Μια νέα έρευνα συνδέει έναν λιμό που αντιμετώπισε η Ευρώπη τον 12ο αιώνα μ.Χ., κατά τον ύστερο Μεσαίωνα, με την έκρηξη ενός ηφαιστείου στην Ιαπωνία, οι καπνοί του οποίου πιθανώς έφθασαν την Αρκτική προκαλώντας αλλαγή των καιρικών συνθηκών με αποτέλεσμα μεγάλη καταστροφή στις σοδειές.
Η ομάδα των Ελβετών ερευνητών μελέτησε δείγματα πυρήνα πάγου των πρώτων δεκαετιών του 1100 μ.Χ. από παγετώνες της Γροιλανδίας και ανακάλυψαν αποθέσεις ηφαιστειακών θειικών ενώσεων, που ταιριάζουν με εκείνες του όρους Ασάμα -ενός από τα πάνω από 100 ενεργά ηφαίστεια της Ιαπωνίας, όπως το λίαν επικίνδυνο Σακουρατζίμα -. Το ηφαίστειο Ασάμα, που απέχει κάπου 150 χλμ. από το Τόκιο, εξερράγη το 1108 μ.Χ. Κι όπως λένε οι ερευνητές στη μελέτη τους, που δημοσιεύτηκε στην επιθεώρηση Scientific Reports, η επίπτωση της έκρηξης εκείνης στην ατμόσφαιρα πιθανότατα συνέβαλε σε μια «πολύ καταστροφική χρονιά» στη Γαλλία και άλλες περιοχές της δυτικής Ευρώπης με ασυνήθιστα ψυχρά καλοκαίρια, σφοδρές βροχοπτώσεις και μια από τις σκοτεινότερες σεληνιακές εκλείψεις που έχουν καταγραφεί.
Η έκρηξη του εν λόγω ηφαιστείου προκάλεσε επίσης μεγάλες καταστροφές και στην ιαπωνική ύπαιθρο, καθώς παχύ στρώμα ηφαιστειακής τέφρας κάλυψε αγροκαλλιέργειες και ορυζώνες, ενώ αέρια μετακινήθηκαν αργά προς την Ευρώπη στο διάστημα από το 1108 μέχρι το 1113 μ.Χ. Οι επιπτώσεις μεγάλων ηφαιστειακών εκρήξεων στο κλίμα είναι γνωστές, αλλά προκειμένου οι Ελβετοί ερευνητές να διαπιστώσουν τις συνέπειες από τις αποθέσεις θειικών ενώσεων του Ασάμα βασίστηκαν και σε άλλα στοιχεία από τη δυτική Ευρώπη, όπως περιγραφές σε ιστορικά κείμενα της εποχής, που έκαναν λόγο για ασυνήθιστα καιρικά φαινόμενα που «σκότωσαν πολλούς ανθρώπους και οδήγησαν αναρίθμητους πλούσιους στη φτώχεια». Ενώ προχώρησαν και σε αναλύσεις των δακτυλίων των κορμών δέντρων.
Ένα χειρόγραφο του 1110 μ.Χ. ονόματι «Χρονικό του Πέτερμπορο» ενός ανώνυμου Αγγλοσάξονα συγγραφέα περιέγραψε μια ξαφνική, παρατεταμένη έκλειψη της Σελήνης λόγω ηφαιστειακών καπνών που περνούσαν από τα ανώτερα στρώματα της ατμόσφαιρας: «την πέμπτη νύχτα του μηνός Μαϊου το φεγγάρι έλαμπε ζωηρά το βράδυ, αλλά στη συνέχεια το φως του άρχισε σιγά σιγά να μειώνεται. Όταν έπεσε η νύχτα εξαφανίστηκε πλήρως, ώστε δεν ήταν ορατό ούτε το φως του, ούτε τίποτε άλλο. Κι έτσι συνέχισε μέχρι που ξημέρωσε», γράφει ο ανώνυμος συγγραφέας.