Πριν από 20 χρόνια βρέθηκα στο Λονδίνο συνομιλώντας με μια πραγματική survivor της διεθνούς μουσικής σκηνής. Με άκρως εξομολογητική διάθεση, η Μαριάν Φέιφθουλ παραδέχτηκε πολλά πράγματα για τη ζωή της.
«Μην ανησυχείτε, δεν θα σας ρωτήσω για τη σοκολάτα Μars. Νομίζω ότι το έχουμε ξεπεράσει το όλο θέμα μετά από σχεδόν 40 χρόνια».
Η 60χρονη γυναίκα απέναντί μου γελάει και με άπταιστη βρετανική προφορά (με ολίγη από «τραγουδιστά» γαλλικά) μού απαντά:
«Ευτυχώς! Γιατί έχω κουραστεί να απαντάω σε πράγματα που δεν είναι πλέον καν φήμες, όπως ήταν τότε».
Ο «πάγος» ανάμεσα σε συνεντευξιαστή και συνεντευξιαζόμενο έχει σπάσει. Και η Μαριάν Φέιθφουλ, το απόλυτο «it girl» της δεκαετίας του '60 στη βρετανική μουσική, ανασηκώνεται λίγο στην καρέκλα της, χαμηλώνει το βλέμμα και μουρμουράει μισο-αστεία/μισο-σοβαρά:
«Δεν ήρθα από το Παρίσι μέχρι εδώ [σ.σ.: εννοεί το Λονδίνο] για να μιλήσω για σοκολάτες».
Το ταξίδι στο Λονδίνο για το νέο της δίσκο
Βρισκόμαστε στις αρχές του 2005 και ο υπογράφων ταξιδεύει στο Λονδίνο για προσωπικούς λόγους, μέχρι που υποπίπτει στην αντίληψή μου ότι η Μαριάν Φέιθφουλ θα βρίσκεται εκεί για τις ανάγκες της προώθησης του άλμπουμ της «Βefore The Poison», που έχει μόλις κυκλοφορήσει.
Εκμεταλλευόμενος την επαγελματική μου ιδιότητα, μιλάω με τη δισκογραφική εταιρεία που την εκπροσωπεί και καταφέρνω να βρω ένα slot (διαθέσιμος χρόνος για μια συνέντευξη) και ξαφνικά βρίσκομαι σε ένα δωμάτιο ενός πολυτελούς λονδρέζικου ξενοδοχείου, καθισμένος σε μια καρέκλα και περιμένοντας να εμφανιστεί από στιγμή σε στιγμή η «ροκ πρωθιέρεια των Sixties».
Το κορίτσι του Μικ. Και του Κιθ. Και πολλών ακόμη. Κυρίως, όμως, το κορίτσι της Μουσικής.
«Θα έπρεπε να είμαι νεκρή εδώ και χρόνια»
«Καταλαβαίνω την ερώτησή σας. Και μπορώ να σας διαβεβαιώσω ότι ούτε και εγώ το πιστεύω ότι είμαι εδώ και μιλάω μαζί σας. Δηλαδή, ειλικρινά το συνειδητοποιώ, κανονικά θα έπρεπε να είμαι νεκρή από τη δεκαετία του '70 με όλα αυτά που έκανα. Όλοι μας θα έπρεπε να είμαστε! Και εγώ και ο Κιθ και τόσοι άλλοι. Δεν γνωρίζω πώς αντέξαμε τόσα χρόνια. Προφανώς από έναν παράξενο συνδυασμό ικανότητας και τύχης... [κάνει μια παύση], ναι, ναι, πολλής τύχης!»
Ποια είναι «όλα αυτά που έκανε», θα αναρωτηθεί εύλογα κάποιος; Και πόσο τρομερά θα μπορούσαν να είναι αυτά;
Ο κατήφορος για τη Μαριάν ξεκίνησε όταν χώρισε με τον Μικ Τζάγκερ το 1970 και έγινε full time ηρωινομανής, ζώντας σε λονδρέζικα παραπήγματα και στο δρόμο, σαν Γαλλίδα κλοσάρ των αρχών του 20ού αιώνα.
Γιατί όμως το έκανε αυτό, ενώ είχε χρήματα, προερχόμενη από μια σχετικά έυπορη οικογένεια;
Η Faithfull γεννήθηκε στο Hampstead του Λονδίνου και ο πατέρας της, ταγματάρχης Robert Glynn Faithfull, ήταν αξιωματικός των βρετανικών μυστικών υπηρεσιών και μετέπειτα καθηγητής πανεπιστημίου.
Μια πολύ... κυνική θεώρηση - την οποία και της τη μεταφέρω με ισόποσα αρκετή επιφύλαξη και περίσσιο θράσος - είναι ότι διέθετε η ίδια μπόλικα ψήγματα μαζοχισμού κυριολεκτικά στο DNA της: βλέπετε, η μητέρα της Faithfull, η Eva, ήταν κόρη του Artur Wolfgang, Ritter von Sacher-Masoch (1875-1953), Αυστρο-ούγγρου ευγενή της παλιάς πολωνοποιημένης καθολικής ρουθηναϊκής αριστοκρατίας. Προπάππος της Μαριάν ήταν ο Λεοπόλδος Ρίτερ φον Ζάχερ-Μάζοχ, Αυστριακός συγγραφέας και δημοσιογράφος, ο οποίος έγινε γνωστός για τον όρο «μαζοχισμός» που προβάλλει μέσα από τα ημι-αυτοβιογραφικά έργα του.
«Μπορεί να ισχύει αυτό που λέτε. Από την άλλη, ως γνήσιο παιδί της δεκαετίας του '60, ποτέ μου δεν τα πήγα καλά με τη μητέρα μου και τις απαιτήσεις που είχε αυτή από μένα. Δεν ξέρω αν ήθελα, συνειδητά ή όχι, να αποστασιοποιηθώ από το αυστηρό οικογενειακό περιβάλλον μέσα στο οποίο μεγάλωσα, αλλά η αλήθεια είναι ότι όταν διάβασα τα βιβλία των beat ποιητών ανακάλυψα κάτι που ήθελε απεγνωσμένα να βγει προς τα έξω. Ειδικά το "Γυμνό Γεύμα" [σ.σ.: του Ουίλιαμ Μπάροουζ] πραγματικά καθόρισε το μέλλον μου».
«Ήθελα να τιμωρήσω τους γονείς μου»
«Θεωρείτε τον εαυτό σας ελαφρώς διεστραμμένο [της αναφέρω τη λέξη «twisted»] ως προς τις επιθυμίες σας, πάντα, μιλώντας», τη ρώτησα τότε ευθέως.
«Σίγουρα είχα πολύ σκοτεινές επιθυμίες. Ήθελα πολύ να ζήσω στο περιθώριο της κοινωνίας. Δεν μου άρεσε αυτή η καθώς πρέπει λάμψη και το γκλάμουρ που έφερε η οικογένειά μου. Ήθελα να ξεκόψω με κάθε πιθανό τρόπο από αυτήν. Και ίσως και να ήθελα με κάποιον τρόπο να τιμωρήσω τους γονείς μου για την τόσο posh [σ.σ.: κυριλέ] ανατροφή που αποπειράθηκαν να μου προσφέρουν».
Κάπως έτσι προέκυψαν πολλά πράγματα που έκανε τη δεκαετία του '60: η σχέση με το «κακό παιδί» της ροκ μουσικής, τον Μικ Τζάγκερ, τα ναρκωτικά, η ηρωίνη, τα ατέλειωτα «λιωσίματα» με τους υπόλοιπους Rolling Stones στο σπίτι του Κιθ Ρίτσαρντ, στο Ρέντλαντς. Τότε που έλαβε χώρα το διάσημο περιστατικό με τη σοκολάτα Μars.
Girl from Mars
O αστικός μύθος λέει ότι κατά την εισβολή των αστυνομικών στην έπαυλη του Κιθ, τον Φεβρουάριο του 1967, συλλαμβάνεται ο Τζάγκερ σε αλλόφρονα κατάσταση, την ώρα που προσπαθεί να φάει μια σοκολάτα Mars που βρίσκεται σφηνωμένη μέσα... στον κόλπο της Μαριάν!
Η αλήθεια φυσικά είναι πολύ διαφορετική: στην πραγματικότητα, οι αστυνομικοί δεν έκαναν έφοδο, αλλά χτύπησαν το κουδούνι και την πόρτα και μπήκαν μέσα μόνο αφού είχαν τη συγκατάθεση του Keith.
Σύμφωνα δε με την αστυνομική αναφορά, ο χώρος δεν θύμιζε σε τίποτα... όργιο, αλλά ένα μεγάλο σαλόνι όπου διάφοροι προσκεκλημένοι είχαν αράξει, πίνοντας το ποτό τους, ενώ τόσο ο Mick όσο και η Marianne αρνήθηκαν ότι είχαν επιδοθεί σε τέτοιου είδους πρακτικές.
Στην αυτοβιογραφία της, η ίδια η Faithfull αναφέρει ότι «η φήμη αυτή ήταν τόσο φανταστική, που ούτε καν εμείς μπορούσαμε να τη συλλάβουμε! Ήταν μάλλον δημιουργία κάποιου άρρωστου ανδρικού μυαλού που ονειρεύεται να τον δέρνει μια δεσποτική αφέντρα. Ή η άποψη ενός κακόβουλου μπάτσου σχετικά με το τι ενδέχεται να κάνει ένα ζευγάρι μετά από κατανάλωση ναρκωτικών».
Ηeroin(e)
Μετά τον χωρισμό από τον Μικ, η Μαριάν κύλησε στην ηρωίνη [heroin]. «Μου έχουν πει ότι ήμουν ένα από τα χειρότερα "τζάνκια" της εποχής. Χτυπούσα μέχρι και 25 ενέσεις την ημέρα», είχε δηλώσει κάποτε η ίδια στην εφημερίδα Guardian.
Ήταν όμως τυχερή, καθώς κάποιοι φίλοι της την έβαλαν σε ένα πρόγραμμα του NHS [του βρετανικού ΕΟΠΥΥ] για τα ναρκωτικά, πράγμα που σήμαινε ότι μπορούσε να παίρνει την καθημερινή μεθαδόνη της με συνταγή από το φαρμακείο.
«Δεν ξέρω πώς επέζησα. Αλλά τα κατάφερα με κάποιον τρόπο. Δεν πούλησα το κορμί μου. Δεν ξέρω πώς τα κατάφερα, ειλικρινά. Αλλά δεν πήρα ποτέ μου ούτε επιδόματα ανεργίας, ούτε βοήθειες από την πρόνοια, ποτέ», μου λέει.
Και από ένα παρακμιακό heroin addict, η Μαριάν, κάποια στιγμή γύρω στα τέλη της δεκαετίας του '70, προκύπτει μια πραγματική... heroine [ηρωίδα στα αγγλικά], μια επιζήσασα από χίλια μύρια όσα, μια πραγματική survivor, μια μουσικός και γυναίκα από τεφλόν.
Από το Δουβλίνο στο Παρίσι
Η Μαριάν εξομολογείται ότι έκανε μια αποτυχημένη αποτοξίνωση στην Αγγλία στις αρχές της δεκαετίας του '80 και στη συνέχεια πήγε στο Hazelden, την κλινική της Μινεσότα, το 1985, και «καθάρισε» εντελώς.
Κατόπιν, σε μια αναζήτηση μιας πιο ήρεμης ζωής, μετακόμισε στην Ιρλανδία, σε ένα εξοχικό κτήμα στην κομητεία Wicklow έξω από το Δουβλίνο, και έζησε πολύ ήσυχα, μόνη της για πολλά χρόνια.
Αλλά μετά.... βρέθηκε ξανά με τη ζωή της άνω κάτω, και τότε ήταν που μετακόμισε μόνιμα στο Παρίσι, όπου και ζούσε από τις αρχές της δεκαετίας του '00.
«Οι εφημερίδες έγραψαν τότε ότι δήθεν με έδιωξαν από εκεί [το Wicklow] μετά από ένα θορυβώδες πάρτι γενεθλίων μου, κάποια Χριστούγεννα, που προκάλεσε ζημιές αξίας 5.000 λιρών. Δεν είναι έτσι. Το εγκατέλειψα επειδή ένιωθα μοναξιά. Ήθελα να κοινωνικοποιηθώ ξανά».
Από την κοινωνικοποίηση αυτή - και από τα γεγονότα της εποχής, όπως η επίθεση στους Δίδυμους Πύργους το 2001 - προήλθε εκείνο το άλμπουμ, με τη χαρακτηριστική της φωνή να μην προέρχεται από την αιώνια απόλαυση ενός παραδείσου ναρκωτικών και σεξ, ούτε από τον πόνο και τα βάσανα μιας κόλασης.
Αντίθετα, προέρχεται από ένα αδιάφορο κενό, έναν βαθύ νιχιλισμό απέναντι σε όλους και όλα, από τη συνειδητοποίηση ότι η απώλεια είναι το αναπόφευκτο κόστος της ίδιας της ζωής.
«Αν "δεν έχετε χρόνο για μίσος ή αγάπη", όπως τραγουδάτε στο "No Child of Mine" της PJ Harvey, για τι πράγμα έχετε χρόνο σήμερα, λίγο πριν τα 60 σας χρόνια;», τη ρωτάω λίγο πριν την αποχαιρετήσω.
Σκέφτεται λίγο, χαμηλώνει ξανά το κεφάλι και όταν το σηκώνει ξανά, λίγα δευτερόλεπτα μετά, μού απαντάει λακωνικά:
«Για επιβίωση».