ισχυρούς γλυκούς «πρεσβευτές» ζαχαροπλαστικής. Οι κουραμπιέδες και τα μελομακάρονα είναι άρρηκτα συνδεδεμένα στην Ελλάδα με τα Χριστούγεννα.

Ποια όμως είναι η διαδρομή των δύο γλυκισμάτων πριν βρουν τον δρόμο τους για τις γιορτινές πιατέλες των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς; Αν κανείς παρατηρήσει λίγο πιο προσεκτικά την κάθε λέξη, τότε μπορεί να εξάγει πολύ ενδιαφέροντα συμπεράσματα για την ιστορία του μελομακάρονου και του κουραμπιέ.

Κουραμπιές: Το ευρωπαϊκό μπισκότο με το ανατολίτικο άρωμα

Πρόκειται για ένα τραγανό γλύκισμα με καβουρδισμένο αμύγδαλο που σερβίρεται πασπαλισμένο με ζάχαρη άχνη. Ναι, ίσως στην περίπτωση του κουραμπιέ η περιγραφή να περιττεύει. Όλοι τον γνωρίζουμε. Εκείνο που ίσως αγνοούμε είναι πως… παρά το ανατολίτικο όνομα, ο κουραμπιές έχει αμιγώς ευρωπαϊκή καταγωγή.

Διαβάζουμε πως το γλύκυσμα με βάση το αλεύρι και το αιγοπρόβειο βούτυρο θα πρέπει να «γεννήθηκε» στην Περσία του 7ου αιώνα, αφότου διαδόθηκε και εκεί η ζάχαρη. Ο κουραμπιές έγινε γνωστός στους λαούς των Βαλκανίων και την Τουρκία, όπου τον συναντάμε μέχρι και σήμερα.

Τι σημαίνει όμως η λέξη κουραμπιές; Προέρχεται από την τουρκική kurabuye ή καλύτερα την αραβική qurabiya και στην πραγματικότητα σημαίνει διπλοφουρνιστό. Όσο κι αν ανήκει στην λαϊκή παράδοση της χώρας, αλλά και των γύρω λαών, φαίνεται πως ο λευκός κουραμπιές έχει την καταγωγή του στα σαλόνια της Ευρώπης.

Ανήκει στο είδος μπισκότου που αποκαλούμε στα αγγλικά shortbread Πρόκειται για μια τεχνική κατά την οποία τα βασικά συστατικά απαντούν στην παρακάτω εξίσωση: Ένα μέρος ζάχαρη, δύο μέρη βούτυρο και τρία μέρη αλεύρι. Η ανατολίτικη καταγωγή του κουραμπιέ απαιτεί αιγοπρόβειο βούτυρο και αμύγδαλα, κάτι που τον κάνουν ιδιαίτερα ξεχωριστό σε σχέση με τα ευρωπαϊκά μπισκοτάκια του είδους.

Όσοι έχουν μεγαλώσει ή έχουν καταγωγή από την Αιτωλοακαρνανία γνωρίζουν πολύ καλά πως ο κουραμπιές βρίσκεται στο τραπέζι όλο το χρόνο. Είναι το σύμβολο της χαράς και οι νοικοκυρές συνήθιζαν να το ετοιμάζουν σε βαφτίσεις και γάμους. Το λευκό χρώμα της αχνισμένης ζάχαρης φαίνεται πως τον έκανε ιδανική επιλογή για ημέρες ευτυχίας, όπως οι παραπάνω.

Η ελληνική ιστορία του μελομακάρονου

Αντίθετα με τον κουραμπιέ, ο οποίος κάνει σίγουρα πανβαλκανική καριέρα ως γλυκό, το μελομακάρονο μοιάζει, τουλάχιστον ετυμολογικά, να είναι πέρα για πέρα ελληνικό. Εκείνο που μπορεί να ξαφνιάσει σε ό, τι αφορά την καταγωγή του, είναι ο λόγος για τον οποίο ετοιμάζονταν οι… πρόγονοι του μελομακάρονου.

Αναφορές λοιπόν θέλουν το όνομα του χριστουγεννιάτικου γλυκού να έχει τις ρίζες του στο νεκρώσιμο δείπνο που ετοιμαζόταν κατά τον Μεσαίωνα. Η μακαρωνία, όπως αποκαλούνταν, υπήρξε το πιάτο που έτρωγαν όσοι παρίσταντο στην νεκρώσιμη ακολουθία.

Με τη σειρά του, το όνομα του πιάτου μακαρωνία, φαίνεται πως σχετίζεται με τις μακαρίες. Μικρά ψωμιά, πιθανότατα στο σχήμα του σημερινού μελομακάρονου, τα οποία μοιράζονταν κατά τη διάρκεια μιας κηδείας. Αδιευκρίνιστο πώς και γιατί, κάποια μακαρία (ψυχόπιτα) βούτηξε σε γλυκό μέλι και έτσι προέκυψε το μελομακάρονο.
Οπως και να έχει, η ιστορία των δύο αυτών γλυκών χάνεται στους αιώνες. Μαζί και οι ιστορίες τους...