Μέσα σε δύο μήνες, 16 άνθρωποι έχουν εξαφανιστεί και άλλοι 11 έχουν βρεθεί νεκροί σε αυτή την πόλη της Λατινικής Αμερικής.
Μέσα σε δύο μήνες, 16 άνθρωποι έχουν εξαφανιστεί γύρω από το Huatulco, το Zipolite και το Puerto Escondido, εμβληματικές παραλίες του μεξικανικού Ειρηνικού στην πολιτεία της Οαχάκα. Εννέα πτώματα βρέθηκαν μέσα σε ένα αυτοκίνητο και άλλα δυο στο δρόμο, αλλά οι έρευνες δεν οδηγούν κάπου προς ώρας.
Η Jaqueline Meza απήχθη από την Οαχάκα πριν από μια εβδομάδα. Η μητέρα της ήταν αυτή που σήμανε συναγερμό: την κόρη της την απήγαγαν ενώ εκείνη δειπνούσε σε ένα εστιατόριο. Επτά άνδρες εξαφανίστηκαν από την ίδια περιοχή τον Ιανουάριο. Άλλοι εννέα νεαροί άνδρες, στα τέλη Φεβρουαρίου.
Για την πρώτη ομάδα των εξαφανισμένων δεν έχει ακουστεί ή αποκαλυφθεί τίποτα. Τα πτώματα της δεύτερης ομάδας βρέθηκαν 400 χλμ. μακριά, σε μια άλλη μεξικανική πολιτεία, μέσα σε ένα εγκαταλελειμμένο αυτοκίνητο. Το τι συνέβη στο ενδιάμεσο παραμένει μυστήριο, αλλά οι Αρχές παραδέχτηκαν ότι διερευνούν πιθανή εμπλοκή της αστυνομίας.
Τα εγκλήματα έχουν καταστρέψει στην ζωή και τον τουρισμό σε αυτό το πανέμορφο κομμάτι της μεξικανικής ακτογραμμής. Αυτό το καταφύγιο διακοπών για καλλιτέχνες, προορισμός για δύο εκατομμύρια τουρίστες ετησίως και αγαπημένο σημείο για φωτογραφίες στο Instagram είναι τώρα και ο τόπος βίαιων μαζικών εξαφανίσεων, όπως σημειώνει το εκτενές οδοιπορικό της ισπανικής εφημερίδας El Pais.
Μεγάλο κύμα εξαφανίσεων
Η ζωή συνεχίζεται κατά μήκος της ακτής της Οαχάκα, με φόντο τα μανιασμένα κύματα του Ειρηνικού. Οι συνηθισμένες ρουτίνες συνεχίζονται στην παραλία: πωλητές που προσφέρουν μασάζ, πικάντικα φιστίκια, χειροποίητα σκουλαρίκια. Στο Zipolite, τη μοναδική επίσημη παραλία γυμνιστών του Μεξικού, παίζουν reggaeton και ηλεκτρονική μουσική σε μπαρ. Ωστόσο, πίσω από αυτήν την επίφαση κανονικότητας κρύβονται πολλαπλές ανθρώπινες τραγωδίες.
Στις 28 Φεβρουαρίου, η Lesly Noya, 21 ετών, και η Jaqueline Meza, 23 ετών, εξαφανίστηκαν από το Zipolite. Το ίδιο και ο Raúl González και η φίλη του Yamileth López, και οι δύο 28 ετών.
Όλοι τους εθεάθησαν για τελευταία φορά, σύμφωνα με τις οικογένειές τους, σε αυτή την πόλη των μόλις 1.000 κατοίκων με τη φήμη του μποέμ και της ελευθερίας. «Σας παρακαλώ, ζητώ τη βοήθειά σας, η κόρη μου εξαφανίστηκε χθες το βράδυ, την απήγαγαν και μέχρι στιγμής δεν ξέρουμε τίποτα», παρακάλεσε η Andrea Cazares, μητέρα της Jaqueline.
Την ίδια περίπου ώρα, δύο άλλες οικογένειες ανησυχούσαν για την τύχη των παιδιών τους στο Huatulco. Η μεξικανική αστυνομία, είπαν, είχε απαγάγει την Μπρέντα Σάλας, 19 ετών και την Άντζι Πέρες, 29 ετών. Οι αστυνομικοί φέρονται να τις είχαν χτυπήσει και να τις είχαν μεταφέρει σε άλλο μέρος, σύμφωνα με τους δημοσιογράφους.
Τέσσερα ακόμη άτομα εξαφανίστηκαν την ίδια περίπου χρονική περίοδο: Οι Guillermo Cortés, Jonathan Uriel Calva, Marco Antonio Flores και Rolando Armando Evaristo, οι οποίοι ήταν μεταξύ 22 και 29 ετών. Δεν είναι γνωστό πού και πότε ακριβώς τους απήγαγαν.
Όλοι οι απαχθέντες προέρχονται από μια περιοχή
Οι 10 νέοι προέρχονταν όλοι από την Tlaxcala, στο κεντρικό Μεξικό, και ζούσαν σε πόλεις πολύ κοντά η μία στην άλλη (Apizaco, Santa Úrsula Zimatepec, Yauquemehcan). Κανείς δεν έχει επιβεβαιώσει αν όλοι τους γνώριζαν ο ένας τον άλλον πριν τους απαγάγουν στην Οαχάκα.
Αυτό που είναι όμως βέβαιο είναι ότι οι ζωές τους ενώθηκαν τελικά. Τα πτώματα εννέα εξ αυτών βρέθηκαν μέσα σε ένα μαύρο Volkswagen, στην άκρη του αυτοκινητόδρομου που συνδέει την Oaxaca με την Puebla. Σε ένα περίεργο γεγονός που καμία αρχή δεν έχει ακόμη εξηγήσει, οι δράστες άφησαν μία επιζήσασα: την Brenda Salas.
Η διαδρομή από το σημείο που απήχθησαν οι νέοι μέχρι το σημείο που βρέθηκαν τα πτώματά τους είναι περισσότερο από έξι ώρες. Πώς το έκαναν οι δολοφόνοι; Μετέφεραν εννέα πτώματα για 400 χλμ. ή τα πήραν ενώ ήταν ακόμα ζωντανοί; Αν ναι, πού τους σκότωσαν;
«Πόση δύναμη πρέπει να έχεις για να μπορείς να διασχίσεις μια πολιτεία με ένα όχημα φορτωμένο με τόσα πτώματα; Ή πόση ατιμωρησία;» αναρωτιέται ένας τοπικός δημοσιογράφος, ο οποίος προτιμά να μην δώσει το όνομά του για λόγους ασφαλείας.
Τα πτώματα τοποθετήθηκαν ακριβώς στο σημείο όπου τελειώνει η Οαχάκα και αρχίζει η μεξικανική πολιτεία Πουέμπλα. Οι σοροί των νέων δεν είχαν ακόμη επιστραφεί στις οικογένειές τους και ο Jesús Romero, γενικός γραματέας της κυβέρνησης της Oaxaca, επέμενε ήδη στον μεξικανικό Τύπο ότι «το Huatulco είναι ένας ασφαλής προορισμός για όλες τις οικογένειες, για όλους τους κατοίκους της Oaxaca, για όλους τους ταξιδιώτες και υπάρχουν όλες οι προϋποθέσεις εδώ για να έρθουν και να ταξιδέψουν».
Καταστροφή του τουρισμού
Ο τουρισμός αποτελεί κινητήρια δύναμη και βασικό εισόδημα των κατοίκων σε αυτή τη νότια πολιτεία, όπου το 60% του πληθυσμού ζει σε συνθήκες φτώχειας (και το 20% σχεδόν 600.000 άνθρωποι, σε συνθήκες ακραίας φτώχειας). Μόνο στο Huatulco και το Puerto Escondido, τα δύο κύρια αξιοθέατα-πόλεις σε αυτό το τμήμα της ακτής, 50.000 θέσεις εργασίας εξαρτώνται από τον τουρισμό.
Ο οικονομικός αντίκτυπος που άφησαν οι επισκέπτες το 2024 ξεπέρασε τα 12,7 δισεκατομμύρια πέσος (περίπου 650 εκατομμύρια ευρώ), σύμφωνα με τα στοιχεία των κρατικών τουριστικών αρχών.
Ενώ οι τουρίστες συνεχίζουν να έρχονται (συμπεριλαμβανομένων όλο και περισσότερων ξένων), ο κυβερνήτης της Οαχάκα, Salomón Jara, καυχήθηκε πρόσφατα για τα χαμηλά ποσοστά εγκληματικότητας.
«Είναι η πολιτεία με τα λιγότερα εγκλήματα ανά 100.000 κατοίκους», καυχήθηκε ο αξιωματούχος, αναπτύσσοντας ένα αφήγημα για την αποτελεσματικότητα, τις συναντήσεις, τη δημιουργία ομάδων και τον συντονισμό. Αυτό συνέβη στις 17 Φεβρουαρίου, εννέα ημέρες προτού αρχίσει αυτό το ξέφρενο κύμα εγκληματικότητας.
Η υπόθεση συγκλόνισε τη χώρα, τόσο λόγω της αγριότητάς της όσο και λόγω της παραδοξότητάς της. Η Οαχάκα είχε μείνει μέχρι στιγμής μακριά από τις σφαγές που έχουν καταστρέψει άλλες περιοχές του Μεξικού. Δεν υπάρχει εδώ καμία περίπτωση όπως αυτή των 43 αγνοούμενων φοιτητών από την Ιγκουάλα ή αυτή των 72 μεταναστών που εκτελέστηκαν στο Σαν Φερνάντο της πολιτείας Ταμαουλίπας.
Σε μια χώρα με 110.000 αγνοούμενους, μόνο 746 εξαφανίστηκαν σε αυτή την πολιτεία, σύμφωνα με τα στοιχεία του Υπουργείου Εσωτερικών.
Τι συμβαίνει στις παραλιακές ακτές της Οαχάκα;
Μετά από αυτούς, υπήρχαν οι νέοι από την Tlaxcala. Δηλαδή: σε λιγότερο από ένα χρόνο, 25 άνθρωποι έχουν εξαφανιστεί από αυτές τις παραλίες, 16 από αυτούς τους τελευταίους δύο μήνες. Το ερώτημα επανέρχεται ξανά και ξανά από τα ΜΜΕ της χώρας: τι συμβαίνει στις παραλιακές ακτές της Οαχάκα;
Αυτό το τμήμα της ακτογραμμής θεωρείται ζώνη άφιξης, αποθήκευσης και διανομής ναρκωτικών που κατευθύνονται προς την υπόλοιπη χώρα. Οι κάτοικοι της περιοχής μιλούν για αεροπλάνα που προσγειώνονται στη μέση της ζούγκλας και για βάρκες που φτάνουν τη νύχτα με τα φορτία τους στους αμμώδεις όρμους.
Πριν από δύο εβδομάδες, το Πολεμικό Ναυτικό κατέσχεσε ένα σκάφος με περισσότερα από 670 κιλά κοκαΐνης στο Huatulco. Πόσα καταφέρνουν να «περάσουν» οι εμπόροι μέσα στην χώρα για κάθε ένα κιλό που πιάνουν; «Πρόκειται για ένα πολύ σημαντικό μέρος διέλευσης που μέχρι τώρα δεν είχε καταγράψει σοβαρά βίαια περιστατικά», λέει ένας δημοσιογράφος.
Η διακριτικότητα είναι ο καλύτερος σύμμαχος της διακίνησης
Ένας επιχειρηματίας από την περιοχή την περιγράφει ως «ζώνη ανοχής». Κανείς - ούτε ο πληθυσμός ούτε οι αρχές - δεν καταγγέλλει το οργανωμένο έγκλημα επειδή οι τελευταίες επαίρονται ότι «προστατεύουν και φροντίζουν» την περιοχή: απαγορεύουν τις ληστείες και τους εκβιασμούς, δεν εγκρίνουν ναρκωτικά όπως η κρυσταλλική μεθαμφεταμίνη ή τον βιασμό γυναικών, δεν επιτρέπουν «υπερβολές» επειδή αυτό διώχνει τους τουρίστες και διαταράσσει τις επιχειρήσεις.
Αυτή η ρουτίνα, η οποία δεν είναι ούτε νέα ούτε μοναδική για τις ακτές της Οαχάκα, επιτρέπει στις εγκληματικές οργανώσεις να συνεχίσουν να επεκτείνουν τα πλοκάμια τους.
Οι άλλοι δυο νεκροί
Την ίδια ημέρα που εξαφανίστηκαν τα αγόρια, δολοφονήθηκε ένας περιβαλλοντικός ακτιβιστής, ο Cristino Castro. Είχε περάσει ολόκληρη τη ζωή του υπερασπιζόμενος τη γη του, την Barra de la Cruz, ενάντια στις κτηματομεσιτικές αναπτύξεις που παλεύουν να μετατρέψουν αυτή την ακτή σε νέα Ριβιέρα του Ειρηνικού, όπως έχει ήδη συμβεί στο Κανκούν, την Πλάγια ντελ Κάρμεν, το Τούλουμ, ακόμη και το Ακαπούλκο.
Επίσης, εκείνο το Σαββατοκύριακο, ένας επιχειρηματίας από το Huatulco, ο José Alfredo Lavariega, γνωστός ως El Jocha, βρέθηκε νεκρός. Η δολοφονία του συνδέθηκε με την εξαφάνιση των νεαρών από την Tlaxcala.
Μετά τις πιο πρόσφατες εξαφανίσεις, επαναλήφθηκε ένα παλιό αφήγημα που ξεκίνησε από την κυβέρνηση του Φελίπε Καλντερόν στο πλαίσιο του λεγόμενου «πολέμου κατά των ναρκωτικών»: η ποινικοποίηση των θυμάτων των εξαφανίσεων αυτών. Η αιτιολόγηση είναι ότι αν τους απήγαγαν, σίγουρα κάτι... σκάρωναν οι ίδιοι: ότι αν τους σκότωσαν, κάτι πρέπει να έκαναν πρωτύτερα!
Οι έρευνες για το ποιος και πώς κατάφεραν οι απαγωγείς να απαγάγουν 10 άτομα βρίσκονται επισήμως σε αδιέξοδο. Εν τω μεταξύ, οι τουρίστες συνεχίζουν να έρχονται. Χορεύουν σάλσα και cumbia, κολυμπούν στα καθαρά νερά και περπατούν γυμνοί στην άμμο, κάνοντας σαν να μην συμβαίνει απολύτως τίποτα...