Ο διάσημος πίνακας του Ευγένιου Ντελακρουά συνδέθηκε με ένα αποτρόπαιο γεγονός που έμεινε στην Ιστορία. Φέτος συμπληρώθηκαν 200 χρόνια από τη Σφαγή της Χίου.
Ένα αποτρόπαιο γεγονός, μια σφαγή που κράτησε αρκετούς μήνες στη Χίο, ξεκληρίζοντας ένα ολόκληρο νησί, στάθηκε η αφορμή για να δημιουργηθεί ένας πίνακας-σύμβολο από τον Γάλλο ζωγράφο Ευγένιο Ντελακρουά, που εκτίθεται στο Μουσείο του Λούβρου και είναι από τα σημαντικότερα έργα του 19ου αιώνα με μεγάλη απήχηση μέχρι σήμερα.
Τα οθωμανικά στρατεύματα εξαπέλυσαν σφαγές στη Χίο, που διήρκεσαν από τις 30 Μαρτίου μέχρι και τον Σεπτέμβρη του 1822, και το συγκεκριμένο γεγονός είχε τεράστια σημασία για την Ελληνική Επανάσταση. Μεταξύ άλλων, αναζωπυρώθηκε το Φιλελληνικό Κίνημα στην Ευρώπη συγκινώντας ακόμα και τους συντηρητικούς κύκλους και τις κυβερνήσεις που αρχικά ήταν αντίθετοι στην Επανάσταση, οδήγησαν τους Χιώτες της διασποράς σε πιο ένθερμη υποστήριξη και χρηματοδότηση της Επανάστασης και ενέπνευσε μεγάλες προσωπικότητες, όπως ο Βίκτορ Ουγκώ και ο Ευγένιος Ντελακρουά, να εκφραστούν καλλιτεχνικά δείχνοντας με αυτόν τον τρόπο την συμπαράστασή τους στα θύματα της σφαγής. Μάλιστα, η σφαγή που έγινε την Κυριακή του Πάσχα, στον Ιερό χώρο της Μονής του Αγίου Μηνά, θεωρήθηκε από τις κορυφαίες εκδηλώσεις μίσους, καθώς στον χώρο του μοναστηριού βρισκόταν άμαχος πληθυσμός που είχε πάει να παρακολουθήσει την αναστάσιμη Θεία Λειτουργία.
Ο πίνακας του Ευγένιου Ντελακρουά
Ο Γάλλος ζωγράφος, γεννημένος στις 26 Απριλίου του 1798 σε μια περιοχή κοντά στο Παρίσι, εμπνεύστηκε τον πίνακα ζωγραφικής μετά τη Σφαγή της Χίου, που έγινε το 1822 στο νησί. Ο πίνακας με τίτλο «Η Σφαγή της Χίου», που βρίσκεται στο Μουσείο του Λούβρου, δημιουργήθηκε από τον Ντελακρουά δύο χρόνια μετά την αποτρόπαια σφαγή, καταφέρνοντας μέσα από τη βίαιη εικόνα, με τα έντονα χρώματα, να συγκινήσει ολόκληρη την Ευρώπη.
Ο πίνακας, μεγάλων διαστάσεων, που δημιούργησε ο Γάλλος ζωγράφος, σε ηλικία μόλις 26 ετών, αφηγείται τη βάρβαρη και αποτρόπαια σφαγή που βίωσε ο λαός της Χίου.
Το 1824 παρουσίασε στο Σαλόνι του Παρισιού τον πίνακα «Η Σφαγή της Χίου», που εμπνεύστηκε από το πραγματικό συμβάν που συνέβη, δύο χρόνια νωρίτερα, την περίοδο της Ελληνικής Επανάστασης, και ο πίνακάς του αγοράστηκε από τη Γαλλική Κυβέρνηση για 6.000 νομίσματα. Μάλιστα, ο συγκεκριμένος πίνακας είναι από τα σημαντικότερα έργα της διαδρομής του, ενώ άλλα έργα του εμπνευσμένα από τη χώρα μας είναι μεταξύ άλλων «Η Ελλάδα στα ερείπια του Μεσολογγίου», «Η Μάχη του Γκιαούρη με τον Πασά».
Μέσα από τον πίνακά του «Η Σφαγή της Χίου» ο Ντελακρουά κατάφερε αρχικά να διχάσει το κοινό, λόγω της βαρβαρότητας της εικόνας, η οποία ωστόσο απεικονίζει την πραγματικότητα που βίωσαν οι κάτοικοι της Χίου, όμως στο τέλος το έργο του έγινε αποδεκτό.
Σύμφωνα με τον Ιστορικό Τέχνης Μάνο Στεφανίδη, ο πίνακας του Ντελακρουά είναι από τα διασημότερα έργα, αλλάζοντας την ιστορία της Ευρώπης ως σημαία του ρομαντισμού.
Όπως τόνισε ο κύριος Στεφανίδης, ο Ντελακρουά έφτιαξε τον πίνακα σε ηλικία 26 ετών και εγκαινιάστηκε στο Saloon από τον βασιλιά. Το έργο σήκωσε σάλο θετικών και αρνητικών αντιδράσεων, καθώς τον κατηγόρησαν ότι είναι εντελώς έξω από το πνεύμα του νεοκλασικισμού, κυρίως γιατί κυριαρχεί το χρώμα, η βίαιη πινελιά και η βίαιη εικόνα. Ωστόσο, είναι η πρώτη φορά που έχουμε μια εικόνα που καταγγέλλει ότι πρόκειται για γενοκτονία.
«Έχουμε μια εικόνα που καταγγέλλει τη βία και αυτή η εικόνα αναπαράγεται με τα μέσα της εποχής με λιθόγραφα ή χαρακτικά και γίνεται κύμα του ευρύτερου κοινού. Δηλαδή, μια εικόνα είναι αυτή που συνεγείρει το δημοκρατικό φρόνιμα των αστών σε όλη την Ευρώπη. Δεν είναι υπερβολή αυτό, αλλά μια πραγματικότητα. Αφενός το έργο έγινε διάσημο -μάλιστα ο Ντελακρουά κοιμήθηκε άγνωστος και μετά την έκθεση ήταν μια διασημότητα.
Ο Γάλλος ζωγράφος μέχρι το τέλος της ζωής του θα ζωγραφίζει ελληνικά θέματα. Τριάντα χρόνια μετά την Ελληνική Επανάσταση ζωγραφίζει φουστανελάδες και επεισόδια από τον αγώνα. Αυτό σημαίνει πως ταυτίζεται με τον αγώνα μας και παράλληλα υπάρχει ένα κοινό, που δεν είναι μόνο Έλληνες, που καταναλώνει αυτές τις τρομακτικές αλλά και συγχρόνως έξοχες εικόνες» αναφέρει ο Ιστορικός Τέχνης στο iefimerida.gr
Μάλιστα, ο ίδιος προσθέτει: «Η Σφαγή της Χίου» ταρακούνησε συνειδήσεις. Ο πίνακας του Ντελακρουά είναι το παλλάδιο του ρομαντισμού, δηλαδή μιας ζωγραφικής που ξεφεύγει από τα κλισέ του νεοκλασικισμού. Όμως με τον ρομαντισμό η τέχνη γίνεται λαϊκό αίτημα, δικαίωμα ατόμων και λαών στην κραυγή. Πρόκειται για ένα πίνακα κραυγή και δεν μπορεί να αφήσει κανέναν στοιχειωδώς ευαίσθητο άνθρωπο ασυγκίνητο. Το παίρνουν, το περιφέρουν σε διάφορες γαλλικές πόλεις και με εισιτήριο το βλέπει ο κόσμος και αυτά τα χρήματα τα αποδίδουν στα διάφορα φιλελληνικά κινήματα κι έρχονται στην Ελλάδα».
Η σφαγή στη Μονή του Αγίου Μηνά
Κατά την Αναστάσιμη Θεία Λειτουργία της 2ας Απριλίου του 1822 όπου λειτουργούσε ο Ιεροκήρυκας της Ιεράς Μητροπόλεως Χίου π. Ιάκωβος Μαύρος, οι Τούρκοι επιτέθηκαν στο μοναστήρι. Παρά την αρχική αντίσταση και θανάτωση αρκετών Οθωμανών πολιορκητών από των οπλισμένων υπό τις οδηγίες των Ιωάννη Φατούρου και Κωνσταντίνου Μονογιού, δεν τα κατάφεραν.
Οι οχυρωμένοι χριστιανοί προσπάθησαν να εισέλθουν στη μονή, ενώ όσοι δεν πρόλαβαν, σφαγιάστηκαν από τους Τούρκους. Όσοι είχαν κλειστεί εντός του Καθολικού της Μονής, κάηκαν ζωντανοί και μάλιστα εμφανίζονται στο δάπεδο σχηματισμοί αίματος και κρανίων. Τον Ηγούμενο της Μονής Θεοδόσιο Λουφάκη τον σκότωσαν αμέσως και τον Ιεροκήρυκα της Μητροπόλεως τον ανασκολόπισαν στο Κοντάρι της Αναστάσεως. Γυναίκες με βρέφη και παιδιά, προσπάθησαν να κρυφτούν σε στεγνή φουντάνα στο πίσω μέρος της Μονής, αλλά προδόθηκαν από τα κλάματα των βρεφών και οι Τούρκοι του πέταξαν αναμμένα στουπιά και τους έκαψαν όλους ζωντανούς.
Η εκδήλωση για τα 200 χρόνια από τη Σφαγή της Χίου στη Μονή του Αγίου Μηνά
Το Σάββατο 7 Μαΐου στη Μονή του Αγίου Μηνά πραγματοποιήθηκε μια λιτή τελετή για την συμπλήρωση των 200 ετών από την σφαγή της Χίου παρουσία του Περιφερειάρχη Βορείου Αιγαίου, του Μητροπολίτη Χίου Ψαρών και Οινουσσών Μάρκου, τοπικών φορέων του νησιού, δημοσιογράφων, ενώ το παρόν έδωσαν ο Ιστορικός Μιχάλης Βαρλάς και ο Ιστορικός Τέχνης και Καθηγητής Μάνος Στεφανίδης.
Παρακολουθώντας την ενδιαφέρουσα εκδήλωση η συγκίνηση ήταν μεγάλη όταν ενημερωθήκαμε πως η φετινή Αναστάσιμη Θεία Λειτουργία πραγματοποιήθηκε στη μονή του Αγίου Μηνά την ίδια ώρα και στο ίδιο σημείο όπως είχε συμβεί 200 χρόνια πριν. Τότε που η θρησκευτική τελετή βάφτηκε με το αίμα 3.000 ατόμων που σφαγιάστηκαν στον ιερό χώρο.
Όπως ενημερωθήκαμε, κατά τη διάρκεια της εκδήλωσης, γίνονται προσπάθειες προκειμένου ο πρωτότυπος πίνακας του Ευγένιου Ντελακρουά να μεταφερθεί για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα για να εκτεθεί στην Αθήνα, ενώ ένα αντίγραφο να εκτεθεί στη Χίο. Ο κανονισμός της λειτουργίας του Μουσείου του Λούβρου επιτρέπει τον δανεισμό για ορισμένο διάστημα, σε χώρα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, και με την συμπλήρωση των 200 χρόνων από τη σφαγή της Χίου είναι η κατάλληλη αφορμή.
Κάνοντας μια βόλτα στο μικρό παρεκκλήσι, μέσα στο χώρο της μονής υπάρχει το Οστεοφυλάκιο των Χιωτών που σφαγιάστηκαν μέσα στο μοναστήρι την ώρα που είχαν συγκεντρωθεί στο χώρο προκειμένου να παρακολουθήσουν τη Θεία Λειτουργία, ανήμερα το Πάσχα. Στον κεντρικό ναό, μπαίνοντας στη δεξιά πλευρά, υπάρχει ένα αντίγραφο από τον πίνακα του Ευγένιου Ντελακρουά που ζωγράφισε τη φρίκη που έζησαν οι κάτοικοι στο νησί της Χίου από τους Οθωμανούς.