Η ηθοποιός μιλάει στο iefimerida.gr για το Ελληνικό Κέντρο για το γαϊδουράκι που δημιούργησε μαζί με τον Δημήτρη Στουπάκη στο Κορωπί και είναι επισκέψιμο για το κοινό.
Αφήνοντας πίσω μου το πολύβουο κέντρο της Αθήνας βρίσκομαι λίγο πιο έξω από το Κορωπί σε ένα βουνό γεμάτο χωράφια. Εκεί τα τελευταία εφτά χρόνια έχει δημιουργηθεί η «Γαϊδουροχώρα-Το Ελληνικό Κέντρο για το Γαϊδουράκι» από τους Τατιάνα Παπαμόσχου και Δημήτρη Στουπάκη.
Ανοίγω την πόρτα και μεταφέρομαι σε έναν άλλο (μαγικό) κόσμο. Στον στάβλο αριστερά της εισόδου οι δύο ιδιοκτήτες με καλημερίζουν, ενώ φροντίζουν τις βαθιές πληγές δύο τραυματισμένων γαϊδουριών που διασώθηκαν πριν 6 βδομάδες στο βουνό.
Λίγο πιο πέρα οι μαθητές ενός δημοτικού σχολείου από το Ψυχικό έχουν μπει μέσα στο στάβλο χαϊδεύουν και παίζουν με τα γαϊδουράκια. Χωρίς φωνές και με προσοχή απολαμβάνουν όλη τη διαδικασία: από τις πληροφορίες που μαθαίνουν για τη ζωή τους μέχρι το παιχνίδι μαζί τους και στο τέλος έρχεται η επιβράβευση: ένα καλάθι με μήλα για να ταΐσουν τους τετράποδους (νέους) φίλους τους.
Περιπλανιέμαι μέσα στο χώρο όπου όλα είναι αρμονικά φτιαγμένα και με συντροφεύουν οι κοτούλες, ενώ πιο πάνω φιλοξενούνται τα κουνέλια. Όπως έμαθα λίγο αργότερα αφορμή να στηθεί ο χώρος για τα κουνελάκια έγινε ο… Θανάσης. «Τα κουνελάκια ξεκίνησαν από τον Θανάση, ο οποίος αγοράστηκε για να παίξει στην τηλεοπτική σειρά «Το κόκκινο ποτάμι». Όταν ολοκληρώθηκαν τα γυρίσματα και η καριέρα του τελείωσε αποφάσισα να τον πάρω εδώ. Τα περισσότερα κουνελάκια έχουν διασωθεί από τις φετινές πυρκαγιές τόσο στη Βαρυμπόμπη όσο και από άλλα μέρη και βρισκόμαστε σε συνεργασία με την ομάδα που ασχολείται με υιοθεσίες. Θέλουν πολύ φροντίδα και περιποίηση» εξηγεί η Τατιάνα Παπαμόσχου στο iefimerida.gr
Στον κεντρικό στάβλο με το κοπάδι τα γαϊδουράκια έχουν όρεξη για ατελείωτο παιχνίδι. Παρατηρώντας τα ξεχωρίζεις εκείνα που έχουν περάσει μια δύσκολη ζωή από εκείνα που είτε γεννήθηκαν εδώ είτε οι συνθήκες διαβίωσης τους ήταν πιο ευνοϊκές. Ο Μπέντζαμιν είναι μόλις 3 χρονών και συνεχώς με πλησιάζει για αγκαλιές, η Λουκία είναι γύρω στα 25 έχει περάσει δυσκολίες καθώς την θέλανε για εκτροφή και μετά που δεν μπορούσε άλλο να γεννάει την παράτησαν περιφέρεται κοντά μου, ενώ ο Πεπίτο αναζητάει τις αγκαλιές και την προσοχή της Τατιάνας. Τις συζητήσεις μας διακόπτει η Μαρίζα, η μεγαλύτερη της παρέας που έχει δικό της στάβλο και πλέον λόγω ηλικίας δεν μπορεί να ακολουθήσει τους ρυθμούς του κοπαδιού.
Η ιδέα της Γαϊδουροχώρας προέκυψε από την αγάπη αυτών των δύο ανθρώπων και εφτά χρόνια τώρα οι επισκέπτες έχουν αγκαλιάσει την προσπάθεια τους. «Όλο αυτό ξεκίνησε από την επιθυμία που είχαμε με τον Δημήτρη όταν ανακαλύψαμε κάποια στιγμή πως δεν υπήρχε τίποτα που να εξειδικεύεται στα γαϊδουράκια. Ήμασταν πολλά χρόνια εθελοντές στο Σύλλογο Προστασίας Ιπποειδών και γνωρίσαμε από διασώσεις τα γαϊδουράκια. Έτσι, άρχισε να μας μπαίνει η ιδέα να φτιάξουμε έναν χώρο που να λειτουργεί σαν πόλος ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης που να έχει στις εγκαταστάσεις του φιλοξενούμενα γαϊδουράκια, τα οποία να έχουν προέλθει από κάποια ανάγκη. Όχι απαραίτητα κακοποιημένα αλλά τραυματισμένα, παρατημένα από τους ιδιοκτήτες τους. Θέλαμε ο στάβλος να λειτουργεί ως πρότυπο δείχνοντας στον επισκέπτη ή σε έναν ιδιοκτήτη που θα θέλει να μάθει περισσότερα για τα γαϊδουράκια πως είναι τα ίδια τα ζώα, ποιες είναι οι ανάγκες τους, η σωστή ζωή για αυτά προκειμένου να είναι χαρούμενα. Επιπλέον, θα μάθουν πράγματα για τον πραγματικό τους χαρακτήρα, λεπτομέρειες της φυσιολογίας τους που παίζουν τεράστιο ρόλο στο χαρακτήρα τους και τελικά να τα γνωρίσουν από κοντά. Οι επισκέπτες έρχονται σε επαφή με την κοινωνία τους, η οποία έχει κανόνες -έχουν αρχηγό, υπαρχηγό και το καθένα έχει τη θέση του μέσα στο κοπάδι. Όλα αυτά είναι σημαντικά για την ευζωία τους κι διαπιστώνεις πως αφού η ζωή τους είναι αυτή στη φύση πρέπει από την πλευρά μας να τους προσφέρουμε μια ζωή όσο πιο κοντά στη φύση τους» λέει η Τατιάνα Παπαμόσχου, ενώ το τηλέφωνο της χτυπάει συνεχώς προκειμένου να βοηθήσει ιδιοκτήτες που θέλουν να δώσουν για υιοθεσία τα ιπποειδή τους.
Οι στάβλοι είναι περιποιημένοι και προσεγμένοι μέχρι την παραμικρή λεπτομέρεια και εναρμονισμένοι με το φυσικό περιβάλλον. «Όλα αυτά τα χρόνια έχουμε διαπιστώσει πως στην Ελλάδα επικρατεί μια παλιά νοοτροπία οι άνθρωποι που έχουν ιπποειδή τα έχουν μόνο για σκληρή δουλειά ή αναπαραγωγή και υπάρχουν ιδέες που έχουν από τους παππούδες τους, εν μέρει κάποιες είναι σωστές και κάποιες έχουν χαθεί στο πέρασμα των χρόνων και παραμένει μια ασαφής εικόνα που νομίζουν πως είναι η σωστή. Δυστυχώς, τα περισσότερα τέτοια ζωάκια στη χώρα μας ζουν μια ζωή που δεν τους ταιριάζει. Εμείς φτιάξαμε έναν αξιοπρεπή και όμορφο χώρο σε αρμονία με το φυσικό. Οι στάβλοι πρέπει να είναι περιποιημένοι, στην Ελλάδα έχουμε συνηθίσει να φτιάχνονται με τσίγκους και τσιμεντόλιθο να είναι βρώμικοι και αρκετά παραμελημένοι. Φυσικά πάντα υπάρχουν οι εξαιρέσεις» σχολιάζει.
Τα παιδιά απολαμβάνουν πολύ την επαφή με τα γαϊδουράκια. «Χαιρόμαστε την εξοικείωση των παιδιών με τα γαϊδουράκια γιατί είναι ένα ζώο το οποίο δεν το γνωρίζουν και που τις περισσότερες φορές δεν έχει τύχη να το δουν από κοντά. Είναι μεγαλόσωμο προκαλεί φόβο, σεβασμό, δέος και βλέπεις τα παιδιά να εξοικειώνονται να γίνονται φίλοι, να έχουν επαφή και να γυρνάνε σπίτι απελευθερωμένα. Έρχονται πολύ συχνά παιδάκια που στην αρχή φοβούνται να τα ακουμπήσουν και στο τέλος εξοικειώνονται και αποκτούν επαφή» μου αναφέρει η Τατιάνα.
Από την άλλη, στη Γαϊδουροχώρα υπάρχει η υπηρεσία για θεραπεία σε παιδιά με ειδικές ανάγκες. «Έχουμε κέντρο ημερήσιας φροντίδας για παιδιά με ειδικές ανάγκες, τα οποία κάνουν συστηματικά συνεδρίες με τα γαϊδουράκια. Αντί, λοιπόν, η συνεδρία να γίνεται σε ένα γραφείο πραγματοποιείται στη φύση. Στο animal therapy εντάσσεις στη θεραπεία τη συμμετοχή του ζώου χωρίς το ίδιο το ζώο να γνωρίζει πως είναι θεραπευτής. Για για γίνει αυτό χρειάζεται να έχει κάποια συγκεκριμένα χαρακτηριστικά μεταξύ άλλων να μην τρομάζει εύκολα, να είναι ήρεμο, να μην είναι αντικοινωνικό και να θέλει να συμμετέχει- ξέρεις δεν αρέσει σε όλα τα γαϊδουράκια. Ουσιαστικά τα χαρίσματα του ζώου τα χρησιμοποιείς για να βοηθήσεις ένα άτομο με αναπηρία να αποκτήσει δεξιότητες όπως συναισθηματική επικοινωνία, αυτοπεποίθηση κάνοντας πράγματα μαζί. Ο κόσμος κυρίως γνωρίζει τη θεραπευτική ιππασία -είναι κομμάτι της ιπποθεραπείας. Τα γαϊδουράκια έχουν παραπάνω χαρίσματα από τη φύση τους, καθώς είναι πιο υπομονετικά, στωικά, ψύχραιμα και επικοινωνιακά σε σύγκριση με τα άλογα» υποστηρίζει η ηθοποιός.
Όσο για το αν βλέπουν αλλαγές στη συμπεριφορά των παιδιών; «Βεβαίως έχουμε δει αλλαγές. Η επιθυμία του παιδιού να προσεγγίσει ένα ζώο είναι πιο μεγάλη από το να πάει να δει ένα γιατρό, του δίνεις κίνητρο. Έχουμε βρει γαϊδουράκια που έχουν ταλέντο στην επαφή με τα παιδιά και κυρίως με ειδικές ανάγκες- σαν να καταλαβαίνουν πως υπάρχει μια διαφορετικότητα και τα προσεγγίζουν με ευαισθησία, αφοσίωση, υπομονή κι έτσι μπορούν να κάνουν μαζί τους πράγματα. Οπότε μπορεί ένα παιδί με ειδικές ανάγκες να έρθει εδώ και να κάνει μια οργανωμένη συνεδρία- υπάρχει πρόγραμμα ανάλογα τις ανάγκες. Δίνουμε έμφαση στις δεξιότητες που θέλουμε να βελτιώσουμε τις οποίες ορίζει ο ψυχοθεραπευτής που είναι διορισμένος από εμάς. Από εκεί και πέρα ξεκινάμε με τη προσέγγιση με το ζώο, την επικοινωνία, το χάδι και υπάρχει αλληλοεπίδραση μεταξύ τους. Έχουμε δει παιδάκια με αυτισμό που έχουν δυσκολίες στην αλλαγή να βγαίνουν με χαρά από το σχολικό και να επιθυμούν να έρθουν προκειμένου να έρθουν σε επαφή με τα γαϊδουράκια, όπως είναι η Λιλή και ο Πεπίτο».
Μέσα στο κοπάδι υπάρχουν γαϊδουράκια που έχουν περάσει μια δύσκολη ζωή μέχρι να βρουν θαλπωρή. «Έχουμε γαϊδουράκι που ήρθε εδώ από το Καρπενήσι με εισαγγελική εντολή απομάκρυνσης από τον ιδιοκτήτη του. Ήταν μόνιμα δεμένο στις βροχές, στη ζέστη, εντελώς παραμελημένο και υπέφερε τραγικά. Τα γαϊδουράκια απολαμβάνουν να κυλιούνται κάτω στο χώμα -με αυτόν τον τρόπο ξεκουράζονται. Αυτά που είναι μόνιμα δεμένα αποφεύγουν να το κάνουν γιατί φοβούνται πως θα μπερδευτούν στο σκοινί. Για αυτό πρέπει να είναι ελεύθερα χωρίς καπίστρια στο κεφάλι, σκοινιά και σε έναν χώρο που θα μπορούν να κινηθούν ελεύθερα. Τα γαϊδουράκια που έχουν γεννηθεί εδώ δεν διανοούνται ότι υπάρχει κακό στον κόσμο, μας εμπιστεύονται απόλυτα εμάς και τους επισκέπτες. Από τη φύση τους είναι παιχνιδιάρικα και όταν δούμε πως αρχίζουν να παίζουν και το απολαμβάνουν καταλαβαίνουμε πως είναι πολύ καλά. Δυστυχώς, υπάρχουν αγωγιάτες που όταν το γαϊδουράκι παύει να τους κάνει τη δουλειά το παρατάνε. Οι περιπτώσεις που θα τα κρατήσουν και θα τα γηροκομήσουν γιατί τα σέβονται είναι σπάνιες. Στην Ελλάδα συνήθως τα «Γαϊδουρονήσια» ήταν η όχθη που πέταγαν τα ανεπιθύμητα ιπποειδή».
Αναπόφευκτα η συζήτηση πηγαίνει σε εκείνα τα ιπποειδή που τα κακομεταχειρίζονται οι ιδιοκτήτες κατά τους καλοκαιρινούς μήνες στα νησιά και έχουν βγει πολλά περιστατικά στο φως της δημοσιότητας. «Δεν υπάρχει καμία νομοθεσία για τα ιπποειδή. Για παράδειγμα η Σαντορίνη είναι εύκολο στόχαστρο, αλλά δεν είναι το χειρότερο. Υπάρχουν άπειρα περιστατικά κακής μεταχείρισης. Δεν είναι μόνο τα εργαζόμενα ζώα που υποφέρουν- μάλιστα υπάρχουν αγωγιάτες που τα φροντίζουν, τα νοιάζονται και είναι καλοί. Ίσα ίσα στη Σαντορίνη που είναι στο στόχαστρο προσέχουν πάρα πολύ ώστε να έχουν στα γαϊδουράκια ποτίστρες με νερό, να προσέχουν το φαγητό τους, να κάνουν διάλειμμα. Κανείς όμως δεν γνωρίζει αν ο κυρ- Μήτσος έχει όλη την ημέρα τα ίδια γαϊδουράκια ή τα αλλάζει, όπως δεν ξέρουμε που γυρνάνε να ξεκουραστούν: σε έναν περιποιημένο και φροντισμένο στάβλο ή σε ένα βρώμικο; Κι αυτό επειδή δεν υπάρχει κανένας ελεγκτικός μηχανισμός. Φυσικά, φταίει ο εκάστοτε δήμος. Από την άλλη, οι άμαξες που έχουν σε πολλά νησιά είναι μεγάλη ντροπή -τονίζω και πάλι πάντα υπάρχουν εξαιρέσεις. Ούτε οι ιππικοί όμιλοι δεν στερούνται προβλημάτων. Μην κοιτάμε μόνο το περιτύλιγμα. Η αλήθεια είναι κάπου στη μέση και η έλλειψη της νομοθεσίας που δεν μπορείς να προστατέψεις αυτά τα ζωάκια».
Ένα μεγάλο κομμάτι της ζωής της η Τατιάνα Παπαμόσχου το αφιερώνει σ΄ αυτόν τον χώρο και την ρωτώ αν εδώ αποφορτίζεται αφήνοντας πίσω το άγχος της καθημερινότητας. «Η επαφή με τα ζώα είναι η μεγάλη μου αγάπη από μικρό παιδί. Ενστικτωδώς αυτό αγαπούσα να κάνω να είμαι κοντά με τα ζωάκια. Μεγάλωσα σε μια αστική γειτονιά στη Βούλα, σε ένα σπίτι με ωραίο κήπο και χωρίς να υπάρχει κάποια σύνδεση από τους γονείς μου. Απλά αγαπούσαν τη φύση και ήταν ζωόφιλοι, μέχρι εκεί. Θυμάμαι από μικρή έβλεπα άλογο και χτυπούσε η καρδιά μου. Έτσι ξεκίνησα να κάνω ιππασία- νόμιζα αυτός είναι ο τρόπος να είμαι κοντά τους. Έπειτα μπήκε στη ζωή μου ο Ελληνικός Σύλλογος Προστασίας Ιπποειδών και πήγα για να προσφέρω. Ένιωθα πολύ όμορφα συναισθήματα όταν ήμουν εκεί. Όταν αρχίσαμε με το Δημήτρη να συνεργαζόμαστε και να δημιουργείται η ιδέας της «Γαϊδουροχώρας» με βρήκε σε μια περίοδο της ζωής μου όπου τηλεοπτικά δεν γίνονταν πολλά πράγματα και από αυτά που γίνονταν ούτε τα ήθελα, ούτε με ήθελαν και θεατρικά αναρωτιόμουν αν αξίζει να κάνω πρόβες χωρίς να πληρωθώ και όταν θα ανέβαινε η παράσταση να έπαιρνα κάποιο ποσοστό. Έλεγα πως υπάρχει και κάτι άλλο μέσα μου που αγαπάω πολύ και αξίζει να του δώσω χρόνο και χώρο».
Λίγο πριν κλείσω τη πόρτα πίσω μου ρωτάω την Τατιάνα τι έχει πάρει μέσα από αυτή την επαφή και τη σχέση που έχει δημιουργήσει με τα γαϊδουράκια. «Έμαθα να μη βιάζομαι. Αν έρθεις εδώ αγχωμένος, νευρικός δεν θα μπορέσεις να τα πλησιάσεις και να αποκτήσετε επαφή. Χρειάζεται να πας με τα νερά τους, να είσαι ήρεμος και όλα να γίνονται βήμα- βήμα. Ξέρεις, οι άνθρωποι λειτουργούμε με πολλές προσδοκίες τόσο για εμάς όσο και για τους άλλους με αποτέλεσμα να «καπελώνεται» η χαρά της στιγμής από το μέλλον. Όταν βρίσκομαι ανάμεσα τους ο χρόνος κυλάει διαφορετικά. Υπάρχει μόνο αυτό και τίποτα άλλο...».