Μια γερμανική start-up κρυονικής προσφέρει σε όποιον διαθέτει γερό πορτοφόλι την ευκαιρία για μια... δεύτερη ζωή στο κοντινό μέλλον. Είναι η κρυονική εφικτή ή εξακολουθεί να είναι μια (επιστημονική) φαντασία;
Το ασθενοφόρο που είναι σταθμευμένο στο κέντρο του Βερολίνου είναι μικρό, σχεδόν σαν παιχνίδι. Διαφέρει από τα υπόλοιπα ασθενοφόρα που λειτουργούν στη γερμανική πρωτεύουσα - και υπάρχει ένας ξεκάθαρος λόγος ως προς αυτό.
Είναι ένα από τα τρία που κατασκευάστηκαν και λειτουργούν από το Tomorrow.Bio, το πρώτο εργαστήριο κρυονικής (και όχι «κρυογονικής», που είναι κάτι διαφορετικό) της Ευρώπης, αποστολή του οποίου είναι να καταψύξει ασθενείς μετά τον θάνατό τους και μια μέρα να τους επαναφέρει στη ζωή - κι όλα αυτά με κόστος 190.000 ευρώ.
Επικεφαλής της επιχείρησης βρίσκεται ο Emil Kendziorra, συνιδρυτής του Tomorrow.Bio και πρώην ερευνητής του καρκίνου, ο οποίος άλλαξε καριέρα αφού διαπίστωσε ότι η πρόοδος στη θεραπεία της εν λόγω νόσου «είναι πολύ αργή».
Ενώ το πρώτο εργαστήριο κρυονικής στον κόσμο άνοιξε στο Μίσιγκαν πριν από σχεδόν μισό αιώνα, ο Kendziorra λέει ότι, σε αντίθεση με τον καρκίνο, οι εξελίξεις στην κρυονική είναι θεαματικές.
Πόσοι άνθρωποι έχουν καταψυχθεί μέχρι στιγμής
Μέχρι στιγμής έχουν καταψύξει (ή κρυοσυντηρήσει) τρεις ή τέσσερις ανθρώπους και πέντε κατοικίδια ζώα, ενώ έχουν εγγραφεί σχεδόν 700 ακόμη. Κατά τη διάρκεια του 2025 θα επεκτείνουν τις δραστηριότητές τους και πέραν του Ατλαντικού, για να καλύψουν το σύνολο των ΗΠΑ.
Κανείς δεν έχει ποτέ αναβιώσει/επιβιώσει με επιτυχία μετά από κρυοσυντήρηση και, ακόμη κι αν αυτό συνέβαινε, το πιθανό αποτέλεσμα θα μπορούσε να είναι να επανέλθει στη ζωή με σοβαρές εγκεφαλικές βλάβες.
Το γεγονός ότι επί του παρόντος δεν υπάρχει καμία απόδειξη ότι οργανισμοί με δομές εγκεφάλου τόσο πολύπλοκες όσο του ανθρώπου μπορούν να αποκατασταθούν επιτυχώς, εκθέτει την ιδέα ως «εξωφρενική», σημειώνει ο Clive Coen, καθηγητής Νευροεπιστήμης στο King's College του Λονδίνου.
Θεωρεί, επίσης, υπερβολικές υποσχέσεις τις εξαγγελίες ότι η νανοτεχνολογία (η εκτέλεση στοιχείων της διαδικασίας σε νανοκλίμακα) ή η χαρτογράφηση των νευρώνων του εγκεφάλου θα γεφυρώσουν το σημερινό χάσμα μεταξύ θεωρητικής βιολογίας και πραγματικότητας.
Πώς γίνεται η διαδικασία κρυονικής
Οι επικρίσεις αυτές δεν μειώνουν επ' ουδενί τις φιλοδοξίες της Tomorrow.Bio. Μόλις ένας ασθενής εγγραφεί στην εταιρεία και ένας γιατρός επιβεβαιώσει ότι βρίσκεται στις τελευταίες ημέρες της ζωής του, η εταιρεία στέλνει ένα ασθενοφόρο στην τοποθεσία του. Όταν ο ασθενής κηρυχθεί νομικά νεκρός, μεταφέρεται στο ασθενοφόρο της Tomorrow.Bio, όπου αρχίζει η διαδικασία κρυονικής.
Κατά τη διάρκεια της διαδικασίας τα σώματα ψύχονται σε θερμοκρασίες υπό το μηδέν και τροφοδοτούνται ενδοφλεβίως με κρυοπροστατευτικό υγρό.
«Μόλις πέσετε κάτω από τους μηδέν βαθμούς, δεν θέλετε να καταψύξετε το σώμα, θέλετε να το κρυοσυντηρήσετε. Διαφορετικά, θα έχετε παντού κρυστάλλους πάγου και ο ιστός θα καταστραφεί», λέει ο Kendziorra, η εταιρεία του οποίου εργάζεται τόσο σε πρακτικούς όσο και σε ερευνητικούς τομείς της κρυονικής.
«Για να το αντιμετωπίσεις αυτό, αντικαθιστάς όλο το νερό, όλα όσα θα μπορούσαν να παγώσουν στο σώμα, με τον κρυοπροστατευτικό παράγοντα». Πρόκειται για ένα διάλυμα του οποίου τα κύρια συστατικά αποτελούνται από διμεθυλοσουλφοξείδιο (DMSO) και αιθυλενογλυκόλη (που χρησιμοποιείται σε προϊόντα όπως το αντιψυκτικό).
«Μόλις το κάνετε αυτό, η θερμοκρασία του σώματος πέφτει πολύ γρήγορα, περίπου στους -125C βαθμούς, και στη συνέχεια πολύ αργά, από τους -125C στους -196C», προσθέτει. Σε αυτή την τελευταία θερμοκρασία, ο ασθενής μεταφέρεται σε μια μονάδα αποθήκευσης στην Ελβετία.
«Εφόσον διατηρείτε τη θερμοκρασία, μπορείτε να διατηρήσετε αυτή την κατάσταση του ανθρώπινου σώματος για απεριόριστο χρονικό διάστημα», σημειώνει εμφατικά.
Κάπου μεταξύ παραληρήματος και δυστοπίας;
Σε όσους δεν ασχολούνται με την κρυονική, η ιδέα μπορεί να ακούγεται κάπου μεταξύ παραληρήματος και δυστοπίας. Ενώ ο Kendziorra «δεν γνωρίζει κανέναν λόγο για τον οποίο να μην είναι κατ' αρχήν εφικτό», ο σημερινός απολογισμός των ανθρώπων που έχουν αναβιώσει επιτυχώς μετά από κρυοσυντήρηση είναι μηδενικός. Δεν υπάρχουν, επίσης, συγκριτικές μελέτες σε ζώα που να δείχνουν τις δυνατότητές της.
Ο Kendziorra επισημαίνει ότι η αντίσταση όσων διαφωνούν οφείλεται κυρίως στο πόσο «παράξενη φαίνεται εξαρχής η ιδέα να αναστηθεί κάποιος», αλλά ότι οι περισσότερες ιατρικές διαδικασίες αντιμετωπίζονται με καχυποψία πριν γίνουν κυρίαρχες.
«Το να παίρνεις μια καρδιά και να τη βάζεις σε έναν άλλον άνθρωπο, παλιά θα ακουγόταν ως κάτι πολύ παράξενο», λέει για τη μεταμόσχευση οργάνων, «αλλά πλέον το κάνουμε κάθε μέρα». Πιστεύει ότι η κρυονική θα μπορούσε απλώς να είναι άλλη μία που θα προστεθεί σε αυτόν τον κατάλογο.
Οι αρουραίοι της Μινεσότα
Υπάρχουν, επίσης, κάποιες ενδείξεις για την αναβίωση οργάνων μεταξύ τρωκτικών: το 2023, ερευνητές του Πανεπιστημίου της Μινεσότα αποθήκευσαν κρυογονικά τα νεφρά αρουραίων για έως και 100 ημέρες πριν τα ξαναζεστάνουν, τα αδειάσουν από τα κρυοπροστατευτικά υγρά και τα μεταμοσχεύσουν ξανά σε πέντε αρουραίους. Η πλήρης λειτουργία τους αποκαταστάθηκε μέσα σε 30 ημέρες.
Ο Coen βλέπει εξαρχής με επιφυλακτικό μάτι την κρυονική, περιγράφοντάς την ως «μια παρανόηση της φύσης, της βιολογίας, της φυσικής και του θανάτου». Μόλις η καρδιά σταματήσει να χτυπάει, τα κύτταρά μας αρχίζουν να αποσυντίθενται, προκαλώντας τεράστια ζημιά. Όταν στη συνέχεια ένα σώμα θερμαίνεται ξανά από την κατάσταση κρυοσυντήρησης, «όλη η αποσύνθεση που λάμβανε χώρα κατά τη διάρκεια της πρώιμης φάσης μετά τον θάνατο θα ξεκινήσει πάλι από την αρχή».
Άλλο κρυονική, άλλο κρυογενετική
Αντιθέτως, ο Κοέν προτείνει ότι η κρυογενετική είναι το μέλλον: δηλαδή η μακροχρόνια κρυοσυντήρηση ιστών και οργάνων σε πολύ χαμηλές θερμοκρασίες, τα οποία μπορούν «να αποθηκευτούν και να χρησιμοποιηθούν αργότερα».
Ενώ οι υποστηρικτές της κρυονικής ελπίζουν ότι θα έχει βρεθεί θεραπεία για την ασθένεια που σκότωσε τον ασθενή μέχρι να επιστρέψει στη ζωή, δεν υπάρχει καμία εγγύηση. Υπάρχει, επίσης, το θέμα του υπερβολικού κόστους... Ποιος έχει σήμερα σχεδόν 200 χιλιάρικα να δώσει με την ασαφή υπόσχεση μιας... δεύτερης ζωής;
«Θα έλεγα ότι η ελευθερία να κάνεις την επιλογή για τον εαυτό σου υπερισχύει όλων των άλλων πιθανών ηθικών εκτιμήσεων», λέει η Kendziorra. «Υπάρχει ένας τεράστιος αριθμός ανθρώπων που αγοράζουν το δεύτερο σούπερ γιοτ τους, οι οποίοι είναι 85 ετών, οι οποίοι έχουν... τρία χρόνια ζωής ακόμα». Σε αυτή τη βάση, μια επένδυση 200.000 ευρώ για την πιθανή επιστροφή στον κόσμο μοιάζει, λέει, με μια δίκαιη συμφωνία.
Τι λένε όσοι πήγαν στην εταιρεία
Για τη Louise Harrison, 51 ετών, η εγγραφή της «έγινε από περιέργεια».
«Με γοήτευε η ιδέα ότι ενδεχομένως να επανέλθω στη ζωή στο μέλλον - έμοιαζε με μια μορφή ταξιδιού στον χρόνο», περιγράφει. «Το να έχω μια μικρή πιθανότητα να επιστρέψω έναντι του να μην έχω καμία πιθανότητα, μου φαινόταν μια λογική επιλογή» προσθέτει.
Η Harrison, η οποία πληρώνει περίπου 80 ευρώ τον μήνα για τη συνδρομή και την ασφάλεια ζωής, παραδέχεται ότι η απόφασή της αντιμετωπίστηκε από τους γύρω της με περισσή καχυποψία.
«Οι άνθρωποι συχνά μου λένε: "Μα όλα και όλοι όσοι γνωρίζεις θα έχουν πεθάνει". Αλλά αυτό δεν με αποθαρρύνει - χάνουμε ανθρώπους καθ' όλη τη διάρκεια της ζωής μας, αλλά συνήθως βρίσκουμε έναν λόγο να συνεχίσουμε να ζούμε» αναφέρει.
Σύμφωνα πάντως με το Cryonics Institute, την πρώτη αμερικανική εταιρεία που ξεκίνησε το 1976, 2.000 άτομα έχουν εγγραφεί στα μητρώα της, ενώ 263 άτομα βρίσκονται σε κρυονική κατάσταση.