Ο Τζέρι Γκίβενς ήταν ο αρχι-εκτελεστής της αμερικανικής πολιτείας της Βιρτζίνια από το 1982 έως το 1999 και εκτέλεσε τη θανατική ποινή σε 62 κρατούμενους, ορισμένους με θανατηφόρο ένεση και άλλους με ηλεκτροπληξία.
Για πολλά χρόνια, ακόμη και η ίδια η οικογένεια του Τζέρι Γκίβενς δεν γνώριζε την αλήθεια για τη δουλειά του, ότι δηλαδή ήταν αυτός που πατούσε το κουμπί για να εκτελέσει το τελευταίο ταξίδι θανατοποινιτών στον άλλον κόσμο.
Ο Τζέρι Γκίβενς ήταν ο αρχι-εκτελεστής της αμερικανικής πολιτείας της Βιρτζίνια από το 1982 έως το 1999 και εκτέλεσε τη θανατική ποινή σε 62 κρατούμενους, ορισμένους με θανατηφόρο ένεση και άλλους με ηλεκτροπληξία. Όταν συνταξιοδοτήθηκε, ο Τζέρι ξεκίνησε να κάνει εκστρατεία για την κατάργηση της θανατικής ποινής. Το έκανε μέχρι τον θάνατό του, το 2020, σε ηλικία 68 ετών.
Ο Γκίβενς είναι ο συγγραφέας του βιβλίου «Another Day Not Promised» και διατέλεσε μέλος του διοικητικού συμβουλίου της οργάνωσης Virginians for Alternatives to the Death Penalty. Προ μερικών ετών είχε δώσει μια συγκλονιστική συνέντευξη-εξομολόγηση σχετικά με την παλιά του δουλειά, τι τον έκανε να αλλάξει γνώμη και τις αδικίες του αμερικανικού συστήματος ποινικής δικαιοσύνης.
1. Μπορείτε να περιγράψετε πώς ήταν η μέρα μια εκτέλεσης;
Την προηγούμενη ημέρα, ξεκινάμε αυτό που αποκαλούμε «επιτήρηση ή επιφυλακή θανάτου» [death watch] επί 24 ώρες. Κανονικά θα ήμουν εκεί από τις 9 το βράδυ κατά τη διάρκεια της επιφυλακής θανάτου και θα περνούσα τη νύχτα στο ίδρυμα σε περίπτωση που συνέβαινε κάτι κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου. Έχουμε άντρες ασφαλείας για την «ομάδα θανάτου», μια ειδική ομάδα ανθρώπων που απλώς διατηρούν την ασφάλεια του θαλάμου θανάτου. Οι κρατούμενοι φτάνουν στο Greensville, το ίδρυμα με τον θάλαμο θανάτου, 15 ημέρες πριν από την ημερομηνία εκτέλεσης. Για αυτές τις ημέρες, πρέπει να παρέχουμε ασφάλεια σε αυτούς όλο το εικοσιτετράωρο.
Δοκιμάζαμε συχνά τον εξοπλισμό, κάναμε πρόβες δηλαδή, είτε είχαμε εκτέλεση είτε όχι. Αλλά την ημέρα της εκτέλεσης ή κατά τη διάρκεια εκείνης της εβδομάδας, θα είχαμε κάθε είδους εκπαίδευση. Εκπαιδευόμαστε για το χειρότερο. Εκπαιδευόμαστε για τον άνθρωπο που θα προβάλει αντίσταση. Οι περισσότεροι δεν το έκαναν, αλλά μερικές φορές το όλο σκηνικό εκτροχιαζόταν.
Την ημέρα της εκτέλεσης, μπορούσα σχεδόν να καταλάβω αν ο καταδικασμένος είχε ήδη αποδεχτεί ότι αυτό ήταν το τέλος του ή όχι. Κάποιοι είχαν παραιτηθεί. Θα προσπαθούσα να δω αν ο κρατούμενος βρίσκεται σε αυτό το επίπεδο συνειδητότητας και αν είναι έτοιμος ή όχι. Αν υπήρχε ένταση στο κελί του, θα μπορούσες να το αισθανθείς.
Τις περισσότερες φορές, κατά τη διάρκεια της πραγματικής εκτέλεσης, βρίσκομαι πίσω από το διαχωριστικό, πίσω από μια κουρτίνα με τον εξοπλισμό μου. Είμαι μόνος μου ως εκτελεστής, αλλά είχαμε ένα συνεργείο που πήγαινε και συνόδευε τον κρατούμενο και τον τοποθετούσε στο φορείο ή στην καρέκλα και τον έδενε καθώς και έναν γιατρό που επιβεβαίωνε ότι η καρδιά του είχε σταματήσει μετά και ήταν νεκρός επισήμως.
2. Μπορείτε να εξηγήσετε τη διαφορά μεταξύ των τύπων εκτελέσεων;
Όταν πρωτοξεκίνησα, η μόνη μέθοδος εκτέλεσης ήταν ο θάνατος με ηλεκτροπληξία. Η ηλεκτροπληξία που δέχεται ο θανατοποινίτης αποτελείται από 2.400 έως 3.000 βολτ. Ο καταδικασμένος δέχεται 45 δευτερόλεπτα ηλεκτροσόκ υψηλής τάσης και 45 δευτερόλεπτα χαμηλού κύκλου. Διαρκεί περίπου 2,5 λεπτά. Στη συνέχεια, υπάρχει μια περίοδος χάριτος πέντε λεπτών για να κρυώσει το σώμα. Στη συνέχεια, ένας γιατρός μπαίνει στο δωμάτιο με ένα στηθοσκόπιο για να δει αν υπάρχει καρδιακός παλμός. Στα μέσα της δεκαετίας του 1990, η Βιρτζίνια αποφάσισε να προχωρήσει στη θανατηφόρο ένεση. Αυτή αποτελείται από επτά σωλήνες που εγχέονται στον αριστερό βραχίονα. Τρεις σωλήνες με χημικές ουσίες και τέσσερις που ξεπλένονται. Έτσι, χορηγείτε το πρώτο χημικό (συνήθως πεντοθάλη), μετά ένα άλλο υγρό, μετά το δεύτερο χημικό, μετά ένα άλλο υγρό, μετά το τρίτο χημικό (χλωριούχο κάλιο) και μετά ένα τελικό υγρό στο τέλος.
Αν είχα επιλογή, θα επέλεγα τον θάνατο από ηλεκτροπληξία. Είναι ένα κουμπί που πατάς μια φορά και μετά το μηχάνημα λειτουργεί μόνο του. Σε απαλλάσσει από το να είσαι προσκολλημένος σε αυτό κατά κάποιο τρόπο. Δεν μπορείς να δεις το ρεύμα να περνάει μέσα από το σώμα. Αλλά με τις χημικές ουσίες, χρειάζεται λίγος χρόνος επειδή έχεις να κάνεις με τρεις διαφορετικές χημικές ουσίες. Εσύ βρίσκεσαι στην άλλη άκρη με μια βελόνα στο χέρι σου. Μπορείς να δεις την αντίδραση του σώματος. Μπορείς να το δεις να κατεβαίνει από το διαφανή σωλήνα και να εισέρχεται στο χέρι. Είστε περισσότερο συνδεδεμένοι με αυτό. Το ξέρω γιατί το έχω κάνει. Ο θάνατος από ηλεκτροπληξία κατά κάποιο τρόπο φαίνεται πιο... ανθρώπινος.
3. Τι σας έκανε να αλλάξετε γνώμη για τη θανατική ποινή;
Δεν είναι κάτι που μου άρεσε. Ποτέ δεν μου άρεσε τίποτα από αυτά. Όταν δέχτηκα τη δουλειά, δεν υπήρχε κανένας θανατοποινίτης στη Βιρτζίνια. Έπρεπε να είναι κάποιος ανόητος για να διαπράξει ένα τέτοιο έγκλημα γνωρίζοντας ότι θα μπορούσε να θανατωθεί. Είναι σαν εθελοντική αυτοκτονία. Ποτέ δεν σκέφτηκα ότι 100 άτομα θα κατέληγαν σε θανατική ποινή. Δεν είχα ιδέα ότι θα εκτελούσα 62 ανθρώπους. Δεν το ήξερα αυτό όταν υπέγραψα για να αναλάβω την δουλειά.
Ακόμη και όταν ήμουν στη δουλειά, πάντα αναρωτιόμουν, τι μπορώ να κάνω για να αποτρέψω αυτούς τους ανθρώπους πριν φτάσουν εκεί; Συνήθιζα να φέρνω παιδιά από τα σχολεία. Άφηνα τα παιδιά να καθίσουν στην καρέκλα και τους εξηγούσα ότι θέλω να δω τα παιδιά να μορφώνονται και να απομακρύνονται από τη βία, αλλιώς θα καταλήξετε εδώ. Ξέρω ότι αυτό βοήθησε. Συνήθιζα να παίρνω γράμματα. Μου έγραφαν και μου έλεγαν «ευχαριστώ που τα οδήγησες προς τη σωστή κατεύθυνση». Επίσης, ποτέ δεν κατάλαβα γιατί ξοδεύουμε χρήματα για τη θανατική ποινή αντί να ξοδεύουμε χρήματα για να προσπαθήσουμε να αποτρέψουμε αυτούς τους ανθρώπους από το να μπουν εξαρχής στο σύστημα των θανατοποινιτών.
Όταν ανακάλυψα ότι είχαν κάποιους αθώους ανθρώπους στην πτέρυγα των θανατοποινιτών, οι οποίοι ήρθαν σχεδόν λίγες ώρες πριν τους αφαιρέσω τη ζωή, τότε ήξερα ότι έπρεπε να αλλάξουμε. Αυτό θα με βαραίνει για το υπόλοιπο της ζωής μου.
Ειλικρινά πιστεύω ότι ο Θεός επενέβη και είπε ότι «αρκετά με αυτό». Με κάλεσαν να παρουσιαστώ ενώπιον ενόρκων. Θυμάμαι τη μέρα επειδή υποτίθεται ότι θα είχα σύντομα μια εκτέλεση, στις 16 Μαρτίου 1999. Είχαν συλλάβει έναν φίλο μου. Για να μην τα πολυλογώ, οι ένορκοι είπαν ότι εμπλέκομαι σε ξέπλυμα χρήματος και ψευδορκία. Αλλά έκανα 57 μήνες σε ομοσπονδιακό ίδρυμα. Ήξερα τότε ότι το σύστημα δεν ήταν σωστό. Δεν πιστεύω ότι είχα δίκαιη δίκη, οπότε συνειδητοποίησα ότι ίσως κάποιοι από τους ανθρώπους που εκτέλεσα δεν είχαν δίκαιη δίκη.
4. Τι είδους εκπαίδευση χρειάστηκε για να γίνετε εκτελεστής;
Ήταν πολύπλοκο. Όταν μου ζητήθηκε να κάνω την δουλειά αυτή, οι θανατοποινίτες δεν υπήρχαν καν στη Βιρτζίνια. Σκεφτόμουν στον εαυτό μου, δεν συμφωνούσα, αλλά θα το σκεφτόμουν. Στη συνέχεια, μετά την πρώτη εκτέλεση το 1982 στην οποία βοήθησα, ο τύπος που την εκτέλεσε αρρώστησε. Σταμάτησε να εργάζεται και αποσύρθηκε. Και ανέλαβα εγώ από εκεί και πέρα. Είχαμε τόσες πολλές εκτελέσεις τόσο κοντά η μία στην άλλη. Μετά την πρώτη, την έκανα μόνος μου το 1984. Πάντα έλεγα ότι μόλις φτάσω τις 100 εκτελέσεις, θα σταματούσα. Χαίρομαι που δεν έφτασα ποτέ τόσο μακριά και σταμάτησα στις 62.
Όταν δέχτηκα τη δουλειά, δεν το είπα ποτέ στη γυναίκα μου, στα παιδιά μου ή σε κανέναν άλλον. Δεν ήθελα να περάσουν ό,τι έπρεπε να περάσω εγώ. Αν το έλεγα σε κάποιον, θα το έλεγε εκείνος σε κάποιον άλλον. Θα ήταν σαν χιονοστιβάδα και θα γινόταν όλο και μεγαλύτερο και όλοι θα ήξεραν ακριβώς τι έκανα.
5. Ποιος ήταν ο ετήσιος μισθός σας; Πληρωνόσασταν επιπλέον για τις εκτελέσεις;
Παίρναμε περίπου 39.000 έως 50.000 δολάρια. Εξαρτιόταν από τον μισθολογικό βαθμό στον οποίο βρισκόσουν ως σωφρονιστικός υπάλληλος. Όταν παραιτήθηκα το 1999, ήταν πιο κοντά στα 50.000 δολάρια. Είχαμε παροχές, αλλά δεν έπαιρνα επιπλέον αμοιβή ως εκτελεστής. Μερικές φορές, σκέφτομαι ότι αν δεν είχα επιλεγεί ως δήμιος, τότε νομίζω ότι θα δούλευα τα 27 χρόνια μου χωρίς προβλήματα και θα συμβιβαζόμουν με τη συνταξιοδότησή μου. Αλλά όταν αναγκάστηκα να παραιτηθώ για ιδεολογικούς λόγους, έχασα τα πάντα. Έχασα τη σύνταξή μου.
Αν ήξερα τι έπρεπε να περάσω ως δήμιος, δεν θα το έκανα ποτέ ξανά αυτό. Δηλαδή θέλετε να μου πείτε, ειλικρινά, ότι μπορώ να αφαιρέσω τη ζωή ανθρώπων και μετά να πάω σπίτι μου και να είμαι φυσιολογικός με την γυναίκα μου και τα παιδιά μου;
6. Ποιο είναι το μεγαλύτερο λάθος που κάνατε ποτέ εν ώρα εργασίας;
Το μεγαλύτερο λάθος που έκανα ποτέ ήταν ότι δέχτηκα τη δουλειά ως δήμιος. Η ζωή είναι σύντομη. Ο θάνατος θα μας βρει όλους κάποια στιγμή. Μέχρι να συμβεί αυτό, δεν χρειάζεται να σκοτώσουμε ο ένας τον άλλον.