Σε ηλικία 23 ετών, η Αυστραλή influencer Μπελ Γκίμπσον, είχε έναν τεράστιο αριθμό ατόμων που την ακολουθούσαν online, πιστεύοντας την ιστορία της, ότι είχε αντιμετωπίσει με επιτυχία τον καρκίνο, τρώγοντας μια διατροφή βασισμένη στη χορτοφαγία και χρησιμοποιώντας εναλλακτικές φυσικές θεραπείες. Αλλά υπήρχε ένα πρόβλημα με την ιστορία της Μπελ: δεν είχε ποτέ καρκίνο.
Ένα
νέο ντοκιμαντέρ του BBC, με τίτλο «Bad
Influencer: The Great Insta Con», ασχολείται με την
περίπτωσή της, και εξερευνά την πτώση
της Μπελ, η οποία ήταν μία από τις πρώτες
«σούπερ influencers», όπως την είχαν αναδείξει
οι followers της,
που τη λάτρευαν και προσπάθησαν να
υιοθετήσουν τον τρόπο ζωής της.
Το
2013, μια γυναίκα, η Κάιλι, βρισκόταν έξι
μήνες στην εντατική και εξαντλητική
χημειοθεραπεία της για το πρόσφατα
διαγνωσμένο λέμφωμα, όταν κάποιος της
έθεσε για πρώτη φορά την ερώτηση: «Έχεις
ακούσει για αυτό το κορίτσι, την Μπελ
Γκίμπσον;».
Μια
γρήγορη αναζήτηση στο Διαδίκτυο, την
οδήγησε στο τέλεια επιμελημένο προφίλ
στο Instagram, μίας Αυστραλής blogger ευεξίας,
με περισσότερους από 300.000 ακόλουθους.
Κάθε ανάρτηση πλημμύριζε με λατρευτικά
σχόλια από οπαδούς σε όλο τον κόσμο.
Η
Κάιλι, η οποία είναι επίσης από την
Αυστραλία, μαγεύτηκε με αυτό που
ανακάλυψε: «[Η Μπελ] ήταν όμορφη, ήταν
επιτυχημένη, ήταν η έμπνευση για τόσους
πολλούς ανθρώπους. Ήταν ο απώτερος
στόχος».
Η διαδικτυακή παρουσία της Μπελ Γκίμπσον, έλεγε την ιστορία του πώς, αφού της είπαν ότι είχε μόνο τέσσερις μήνες ζωής, «θεράπευσε» τον μη χειρουργήσιμο καρκίνο του εγκεφάλου μέσω της υγιεινής διατροφής.
Η Κάιλι δεν μπορούσε να αποφύγει τη σύγκριση. Ενώ υποβαλλόταν σε καθημερινή χημειοθεραπεία, έχασε όλα τα μαλλιά της και έπρεπε να κάνει την 18η οσφυνωτιαία παρακέντηση, η Μπελ πουλούσε τη συνταγή του ελεύθερου, χωρίς καρκίνο ζωής που ονειρευόταν.
«Σκέφτηκα ίσως έχει τη σωστή ιδέα, ίσως τα κάνω όλα λάθος», θυμάται η Κάιλι. «Πεθαίνω μέσα μου, χειροτερεύω με κάθε θεραπεία. Φαίνομαι φρικτή. Και εκεί έξω ζει την καλύτερη ζωή της».
Γύρω της, η βιομηχανία ευεξίας, η οποία ανέρχεται τώρα σε 2,8 τρισεκατομμύρια λίρες παγκοσμίως, άνθισε. Το ευρύ κοινό γνώριζε τώρα ότι τα αβοκάντο ήταν «superfoods», πολλοί άνθρωποι προσπαθούσαν να μιμηθούν τη λαμπρή επιτομή της υγείας που δημοσίευαν οι μπλόγκερ και δεν υπήρχε σχεδόν καθόλου έλεγχος των ισχυρισμών τους.
Χαρακτηριστική
είναι μία πρόταση από το βιβλίο της
Μπελ, η οποία αναφέρει τα εξής: «Ενίσχυσα
τον εαυτό μου για να σώσω τη ζωή μου μέσω
της διατροφής, της υπομονής, της
αποφασιστικότητας και της αγάπης».
Μαγεμένη
από την ιδέα να αναλάβει τον έλεγχο της
δικής της θεραπείας, η Κάιλι αγόρασε το
βιβλίο μαγειρικής της Μπελ και την
εφαρμογή The Whole Pantry. Το brand
υποστηριζόταν από έναν από τους
μεγαλύτερους εκδότες, τον Penguin και τον
γίγαντα της τεχνολογίας Apple.
Απελπισμένη για να βελτιωθεί η κατάστασή της, η Κάιλι ξύπνησε μια μέρα για να πάει στο νοσοκομείο και αποφάσισε ότι είχε βαρεθεί «με όλα αυτά». «Η χημειοθεραπεί δεν δούλευε για μένα. Είπα πρέπει να φύγω και να δοκιμάσω καθαρό φαγητό. Εμπιστευόμουν την Μπελ, την έβλεπα ως απόδειξη. Την είχα στο τηλέφωνό μου, ήταν σε περιοδικά, ήταν στις ειδήσεις, οπότε την εμπιστεύτηκα».
Όμως
τελικά, η Μπελ, δεν πήγαινε καλύτερα...
Γιατί πολύ απλά, δεν ήταν ποτέ άρρωστη...
Τον Μάρτιο του 2015, ένα αυστραλιανό
δημοσίευμα, αποκάλυψε ότι η Μπελ
ισχυριζόταν ψευδώς στους οπαδούς της
ότι δωρίζει ένα μέρος των πωλήσεων των
βιβλίων και των εφαρμογών της σε
φιλανθρωπικούς σκοπούς.
Σύντομα,
οι δημοσιογράφοι άρχισαν να αναρωτιούνται
και να εξετάζουν εάν η Μπελ εξαπατούσε
επίσης τους ανθρώπους για την υγεία
της. «Μακάρι να το κάναμε αυτό πριν της
δώσουμε το βήμα για να είναι αυτή που
ήταν», λέει η Κάιλι.
Σύντομα το κουβάρι της απάτης της ξετυλίχθηκε και αποκαλύφθηκε ότι η ιinfluencer Μπελ Γκίμπσον, είχε πει ψέματα για τον καρκίνο. Τον Σεπτέμβριο του 2017, της επιβλήθηκε πρόστιμο 240.000 λιρών από την αυστραλιανή κυβέρνηση για παραπλάνηση του κόσμου σχετικά με τη δωρεά χρημάτων σε φιλανθρωπικούς σκοπούς, αφού κρίθηκε ένοχη για πέντε παραβιάσεις του καταναλωτικού δικαίου.
Ένας δικαστής εκείνη την εποχή είπε ότι η Μπελ, μπορεί να «πίστευε πραγματικά» αυτό που έλεγε, και ίσως είχε υποφέρει από «αυταπάτες» για την υγεία της.
«Απλώς έκανα τον εαυτό μου πιο άρρωστο»
Η Μαξίν, που ζει στο Ηνωμένο Βασίλειο, ήταν στο πανεπιστήμιο όταν άρχισε να παρακολουθεί τη Μπελ. Ήδη ενθουσιασμένη με την κουλτούρα ευεξίας στο Instagram, προσελκύσθηκε από τις ιστορίες ανθρώπων που έκαναν παραδοσιακές ιατρικές θεραπείες για να θεραπεύσουν τις παθήσεις τους με φυσικό τρόπο. «Η Μπελ ήταν η βασίλισσα της ευεξίας», αναφέρει.
Από την ηλικία των 11 ετών, η Μαξίν πάλευε με τη δική της ασθένεια, την ελκώδη κολίτιδα, μια χρόνια φλεγμονώδη νόσο του παχέος εντέρου. Τα πιο συνηθισμένα συμπτώματα είναι διάρροια, απώλεια αίματος, κοιλιακός πόνος και κόπωση. Η κατάσταση είναι δια βίου και συχνά ελέγχεται μέσω φαρμάκων. «Άργησα να έχω τη διάγνωση», λέει.
«Ήμουν
περίπου 12 ετών, οπότε πολλοί γιατροί
ήταν σαν, “ω, είναι οι ορμόνες σου ή
είναι μόνο πόνοι περιόδου”. Αυτό
προκάλεσε αυτήν την αρνητική στάση
απέναντι στους επαγγελματίες του
ιατρικού τομέα και την προσέγγισή τους
στη χρόνια ασθένεια, γιατί δεν ένιωθα
ότι είχα αυτή τη μακροχρόνια υποστήριξη»,
δηλώνει η Μαξίν.
Έχοντας χάσει
σημαντικά χρονικά διαστήματα στο σχολείο
της, λόγω της αδιαθεσίας της, η Μαξίν
λέει ότι το μόνο που ήθελε ήταν να είναι
όπως όλοι οι άλλοι στο πανεπιστήμιο.
«Ήμουν τόσο θυμωμένη που έπρεπε να
ανεχθώ αυτήν την ασθένεια και να μην
είμαι φυσιολογική έφηβη», προσθέτει.
Ήταν
επίσης απογοητευμένη με την αύξηση
βάρους που αντιμετώπιζε ενώ έπαιρνε
υψηλές δόσεις στεροειδών, για να
θεραπεύσει την κατάστασή της - λέει ότι
αυτό είχε αρνητικό αποτέλεσμα στην
εικόνα του σώματός της.
Και κάπως έτσι, η Μαξίν έφτασε στην εφαρμογή «καθαρό φαγητό» της Μπελ, το The Whole Pantry. «Ενίσχυσε αυτήν την γελοία πεποίθηση στο μυαλό μου ότι δεν χρειάζονταν φάρμακα για να διαχειριστείς την κατάσταση. Μπήκα πραγματικά σε όλη αυτή τη διαδικασία της δίαιτας, υιοθέτησα μια φυτική διατροφή, όπου έκοψα πολλά υποτιθέμενα τοξικά συστατικά», είπε στο BBC Three.
Η
Μαξίν έκοψε όλα τα ζωικά προϊόντα, τη
γλουτένη και τους υδατάνθρακες. «Ήταν
πολύ ακραίο», λέει. Πριν από πολύ καιρό,
έγινε τόσο λιποβαρή που έχασε την περίοδο
και η υγεία της άρχισε να επιδεινώνεται.
«Μετά
την αρχική φάση του εικονικού φαρμάκου,
όλα κατέρρευσαν. Σκεφτόμουν, “Απλώς
δεν τρώω αρκετά υγιεινά, δεν κάνω αρκετά
από τα σωστά πράγματα, θα μπορούσα να
τρώω ακόμα πιο καθαρά από ό,τι κάνω
ήδη».
«Όσο περισσότερο κυνηγούσα
αυτήν την τέλεια διατροφή που παρουσίαζε
η ευεξία, τόσο πιο χάλια γινόμουν και
τόσο περισσότερο συνέχισα να κατηγορώ
τον εαυτό μου ότι δεν ήμουν αρκετά
τέλεια».
Τον
Ιούλιο του 2014, η Μπελ ανακοίνωσε σε μια
ανάρτηση στο Instagram ότι είχε διαγνωστεί
με τέσσερις ακόμη καρκίνους, δηλώνοντας:
«Είναι στο αίμα, στη σπλήνα, στον εγκέφαλο,
στη μήτρα και στο συκώτι μου».
Οι
θαυμαστές της, καταρρακώθηκαν με αυτά
τα νέα. Αλλά τότε άρχισαν να εμφανίζονται
οι ρωγμές στην ιστορία της Μπελ και η
Μαξίν άρχισε να αμφισβητεί τις πεποιθήσεις
της.
«Μην πιστεύετε ό,τι διαβάζετε»
Η Κάιλι ήταν σοκαρισμένη όταν κυκλοφόρησε η είδηση ότι η Μπελ είχε πει ψέματα για τον καρκίνο: «Ένιωσα προδομένη... Ποιος το κάνει αυτό;»
Η Μαξίν θυμάται ότι αισθανόταν απίστευτα αφελής. «Ήμασταν ευάλωτοι και η ευεξία ήρθε και είπε, "Γεια, μπορώ να βοηθήσω;"».
Κανείς δεν ξέρει γιατί η Μπελ έκανε αυτό που έκανε. Από τότε, ο κόσμος έχει γίνει πιο εξοικειωμένος με όρους όπως «ψεύτικες ειδήσεις» και «παραπληροφόρηση», αλλά η Μαξίν προειδοποιεί ότι εξακολουθούν να προωθούνται τόσα πολλά αναληθή πράγματα στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης από ορισμένους στη βιομηχανία ευεξίας, τα οποία λέει ότι είναι «χτισμένα σε ένα θεμέλιο εκμετάλλευσης».
«Οι άνθρωποι θα δημιουργήσουν μια αφήγηση που είναι συναρπαστική για να σας πουλήσουν κάτι, είτε πρόκειται για βιβλίο είτε για έναν τρόπο ζωής ή μόνο για τις δικές τους μάρκες, θα δημιουργήσουν αυτήν την αφήγηση που συχνά είναι εντελώς ψευδής. Επομένως, απλώς μην εμπιστεύεστε όλα όσα βλέπετε στο διαδίκτυο», δηλώνει η Μαξίν.
Ελπίζει ότι μιλώντας, οι άνθρωποι θα σταματήσουν να κατηγορούν τον εαυτό τους για τις ασθένειές τους, όπως έκανε κι εκείνη, και ότι τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης θα εισαγάγουν περισσότερους κανονισμούς - διασφαλίζοντας ότι οι δημοσιεύσεις είναι σαφείς σχετικά με το αν αυτό που δηλώνεται βασίζεται σε αποδεικτικά στοιχεία και εάν το άτομο έχει τα προσόντα για να δίνει συμβουλές για την υγεία κάποιου.
Αφού έμαθε για το μύθευμα της Μπελ, η Κάιλι ξεκίνησε εκ νέου τη χημειοθεραπεία και τώρα βρίσκεται σε ύφεση.
Τον Μάιο του 2021, οι αρχές άρχισαν να κατάσχουν τα περιουσιακά στοιχεία της Μπελ, αφού το πρόστιμο που εξέδωσε η αυστραλιανή κυβέρνηση παρέμεινε απλήρωτο.