Γιατί πολλοί νεαροί Γερμανοί στρέφονται προς την ακροδεξιά -Τρεις νέοι μιλάνε για την υποστήριξή τους στο AfD

Όλο και περισσότεροι νέοι άνδρες και γυναίκες στη Γερμανία στρέφονται προς την ακροδεξιά. Παρακάτω, πέντε νέοι μιλάνε για την υποστήριξή τους στο κόμμα AfD.

«Αυτό που μου έμαθαν οι γονείς μου είναι ότι στο παρελθόν ζούσαν με ειρήνη και ηρεμία, χωρίς να έχουν κανένα φόβο στη χώρα τους» λέει στο BBC ο 19χρονος Γερμανός Νικ από την πόλη Φράιμπεργκ της Σαξονίας. «Θα ήθελα να ζήσω σε μια χώρα όπου δεν χρειάζεται να φοβάμαι».

Ο Νικ και ο φίλος του Ντομινίκ, ο οποίος είναι 30 ετών, είναι υποστηρικτές της ακροδεξιάς παράταξης «Εναλλακτική για τη Γερμανία» [AfD], ένα κόμμα που καταγράφει σταθερά τη δεύτερη θέση στις δημοσκοπήσεις στη Γερμανία για περισσότερο από ενάμιση χρόνο, καθώς η ακροδεξιά εδώ και αλλού στην Ευρώπη προσελκύει όλο και περισσότερους νέους, ιδίως άνδρες.

Μετανάστευση, η κύρια ανησυχία

Ένας ιδιαίτερος λόγος για τον οποίο ο Νικ - και πολλοί άλλοι νέοι Γερμανοί άνδρες - δηλώνουν ότι «φοβούνται» είναι ο αριθμός των επιθέσεων στη Γερμανία στις οποίες εμπλέκονται ύποπτοι που είχαν ζητήσει άσυλο, με πιο πρόσφατο παράδειγμα το θανατηφόρο μαχαίρωμα ενός νηπίου και ενός άνδρα σε ένα πάρκο στη βαυαρική πόλη Άσκαφενμπουργκ.

Η μετανάστευση είναι πλέον η κύρια ανησυχία του Nick και του Dominic, αν και δεν αντιτίθενται σε όλες τις μορφές της. «Οι άνθρωποι που ενσωματώνονται, που μαθαίνουν, που σπουδάζουν εδώ, που κάνουν τη δουλειά τους - δεν έχω κανένα πρόβλημα μαζί τους» λέει ο Dominic, αν και είναι επικριτικός απέναντι σε όποιον θεωρεί ότι «εκμεταλλεύεται το σύστημα ασύλου».

«Αλλά αυτές τις μέρες τέτοιες δηλώσεις θεωρούνται εχθρικές», λέει ο Dominic. «Σε αποκαλούν ναζιστή εξαιτίας του παρελθόντος της Γερμανίας».

Τώρα, καθώς η Γερμανία περιμένει να δει πόσο καλά θα τα πάει η ακροδεξιά στις επερχόμενες εκλογές, το ερώτημα είναι γιατί τόσοι πολλοί νέοι άνδρες, ιδίως, έλκονται από την ακροδεξιά και ποιες θα μπορούσαν να είναι οι συνέπειες για μια χώρα που έχει βαθιά συνείδηση του ναζιστικού της παρελθόντος.

Νέοι άνδρες με άγχος και στρες

Έρευνα του Ινστιτούτου Pew το 2024 διαπίστωσε ότι το 26% των Γερμανών ανδρών είχε θετική άποψη για το AfD, σε σύγκριση με το 11% των γυναικών, ενώ το ποσοστό των ανδρών που έχουν αυτή τη γνώμη έχει αυξηθεί κατά 10 μονάδες από το 2022.

Στις εκλογές για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο το 2024, σύμφωνα με τα γερμανικά exit polls, ο αριθμός των νέων κάτω των 24 ετών, ανδρών και γυναικών, που ψήφισαν το AfD στη Γερμανία ανήλθε στο 16%, αυξημένος κατά 11 μονάδες από το 2019.

Αυτό συμβαίνει σε μια χρονική συγκυρία που αυξάνεται η «γενική ανησυχία» των νέων, σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη του Γερμανικού Ινστιτούτου Έρευνας Γενεών.

Σε δείγμα 1.000 Γερμανών ηλικίας 16 έως 25 ετών, τα επίπεδα άγχους ήταν τα υψηλότερα μεταξύ των ερωτηθέντων που κατατάσσουν τον εαυτό τους στην ακροδεξιά, ενώ ήταν τα χαμηλότερα μεταξύ των ατόμων που τοποθετούν τον εαυτό τους στο μέσο του πολιτικού φάσματος.

Οι γυναίκες ήταν πιο πιθανό να ανησυχούν για τα δικαιώματά τους και τα δικαιώματα των μειονοτικών ομάδων, ενώ οι άνδρες βρέθηκαν να ανησυχούν περισσότερο για τις συντηρητικές αξίες του παρελθόντος.

Ο Dr. Rüdiger Maas, από τη γερμανική δεξαμενή σκέψης Institute for Generational Research, λέει ότι τα αριστερά κόμματα συχνά επικεντρώνονται σε θέματα όπως ο φεμινισμός, η ισότητα και τα δικαιώματα των γυναικών.

«Συνολικά, οι άνδρες δεν "βλέπουν" τον εαυτό τους σε αυτά τα θέματα», λέει. «Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο έχουν την τάση να ψηφίζουν πιο δεξιά ή ακροδεξιά».

«Το 60% των νέων ανδρών κάτω των 30 ετών θα σκεφτόταν να ψηφίσει την ακροδεξιά στις χώρες της ΕΕ και αυτό είναι πολύ υψηλότερο από το ποσοστό μεταξύ των γυναικών», λέει ο Tarik Abou-Chadi, καθηγητής Ευρωπαϊκής Πολιτικής στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, σε ανάλυση που αντλήθηκε από ένα υποσύνολο της μελέτης για τις ευρωπαϊκές εκλογές του 2024.

Ο ρόλος του TikTok

Εκτός από τα ζητήματα φύλου, μετανάστευσης και οικονομίας, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης παίζουν ρόλο. Πλατφόρμες όπως το TikTok επιτρέπουν στις πολιτικές ομάδες να παρακάμπτουν τα κυρίαρχα, παραδοσιακά ΜΜΕ, τα οποία η ακροδεξιά θεωρεί «εχθρικά».

«Είναι σαφές ότι το AfD "κυριαρχεί" απόλυτα στο TikTok σε σύγκριση με άλλα γερμανικά κόμματα», λέει ο Μauricius Dorn από το Ινστιτούτο Στρατηγικού Διαλόγου (ISD). Έχει 550.000 followers στον επίσημο κοινοβουλευτικό λογαριασμό του, έναντι 160.000 για το SPD που έχει σήμερα τις περισσότερες έδρες στο γερμανικό κοινοβούλιο.

Και δεν είναι μόνον οι επίσημοι λογαριασμοί, αλλά ένας «σημαντικός αριθμός ανεπίσημων λογαριασμών οπαδών συμβάλλει επίσης στη διάδοση του περιεχομένου του κόμματος» λέει ο κ. Dorn, ο οποίος παρατηρεί ότι άλλα κόμματα αναγνώρισαν ιστότοπους όπως το TikTok «πολύ αργά».

Οι influencers του AfD

Το BBC συνάντησε επίσης μια influencer του AfD, τη Celina Brychcy. Η 25χρονη TikToker έχει περισσότερους από 167.000 followers, το 53% των οποίων είναι άνδρες, με το 76% να είναι ηλικίας μεταξύ 18 και 35 ετών.

Μοιράζεται κυρίως βίντεο χορού, τάσεων και lifestyle, αλλά και περιεχόμενο υπέρ του AfD.

Η Celina Brychcy λέει ότι δεν βγάζει χρήματα από την προώθηση του AfD, αλλά το κάνει επειδή πιστεύει στον αγώνα και θέλει να «περάσει ένα μήνυμα».

Στα κοινωνικοπολιτικά της ιδεώδη περιλαμβάνονται η επιθυμία επιστροφής της στρατιωτικής θητείας, η μεγαλύτερη υποστήριξη για τις μητέρες που θέλουν ή πρέπει να μείνουν στο σπίτι και οι αυστηρότεροι έλεγχοι στα σύνορα.

«Υπάρχουν ορισμένοι άνθρωποι που απλώς δεν ταιριάζουν με εμάς τους Γερμανούς» πρόσθεσε, αλλά επανειλημμένα επέμεινε ότι δεν είναι ρατσίστρια και δεν έχει τίποτα εναντίον των ξένων.

Αντιστροφή ρόλων

Η κ. Brychcy είναι επίσης κατά της «αντιστροφής των ρόλων» όσον αφορά τον τρόπο που ντύνονται οι άνδρες και οι γυναίκες.

Όταν το BBC αμφισβητεί την Brychcy σχετικά με το αν αυτό θα μπορούσε να θεωρηθεί οπισθοδρομικό, εκείνη απάντησε ότι «βιολογικά μιλώντας, είμαστε άνδρες και γυναίκες», και πιστεύει ότι οι άνθρωποι πρέπει να παρουσιάζονται ανάλογα.

Δεν συμφωνεί με εκείνους που θεωρούν το AfD «επικίνδυνο» κόμμα - μάλλον, λέει, πρόκειται για ένα κίνημα που θα προσφέρει γνήσια, ριζική αλλαγή.

Όταν η Brychcy ερωτάται αν «θεωρεί τον εαυτό της ακροδεξιό», λέει ότι σε ορισμένα θέματα, όπως ο έλεγχος των συνόρων και η εγκληματικότητα, «σίγουρα ναι, είμαι ακροδεξιά».

Είναι μια εντυπωσιακή απάντηση, ιδίως καθώς συχνά ο χαρακτηρισμός της ακροδεξιάς απορρίπτεται από τους υποστηρικτές του AfD, συμπεριλαμβανομένης της αρχηγού του κόμματος, Alice Weidel, η οποία επιμένει ότι ηγείται ενός συντηρητικού, ελευθεριακού κινήματος.

Αυτό που σίγουρα δεν μπορούμε να παραβλέψουμε είναι ότι αυτή είναι μια γενιά που μεγάλωσε με κόμματα όπως το AfD - είτε αυτό συμβαίνει σε τηλεοπτικές εκπομπές είτε στο κοινοβούλιο, αφού το AfD απέκτησε τους πρώτους του βουλευτές το 2017.

«Δεν φαίνονται πια τόσο ακραίοι»

Ο καθηγητής Abou-Chadi πιστεύει ότι η ακροδεξιά, γενικά, έχει εξομαλυνθεί σε σημείο που «δεν φαίνονται πια τόσο ακραίοι».

Αυτό συμβαίνει παρά το γεγονός ότι ένα σημαίνον στέλεχος της «σκληρής» ακροδεξιάς πτέρυγας του AfD, ο Björn Höcke, τιμωρήθηκε δύο φορές με πρόστιμο πέρυσι για τη χρήση ναζιστικού συνθήματος, αν και αρνήθηκε ότι το έκανε εν γνώσει του.

Το AfD, σε τρία γερμανικά ομόσπονδα κρατίδια, χαρακτηρίζεται από τις αρχές ως «ακροδεξιό» - μεταξύ άλλων και στη Σαξονία, έναν χαρακτηρισμό που το κόμμα αμφισβήτησε ανεπιτυχώς στο δικαστήριο.

Πρόκειται για ένα κρατίδιο όπου ο αριθμός των «ακροδεξιών εξτρεμιστών» είχε φθάσει σε «νέο υψηλό επίπεδο» - σύμφωνα με έκθεση που δημοσιεύθηκε πέρυσι από την υπηρεσία εσωτερικών πληροφοριών της Σαξονίας.

«Η ομοφυλοφιλία είναι λάθος»

Σε ένα εμπορικό κέντρο στην πόλη Κέμνιτς της Σαξονίας, το BBC συναντά μια ομάδα νεαρών ανδρών που -αν και δεν θέλουν να μιλήσουν επίσημα- λένε ότι είναι ακροδεξιοί.

Ντυμένοι στα μαύρα, με ομοιόμορφα κοντά μαλλιά, εκφράζουν τις πεποιθήσεις τους ότι «η ομοφυλοφιλία είναι λάθος» και φοβούνται ότι η «γερμανική φυλή» απειλείται λόγω της αυξανόμενης κοινότητας μεταναστών.

Η Diana Schwitalla διδάσκει ιστορία και κοινωνικές σπουδές εδώ και οκτώ χρόνια. Λέει ότι χρειάστηκε να αντιμετωπίσει μια περίπτωση άρνησης του Ολοκαυτώματος στην τάξη και έχει ακούσει και άλλα ανησυχητικά σχόλια.

«Ακούμε ότι ο Β' Παγκόσμιος Πόλεμος ήταν στην πραγματικότητα κάτι καλό και ότι υπήρχε λόγος που πέθαναν άνθρωποι τότε - και ότι αυτό είναι καλό. Ο Χίτλερ περιγράφεται ως "καλός άνθρωπος"», λέει η κυρία Schwitalla.

Οι τρεις νεαρές κοπέλες

Το BBC μίλησε και με τρεις νεαρές κοπέλες, τις Cora, Melina και Joey. Και οι τρεις είναι 18 ετών και ανήκουν, πολιτικά, στον αριστερό χώρο.

Η Cora λέει ότι έχει ακούσει άνδρες της ηλικίας της να εκφράζουν την επιθυμία τους οι γυναίκες να μένουν κλεισμένες στο σπίτι, ανατρέχοντας σε μια εποχή «που οι γυναίκες φρόντιζαν τα παιδιά και όταν ο σύζυγος γυρνούσε από τη δουλειά, το φαγητό ήταν μαγειρεμένο και έτοιμο». Το παρομοιάζει με τη λεγόμενη τάση της «παραδοσιακής συζύγου», δηλαδή την προσκόλληση στους παραδοσιακούς ρόλους των δύο φύλων.

Η Cora και η Melina εκφράζουν φόβους για την ανατροπή των δικαιωμάτων των γυναικών - μεταξύ άλλων όσον αφορά τις αμβλώσεις, ακόμη και το δικαίωμα ψήφου. «Ευτυχώς, αυτό δεν έχει συζητηθεί ακόμα στην πολιτική» λέει η τελευταία, «αλλά έχω ακούσει συζητήσεις για το ότι οι γυναίκες δεν θα πρέπει πλέον να ψηφίζουν στις εκλογές».

Το BBC επισκέπτεται ένα γερμανικό πανεπιστήμιο για να παρακολουθήσει τις φοιτητικές εκλογές, εκεί όπου μια μικρή ομάδα φοιτητών στήνεται στην ουρά για να ψηφίσει. Όταν βγαίνουν τα αποτελέσματα, το «Die Linke» βρίσκεται στην κορυφή: είναι το αριστερό κόμμα που είναι σχετικά δημοφιλές μεταξύ των νέων, αλλά συγκεντρώνει μόνο περίπου 5% σε εθνικό επίπεδο.

Το AfD ήρθε δεύτερο, ενισχύοντας αυτό που διαπίστωσε ο καθηγητής Abou-Chadi, ότι «οι νεότεροι άνθρωποι είναι πολύ πιο πιθανό να επιλέξουν ένα πιο αριστερό ή πιο δεξιό κόμμα από ένα κεντρώο».

Δεν είναι ψήφος διαμαρτυρίας

«Μιλώντας με ανθρώπους στη Γερμανία, είναι σαφές ότι η υποστήριξη προς το AfD δεν μπορεί να εκληφθεί απλώς ως κάποια μορφή ψήφου διαμαρτυρίας, ακόμη και αν υπάρχει απογοήτευση για τα κόμματα που κυβέρνησαν παραδοσιακά τη Γερμανία» συνοψίζει το ρεπορτάζ του βρετανικού δικτύου, και προσθέτει εμφατικά:

«Η Celina, ο Dominic και ο Nick - και άλλοι με τους οποίους μιλήσαμε - ελπίζουν ειλικρινά και πιστεύουν ότι το AfD θα μπορούσε να βάλει τη Γερμανία στο δρόμο της ριζικής αλλαγής».

Κόμματα όπως το AfD έχουν εργαστεί σκληρά για να προσπαθήσουν να «εξομαλυνθούν» και να «κανονικοποιηθούν» στα μάτια του κοινού.

Ενώ υπάρχουν άνθρωποι στη Γερμανία και την Ευρώπη που θεωρούν την ακροδεξιά ως μια εξτρεμιστική, ακόμη και αντιδημοκρατική δύναμη, φαίνεται ότι αυτή η προσπάθεια «κανονικοποίησης» έχει αποτέλεσμα -και όχι μόνο μεταξύ των νέων.